(Bây giờ giảng cho ngụy)
Các cụ mình nhà quê, lạc hậu, ăn nói chữ nghĩa thông tục, bặm trợn mà nói ít sai điều gì. Viết lách quả là cái nghiệp. Nghiệp tức là nhiều hệ lụy. Tôi vẫn cứ tự nhủ "dư dục vô ngôn". Thôi !chẳng nói làm con mẹ gì cho mệt! "Biện giả bất thiện", cãi mãi nó không hay. Nhưng ở cái xã hội dân chủ, muốn giữ được dân chủ tự do, mọi người cứ phải cãi, cãi cho ra, cho cùng kỳ lý mới được. Lời khuyên "biện giả bất thiện" có chỗ không hợp, ít nhất là trong lãnh vực này. Có những lúc phải cãi, cãi phải thẳng! Và phải bắt chước cụ Nguyễn Trãi là:
Ưu du thả phục ngôn dư hiếu.
Phủ ngưỡng tuỳ nhân tạ bất năng.
(Nguyễn Trãi)
Ung dung cứ nói điều ta thích!
Cúi ngẩng chiều người ta chẳng ưa.
Bản tính tôi khinh bỉ sự thậm thụt, lấm lét. Nên thường không bao giờ tôi để tâm phí giờ đến những lời bóng gió, bâng quơ, chỉ trỏ sau lưng. Nhất là với những lời của kẻ nặc danh. Nhưng khi cần vì cái "nghĩa", cũng phải phá lệ. Đã bảo tên tôi là Nguyên Khả mà: “Vô Khả Vô Bất Khả.”
Tôi lại vốn bình dân, học hành không cao, chỉ vỏn vẹn có tí chữ cổ, nghĩa cũ, đã dùng gần cạn rồi. Bà con anh em chửi quá, bảo dốt , động tí lại sổ nho. Thời buổi này, xứ này, có ngon thì văng tiếng Tây với người ta. Hôm nay cũng ráng đổi gió Tây, pha chêm tí tiếng Tây cho hợp với môi sinh thiên hạ giả làm "trí thức."
Chữ ít nên không thể làm thầy ai được, phần vì sợ mang họa. Ông Mạnh Tử có lần đã bảo tôi: "Nhân chi sở họa, tại háo vi nhân sư". Cái họa của nguời ta là cứ muốn làm thầy đời! Nhưng lần này cũng cố gắng làm thầy một phen, không phải thầy thiên hạ, chỉ làm thầy một mình bạn thông dịch viên Phờ Ranh Trịnh thôi. (Tôi đoán Phờ Ranh ( Frank) là tên do me Mỹ đặt, còn Trịnh là họ của bố Việt, nên gọi tên Phờ Ranh cho đúng cách người Việt).
Tôi đã "cạch" các Diễn Đàn rồi, chỉ đầy một lũ đeo mặt nạ. Mời người ta vào tưởng cùng phe cánh, đến khi thấy không "phải vậy" là lòi đuôi, đục khoét, ngăn chặn. Kẻ Sĩ hoà nhi bất đồng, Diễn Đàn Việt Kiều, đồng nhi bất hoà! Nhưng cái giống bạn bè, quen biết, vì cả xấu và tốt, họ cứ gửi bài. Thiên hạ cứ gửi vào hộp thư mình. Trước đây thì "được" bài Nguyễn Đạt Thịnh, nay lại "bị " bài của thông dịch viên Phờ Ranh . Dù đang bị nhức mắt, Bác Sĩ khuyên không được thức khuya dùng Điện Toán, phải nghỉ ngơi. Phải bỏ dở bài viết về Nho Giáo ( trong Xã Hội Tư Sản Kỹ Thuật, Thị Trường Hiện Đại), Tôi cũng phải gắng mà viết "giảng" cho Phờ Ranh một bài về ...về gì nhỉ? A! Về mọi thứ mà Phờ Ranh chưa hiểu.
