Trang web của tổ chức này viết nhà hoạt động 40 tuổi này được trao giải thưởng vì "lòng dũng cảm của bà khi không mệt mỏi theo đuổi sự thay đổi dân chủ cho đất nước mình, mặc cho sự sách nhiễu và khủng bố."
'Định từ chối giải thưởng'
Vẫn chưa xuất hiện bình thường trở lại, nhà hoạt động cho BBC biết qua điện thoại rằng, bà được biết tin về giải thưởng cách đây hai tuần.
"Đại diện của People In Need có liên hệ và hỏi tôi có muốn nhận giải hay không, thì tôi từ chối.
"Xong họ thuyết phục nhiều, và cuối cùng họ là đây là một cái dịp các vấn đề nhân quyền ở Việt Nam được thế giới biết đến nhiều hơn, nhất là tình trạng hai năm nay đen tối quá. Thứ hai là giải thưởng này cũng không có tiền thưởng, nên tôi đồng ý nhận," bà Trang nói hôm 14/2.
Giải thưởng Homo Homini được tổ chức độc lập của CH Czech trao hằng năm cho những cá nhân có đóng góp to lớn cho hoạt động đấu tranh cho nhân quyền và dân chủ.
Hằng năm, giải thưởng này được trao tại Liên hoan phim Một Thế giới, liên hoan phim về nhân quyền lớn nhất thế giới.
"Tôi không thích những giải thưởng về nhân quyền, về dân chủ.
"Cái quy luật chung của thế giới là ở cái nước nào tự do về dân chủ, nhân quyền nó là chuyện bình thường, nó là không khí, như hơi thở. Khi một quốc gia mà công dân nó vẫn còn phải nhận giải thưởng như vậy có nghĩa là quốc gia đó có vấn đề.
"Nên những giải thưởng như thế thì mình cũng không vui vẻ gì khi được trao. Nhưng nếu mà nói không vui chút nào, thì cũng không đúng."
Sylva Horáková, giám đốc Trung tâm Nhân quyền và Dân chủ cho tổ chức People In Need nói, "Tình hình [ở Việt Nam] đã xấu đi đáng kể. Hơn 20 người bị bắt giam vào năm ngoái - chỉ vì các bài viết trên blog cá nhân hoặc trên Facebook.
"Rất khó khăn để tiếp tục theo đuổi các giá trị dân chủ và bảo vệ nhân quyền trong một môi trường như vậy. Trang không bao giờ từ bỏ và đó là lý do tại sao cô ấy xứng đáng có được sự ủng hộ tuyệt đối của chúng tôi," bà Horáková nói.
'Đây không phải cuộc vui và nếu sợ thì không làm'
Bà Phạm Đoan Trang cho biết nửa năm nay bà đã không về nhà. Vì khi ở nhà bà luôn bị vây hãm, tình thế như "cua trong rọ".
"An ninh có thể bắt bất cứ lúc nào họ bắt, nhẹ thì họ lôi về đồn, chiều họ thả, bị quấy nhiễu suốt ngày, cho nên tôi đang đi lang bạt khắp Việt Nam.
"Tất nhiên là vất vả, nhất là dịp Tết nhất, Giáng Sinh thì đói, vì không có bếp, mình ăn cơm hàng cháo chợ, mà những dịp đó hàng quán đóng cửa cho nên rất là mệt.
Bà cho biết việc đi lại cũng khó khăn vì đôi chân vẫn còn thương chấn nặng sau khi bị tấn công, khi tham gia cuộc tuần hành vì cây xanh Hà Nội vào tháng 4, 2015.
"Kể từ Đảng Cộng Sản lên cầm quyền với chính sách độc đảng, các vụ việc đàn áp dân chủ nhân quyền ngày càng gia tăng. Những năm tháng này, các vụ việc đàn áp diễn ra rất mạnh mẽ, việc hoạt động ngày càng khó khăn.