Tây nó có câu rằng: "Those who can, do. Those who can't, teach. Those who can't teach, teach education!" (Ai có khả năng, thì làm, kẻ bất tài, đi dạy. Những kẻ không có khả năng dạy, thì dạy sư phạm) Cho nên Ông Nguyễn Hiến Lê tự trọng, không dám dạy người ta viết văn. Nhưng với Phờ Ranh thì câu này hợp cách. Bạn Phờ Ranh đừng vội nóng! Tôi nói có sách, mách có chứng. Không hàm hồ vì yêu ghét ai cả. Tôi sẽ giải thích ngay sau đây thôi.
Đầu Tiên tôi muốn dạy Phờ Ranh về cách thẳng thắn. Muốn phê bình ai, cứ thẳng tên người ta ra. Bặm trợn thì như Tôi , hoặc Văn Thanh, không thì lịch sự như Xuân Triệu cũng được. Muốn nói sao cũng được, nhưng cần thẳng. Lấm lét dùng chữ "ai đó" nó hèn không tốt. Khuyên người ta nhẹ nhàng, thì chính mình đừng dùng những chữ như "côn đồ, vô học" v.v Vì thật sự chẳng ai là vô học hết. Việt Cộng nó cũng học mà học Mác, học Đảng thôi. Hơn nữa , Phờ Ranh viết :
“người viết bặm trợn, ngôn ngữ hàng tôm hàng cá là không đáng "trí thức"!”
-Thế là Phờ Ranh lầm to quá! "Trí thức" không phải là tử chỉ phẩm tính, đạo đức hay tư cách như Quân Tử, Đại Nhân, Kẻ Sĩ, hay Sĩ Phu.. Nó chỉ có ý nghĩa bạn có khoa bảng chuyên môn nào đó. Vì thế Ông Nguyễn Hiến Lê đã nhận xét trong quyển "Khổng Tử" về ảnh hưởng Khổng học của Nho giáo, là đã đào tạo ra một giới người duy nhất được thiên hạ ngưỡng kính, không chỉ vì kiến văn, (nhiều khi không có kiến văn chuyên môn), mà chính là ở đức độ, nhân cách, và trượng nghĩa. Như Chu Văn An, Nguyễn Trãi, Nguyễn Thiếp...v.v Trong khi thời nay Giáo Sư Đại Học (Professor) không có được như vậy. Thời nay, đại đa số ai cũng là "Trí Thức" cả, cử nhân, cao học tiến sĩ, hàng năm ra đầy đường! Bạn có thấy nhan nhản đa số những thằng bằng cấp lại là những hạng hèn mọn, vụ lợi, thò thụp, chui rúc, bất nghĩa không? Nhưng thưòng bọn "hàng tôm hàng cá", mà nghĩa cử và trí dũng của họ là sĩ phu, đại nhân đấy nhé! Văn Thanh đã nhắc trong lá thư bặm trợn về hạng người này qua lời của Tôn Văn!
Kế đến là về "Mục Đích của Viết Lách". Viết có nhiều mục đích, không nhất thiết phải để làm một cái gì đó trong một định nghĩa nhất định nào đó. Cái mục đích này nó tùy vào nhu cầu của người cầm bút "thấy" nó. Họ tự lựa chọn và định nghĩa cho họ. Có khi chỉ để chơi, cho vui với đời, khen hoa thưỏng nguyệt, tụng đàn bà đẹp v.v... Có khi chỉ để lấy le tán đào. Lấy được vợ xong là chừa, và đấm vào không viết nữa... Hoặc không được "phép" của vợ cho viết nữa! Hoặc viết chỉ để khoe cái ngu của mình, cái dại của mình; cũng là một mục đích... Cái này ai cũng biết, chắc Phờ Ranh tự biết điều này rồi không giảng ra nữa.
Văn cũng có nhiều loại. Loại văn thư lại, báo cáo, quảng cáo, trường quy. Còn lại là văn chương, như văn phiếm, trào phúng, trích biếm, châm biếm, hí lộng, tiểu thuyết v.v Quên còn văn thông dịch nữa chứ! Tí nữa lại quên nghề ruột của Phờ Ranh !
-Vì thế mới nói Nhà Văn, thầy giáo môn Văn, nhà phê bình văn, ký giả viết ký sự, và ký giả viết tường thuật, khác nhau xa lắm.
-Văn phong thì tùy thiên tư cá tính. Nhưng cách viết, cũng tùy mục đích, đề tài và đối tượng. Giống như cách cư xử vậy. Khổng tử, một lần không muốn tiếp một người đến nhà mà ông khinh, Ông sai người bảo ông đi vắng, và đợi cho chàng kia vừa ra đến cổng, thì bên trong Ông gẩy đàn lên cho biết là mình có nhà! Đấy, cái cung cách thanh lịch, hay bất nhã nó tùy cảnh tùy người, tùy đối tượng, là vì thế.
Đối với những vấn đề trơ trẽn, có liên quan đến hạng mặt dầy, thì phong cách ngôn từ sẽ phải khác.. Xưa có Tú Xương , Nguyễn Khuyến, Đồ Phồn, Tú Mỡ v.v Cũng chính là vì mục tiêu, "nguyên tắc" này. Tây nó gọi là "Shock Therapy". Cận đại có Duyên Anh Vũ Mộng Long.
- Đem Duyên Anh ra làm thí dụ cho gần cận, vì ai cũng biết. Duyên Anh nhiều người khen, lắm kẻ chửi! (Đến Chúa Giê Su, Phật, Không Tử , đương thời của họ, còn có lắm kẻ ghét, muốn giết nữa thì chẳng ai lạ gì chuyện yêu ghét!) Văn chương không cần học trường quy, Duyên Anh chẳng học trường Đại Học nào, chẳng cần có thầy Tây, hàng ngoại Cóp Pơ , Cóp Péo gì cả, mà lỗi lạc. Tùy đề tài đối tượng, mục đích Duyên Anh viết khác nhau. "Bò sữa gậm cỏ cháy", phân tích xã hội, chính sách giáo dục chân tình, rõ rệt mà sắc bén; "Hoa thiên lý, Con Sáo của Em Tôi v.v" ngậm ngùi ,cay đắng, tình tự đầy nhân bản; "Mơ làm người Quang Trung, Bồn Lừa", dí dỏm, nhẹ nhàng, châm biếm, nhưng giáo dục ái quốc.. Ông viết về tuổi thơ chứ không hẳn là cho tuổi thơ. Người lớn đọc vừa thích vừa tức, vừa xấu hổ! Lúc cần khẻ, nhổ vào mặt vào hạng người mặt dầy, loại "đầu con tôm" thì viết như loại "Ngồi Buồn Gãi Háng Dái Lăn Tăn" của Con Ong, giọng Thương Sinh. (Đây là điểm hãnh diện và đáng khoe về cái "tự do" của Miền Nam! Tiếc rằng không ai xiển dương và phát huy nó ở ngoài cõi “ngụy kiều”, trong thể chế chống cộng ngoài này!).
Nói gần cận hơn, khi phê bình Nguyễn Đạt Thịnh, vì đề tài là phê bình "văn học chính trị, chính khuôn", mà người bị phê là Nguyễn Đạt Thịnh, một người thẳng thắn và tư cách, Ông viết trong chân tình và chính đáng, Tôi viết "nói khẽ với Nguyễn đạt Thịnh", hoặc viết về cảm xúc với thân phận con người trong cái nghĩa tử , nghĩa tận, tôi viết "Nói Nhời Nhỏ Nhẹ"; hay như tâm sự với giới trẻ về đất nước , Tôi viết "Lối Về, Núi Sông có Mấy Nẻo Tình". Lúc cảm khái cái tình vợ chồng, niềm ái, mối ân , cái nghĩa, trong chăn gối của người Việt Nam, qua thơ văn Cao Bá Quát, tôi viết "Những ý nghĩ vớ vẩn ..." . Còn như thấy rõ cái ngoan cố, lố bịch, mà dạy đời của Ông Nguyễn Gia Kiểng, (dù tôi rất phục Nguyễn Gia Kiểng nhiều mặt, đặc biệt là dám cả gan "Tổ Quốc Ăn Năn" mà nhiều người ghét)! và nhóm Diễn Đàn, Tôi viết "Cái Nếu và Cái Não Trạng". Cứ lấy thêm thí dụ như Văn Thanh viết phê bình tôi chẳng hạn, thẳng thừng.. nhưng đúng. Chúng Tôi vẫn là bạn ("Chằng" này lại vừa kì kèo tôi về viết lách rồi còn giới thiệu với anh Trần Nghi Hoàng nữa chứ, mới khổ tôi!). Vì tôi xem sự thẳng thừng đó như một nhắc nhở đúng đắn, cận chân tình. Tây nó cũng bảo: "Whoever loves instruction love knowledge, but he who hates correction is stupid." (Bất cứ ai thích sự chỉ dẫn, là kẻ yêu kiến thức, nhưng ai mà ghét lời sửa sai là kẻ ngu xuẩn) Giỏi hay không, Tôi không dám nhận. Nhưng chắc chắn tôi không ngu. Ít nhất là ở điểm này. Nhưng viết để dạy ông lợn cợn, thò thụt thiếu bản lãnh, thông dịch viên Phờ Ranh , thì tôi viết như đang viết thế này đây!