"Nhưng thực sự mà nói hoạt động dân chủ nhân quyền là thứ rất nên làm, đáng để bỏ hẳn cả đời vào làm, vì nó mang lại rất nhiều thứ. Nó đem lại nhiều cảm xúc, tình cảm của rất nhiều người, và kiến thức. Bạn sẽ cảm thấy nó nâng mình lên một tầm khác," bà Trang nói.
"Tôi nghĩ những người hoạt động, ai mà đi con đường này thì không coi đây là cuộc vui mà là cuộc đấu trí thực sự.
"Nếu sợ thì không làm, mà đã làm thì không sợ," nhà hoạt động nói.
Nhà hoạt động cũng vừa xuất bản quyển Chính trị bình dân, Phần I vào năm ngoái.
Quyển sách này gần đây bị hải quan Đà Nẵng tịch thu vì cho rằng sách "tạo ra nhận thức sai lệch về tình hình nhân quyền, dân chủ ở Việt Nam".
Tiếng nói từ Czech
Giải thưởng năm nay dự kiến sẽ được trao tại buổi Liên hoan phim Một Thế giới (One World Film Festival) ở Prague Crossroad vào ngày 5/3/2018.
Nhà hoạt động Phạm Đoan Trang không phải là người Việt Nam lần đầu tiên nhận được giải thưởng này.
Năm 2002, cố Đại lão Hòa thượng Thích Huyền Quang, Thích Quảng Độ và Linh mục Thadeus Nguyễn Văn Lý cũng được trao giải này.
Tại buổi lễ trao giải hôm 9/4/2002, cả ba được nêu danh là "những người bảo vệ nhân quyền và tự do dân chủ và tự do tôn giáo ở Việt Nam.
"Họ đã nhận được giải thưởng vì sự dũng cảm cá nhân và sự phản đối ôn hòa của họ đối với chế độ Cộng sản Việt Nam trong ba mươi năm qua."
Nhà hoạt động Lưu Hiểu Ba của Trung Quốc cũng từng được nhận giải thưởng này vào 2008.
Tổ chức People in Need được lập ra tại Czechoslovakia trong giới vận động dân chủ giai đoạn Cách mạng Nhung.
Họ luôn được sự ủng hộ của Tổng thống Vaclav Havel lúc sinh thời.
Chính giới Czech khi đó muốn ủng hộ cho hoạt động của tổ chức này như một tiếng nói nhân quyền mạnh mẽ từ Prague trong các vấn đề quốc tế.
People in Need không chỉ tích cực trong các chiến dịch đề cao nhân quyền và công việc của giới bất đồng chính kiến tại Đông Âu và Liên Xô cũ mà còn đề cập đến các vấn đề châu Á và nhất là Cuba.
Cựu ngoại trưởng CH Czech, lãnh đạo đảng Dân chủ, Cyril Svoboda từng hợp tác với People in Need để đến thăm các nhà bất đồng chính kiến Cuba trong chuyến thăm sang hòn đảo này năm 2009.
Tuy thế, ông Svoboda cũng bị phê phán là đã lên tiếng đề nghị giới đối lập Cuba cần thay đổi đường lối và tổ chức, điều bị cho là "can thiệp" từ bên ngoài.
Gần đây nhất, People in Need lên tiếng bảo vệ ông Igor Shevtsov, sinh viên, nhà vận động chống tân phát-xít người Nga học tại CH Czech bị toà án Czech ra lệnh trục xuất về Nga.
Việt Nam vẫn có đối thoại nhân quyền hàng năm với Liên minh châu Âu mà CH Czech là thành viên.
Tuy nhiên, nhà chức trách ở Việt Nam giữ quan điểm rằng có các "các thế lực thù địch" đang thực hiện chiến lược Diễn biến hòa bình, qua hai vấn đề dân chủ và nhân quyền.
Nhà chức trách tin rằng mục tiêu của các việc này là "nhằm gây mất ổn định an ninh chính trị, trật tự xã hội" và "xóa bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa", theo báo Quân đội Nhân dân hồi tháng 10/2017.
14-02-2018
Nguồn BBC