Nói rõ ra hơn để Phờ Ranh học thêm, cách viết thật ra cũng là một cách làm "chính trị" đấy. Đã bảo chẳng có cái gì mà đi ra khỏi chính trị hết! Dĩ nhiên là hiểu theo nghĩa của Không Tử trong Luận Ngữ. Nghĩa là làm cái bổn phận trong cương vị khả năng của mình là đóng góp. cho xã hội. Tôi, hay bất cứ ai viết về "thiên hạ" cũng trong cái "cảnh gìới" này. Nó chính là bảo vệ Dân Chủ, Tự Do, nhất là Tự Do Ngôn Luận, mẹ của các thứ tự do. Thứ Tự Do mà Tôi quí nhất, tôn trọng nhất, và giữ nó bằng mọi giá. Một gã Mỹ cũng đã nhận định:
“Moderation in the protection of liberty is no virtue; extremism in the defense of freedom is no vice.”
Senator Barry Goldwater.1909-1998 (Ôn hoà trong bảo vệ tự do không phải là Đức Hạnh hay ho. Cực đoan trong bảo vệ Tự Do không phải là tội xấu)
Đúng hay không những trường hợp khác chưa rõ. Nhưng trong tình trạng ngôn luận thì rõ ràng đúng! Chưa hết, những ai có cái thái độ muốn lưu giữ cái "dĩ hoà vi quí", vui vẻ cả làng của một gia đình, nội bộ riêng tư, tập thể khép kín, mà mù lòa đem ứng dụng cho tập thể xã hội mở rộng, thì nên suy ngẫm câu này của Benjamin Phờ Ranh lin (1706-1790):
"They that can give up essential liberty to obtain a little temporary safety deserve neither liberty nor safety". , Letter to Josiah Quincy, Sept. 11, 1773. (Những kẻ mà bỏ sự Tự Do thiết yếu để được một chút an toàn tạm thời thì không xứng đáng được huởng cả Tự Do lẫn An toàn).
Dân Tộc Viêt Nam và các Dân Tộc "hiếu hoà" khác đang "xứng đáng" sống với cái "sợ náo động" và " sợ mất ổn định" của họ. Họ đang sống "an toàn" đấy, "bình yên" đấy! Ai định làm gì nói gì thì đều bị ngăn chặn lại bằng những thứ lý luận ấy. Xúi biểu tình là "bạo động", xuống đường chống công an, quân đội đàn áp, là gây "chiến tranh", tạo "nội chiến"!!! Đảng cầm quyền nào, ở đâu, cũng muốn dân chúng hành xử dĩ hoà vi quý để cai trị, đè đầu. Có ai dám nói dĩ hoà vi quí với các Công Đoàn bảo vệ quyền Công nhân không? Dĩ Hoà Vi Quí, Nó tốt với tương quan cá nhân, tập thể nhỏ, nhưng là đại họa khi ứng dụng vào xã hội, quốc gia. Đạo Học Á Đông bị lạm dụng và hiểu sai, ứng dụng sai ở chỗ này. Cứ nhìn những buổi tranh luận ở Quốc Hội của những nước Dân Chủ Tự Do thật sự mà "khiếp". Nào mồm loa mép giải, nào cười nhạo, quát tháo v.v rất là "hàng tôm hàng cá"! Ấy dân chủ và tự do nó sống được chính nhờ những cái "bất thiện" này! Bất cứ ai có thái độ độc tài ước vọng phi dân chủ đều "ghét" cái quốc hội tự do. Đa số chúng ta, ngưòi Á Châu nói chung, Việt Nam nói riêng, rất khó chịu khi theo dõi “quốc hội” cãi nhau kiểu này!
Tôi và Ông Trần Khuê đã cãi; rồi Tôi "cãi" cả với Xuân Triệu, tốn không biết bao nhiêu là giờ vào mạng, điện thoại, để tranh luận vấn đề này: Tuyên Truyền, Ôn Hoà, Nhẹ Nhàng, Bặm Trợn v.v này! Người Mỹ, mà dĩ hoà vi quí thì hôm nay làm gì có tượng nữ thần Tự Do. Người dân Nga, Đông Âu mà ôn hoà thì làm sao mà Cộng Sản nhả lại Tự Do Dân Chủ! Miên nhờ LHQ giải quyết ôn hoà đấy! Tự Do đâu? Dân Chủ đâu? An Toàn đâu?
Như thế trong tiến trình tranh đấu cho Tự Do, và bảo vệ Tự Do đang có, nhất là với tự do ngôn luận, thì cần phải bặm trợm , có ít tí "nổi loạn" khỏi cái "đa số” như Tổng Thống Mỹ , Thomas Jefferson, 1743-1826 nhận định "A little rebellion now is a good thing" (Lúc này (hoàn cảnh này), Nổi loạn một tí là một điều tốt). Khổ cái thiên hạ ít ai động não. Lại hay vào hùa.. Nhưng ngay cả khi may mắn vào hùa được với đa số ủng hộ, cũng nên cẩn thận! Vì đa số chưa tất đã đúng, có khi chỉ là vào hùa, như cả thế giới Âu Tây đã ngu muội theo cái dạy bịp bợm, ngu muội của Giáo Hội La Mã Trung Cổ là quả Đất bằng phẳng, và định ném đá "thiểu số duy nhất" Gallileo, khi Ông nói quả Đát tròn và quay nữa cơ!!!! Cho nên Mark Twain (1835-1910) nhận định rất chính xác: "Whenever you find yourself on the side of the majority, it's time to pause and reflect" , (Bất cứ lúc nào bạn thấy mình thuộc phe đa số, đấy là lúc nên đứng lại và suy tư phản ảnh sự việc). Đám đông vào hùa nó nguy như thế đấy.. (Chưa hết đâu -Truth stands, even if there be no public support. It is self-sustained. – Mahatma Gandhi nói Chân lý tự đứng vững, ngay cả khi thiên hạ không ủng hộ.) Phờ Ranh cẩn thận nhé! Bây giờ đã hiểu và phân biệt được Dân Vận (cầu số đông theo mình) và Dân Trí (thẳng thắn và nhận thức sự thật) khác nhau chỗ nào chưa?
Mà Tự Do là gì cơ chứ? Nhìn ở đâu để thấy tự do, Triết Gia Đức, Frederich Neitzsche(1844-1900 ) trả lời hộ chúng ta:
Then what is freedom? It is the will to be responsible to ourselves. (Denn was ist Freiheit? Dasz man den Willen zur Selbstverantwortlichkeit hat.)- (Vậy tự do là cái khỉ gì? Nó chính là ước vọng đưọc trách nhiệm với chính bản thân chúng ta.)
Nó là khát vọng được trách nhiệm với chính mình! Vậy Tự Do Ngôn Luận, hãy để ngưòi ta nói bất cứ cái gì, và hãy để họ tự trách nhiệm với những gì họ nói. Phương tiện "chữ nghĩa" chỉ là phụ.(Ngôn ngữ là "phương tiện" mà phải không Phờ Ranh , ngôn ngữ thật là ngôn ngữ vô âm cơ đấy nhé! (Non-Verbal Language). Ta nói lên điều gì, tùy cách, miễn cần phải nói từ tâm, để bảo vệ Tự Do, Chính Đáng, và Sự Thật... Đâu phải tuyên truyền để cầu một điều "lợi" mà cần thuyết phục số đông? Chuá, Phật rao giảng chân lý mà các ngài đâu có nói "nhỏ nhẹ" chiều người, để cầu số đông? Chuá còn nổ xung thiên đập phá những kẻ buôn bán trong đèn thờ Jerusalem nữa đấy! Các vị này họ cần làm tỏ chân lý và sự chính đáng! Đến hơn hai ngàn năm rồi mà đã có được đa số theo đâu? Nhưng những chân lý, chính đang ấy thì khó chối bỏ, dẫu chẳng mấy ai chịu thực hiện.- Phờ Ranh , bạn trích dẫn Chuá Phật không đến nơi đến chốn đấy nhé.. Tâm của bạn không trong sáng... Vì hèn , hay bất tài ? Có lẽ! (Mẹ, không hiểu sao hôm nay sổ Tây khiếp thế, chắc giảng cho thầy “Thông Dịch” nên có hứng chăng?)
Mà Thôi , Các cụ ta bảo "Rắm ai vừa mũi người ấy", Tây nó có câu "He thinks his shits don't stink"(Nó nghĩ cứt nó không thối). Phờ Ranh viết tản mạn dạy đời nên thế này thế nọ, mà không ngửi thấy chính Phờ Ranh là thủ phạm. Chỉ khác ở chỗ ngưòi ta thì can đảm to tiếng đánh rắm ròn tan, còn Phờ Ranh thì lấm lét, thò thụt xì hơi. Mà cái giống xì hơi nó thối lắm đấy, Phờ Ranh nhé!
Đến đây, Phờ Ranh chắc chửi thầm bảo “thằng Nguyên Khả” này sao nó nói nhăng nói cuội đủ thứ thế này.? Ấy, Phờ Ranh , bạn là "thầy giáo" thế bạn có biết câu này không? "Good teaching is one-fourth preparation and three-fourths theater. (Giảng dạy tốt là chuẩn bị một phần tư, và ba phần tư còn lại là hí trưòng)- (Gail Godwin)- ..Dạy bạn theo đúng sách vở sư phạm đấy nhé! Chuẩn bị một phần tư thôi, ba phần tư là muá vui , cho nó dễ tiêu hoá! Thiên hạ “cõi ngụy” có nghe ké bài giảng này cũng không ngủ gật!!!
Trở lại cái chữ Văn, Văn Chương! Bạn Phờ Ranh , cái yêu ghét chân thực tự do, như Phùng Quán, nó làm ra văn chương. Nhà văn nhìn một cảnh, một vật tùy tâm mà phát chữ, miễn là tự tận tâm của mình, sai hay đúng tùy người.
-Mẹ khóc, yêu quí mẹ, xúc động như tôi thì đã có lần viết ở đâu đó: " Lần đầu tiên trong đời, tôi đã theo giọt nước mắt chan chứa biển tình, đếm lần những vết nhăn trên má của Mẹ...". Ghét một bà già quái ác khóc vờ thì: Nước mắt nhoè nhoẹt chung quanh đôi mắt lờ đờ ráo hoảnh... đến cá sấu cũng giật mình.. v.v
Chứ viết văn thông dịch, trường quy lúc nào cũng nhạt như nước ốc, ỏn thẻn thì đâu phải văn chương! Phờ Ranh biết một nhưng chưa biết mười ở những điểm này.
-Văn chương chữ nghĩa nó đa nguyên đa dạng như vậy, nghệ thuật và thủ pháp văn học nó là như thế. Không phải lúc nào cũng như "Cung Oán"! hoặc "Sử Ký Toàn Thư" hay "Lục Vân Tiên". Phờ Ranh có hiểu ra chưa? Khi nào hứng lên, có can đảm sống thật với lòng thì Phờ Ranh sẽ viết khá hơn, thật hơn. Thiên hạ sẽ biết đến một nhà văn Úc gốc Việt, Phờ Ranh Trịnh,, chứ không phải là ông Thông Dịch làm giáo dạy ngôn ngữ thông dịch, dù văn bằng của Phờ Ranh có đến cỡ nào !
Nói tóm lại văn chương chữ nghĩa nó không thuộc sở hữu của khoa bảng, “trí thức”, nó là của mọi người, nên có văn chương bình dân là vì vậy..Nó là văn chương , vì có tình và ý tứ ở trong ấy. Nó có cái tâm cảm trôi nổi của sự đời, lóng lánh hoặc bầy hầy. Mà tình và ý tứ của thiên hạ thì vô thường, vô biên. Nhưng văn trường sở , quy phạm, thư lại thì chắc chắn là đặc hữu của khoa bảng và thông dịch viên: Vô tính, vô ý, khô khan. Không ai tranh vào được. Phải học ở “trường” mới có.
Phờ Ranh thấy không! Văn trường sở nó khác văn chương là vì thế. Cho nên đâu phải ông “Tiến Sĩ” nào cũng viết văn được đâu, dù luận án cả trăm trang dầy cộm. Có đúng không thưa ông Phờ Ranh Thông Dịch? Đến như GS Nguyễn Đình Hoà còn không làm được nhà văn nữa là. Ông Nguyễn Tấn Đời chỉ viết ký sự đời ông! Trong khi Duyên Anh lại là nhà văn nổi tiếng, hoặc Tây thì có anh chàng tù tội Henry Charière trở thành nhà văn.( Pa pi ông, người tù khổ sai.)
-Nhân nghe Phờ Ranh nhắc đến cái bài gì dạy sinh viên viết văn. Tôi lấy làm lạ... Mà cũng không lạ. Vì rõ ràng, kẻ có khả năng thì làm, kẻ không có khả làm thì lại đi ...dạy...người ta làm! Kẻ không có khả năng dạy…. thì lại đi dạy sư phạm!!! ("Those who can, do. Those who can't, teach. Those who can't teach, teach education!") )Mẹ, kể ra mấy thằng mũi lõ cũng có đưá thâm ra phết!
Tôi ở Úc cũng như Phờ Ranh . Trường VUT , ngày tôi rời Mặt Trận QGTNGPVN của Đề Đốc Minh, trở lại học, năm 1989, lúc còn là FIT, có giảng viên G. Phan , tự nhận lập lờ làm "Giáo Sư" (Không phải chức Professor), dạy tiếng Việt cho Úc. Trong danh sách đăng ký môn dạy, thì có tên, nhưng mướn người khác đứng lớp. Cho đến bây giò mới chỉ được phong làm phó giáo sư thôi! Vì "ráo thư" này dạy môn Việt Văn, Văn Học Hán Nôm mà một chữ “:nhất” bẻ ra không biết. Khả năng viết thì cỡ lớp mười. Ăn nói, cả Anh lẫn Việt, thì như các cụ nói "Chó ăn vụng bột". Tôi đã đưa vụ việc này lên báo Việt ngữ và báo Úc (1991).. Ông Giáo Sư có gửi người gặp tôi điều đình, hợp tác..."mần ăn giáo dục"! Một vài đại diện hội đoàn "bán chính thức", và các anh chị Sinh Viên trẻ khuyên tôi nên bỏ qua đi, đừng vạch áo cho người xem lưng, và nhất là , nồi cơm sinh sống của vợ con ngưòi ta nữa. Thế là tôi bỏ. Chắc Phờ Ranh hợp tác với "ráo thư" này, dạy sinh viên viết văn chăng? Nếu thế thì không lạ.. Câu nói của tây mũi lõ đó nó đúng quá: “Those who can't , teach!”
Thế mới thấy, không phải chỉ có các nước lạc hậu độc tài như CSVN mới có cái trò nham nhở giáo dục. Phe nhóm mua bán chức vị, học vị, thậm thụt đưa đẩy phe cánh mình vào. Không phải chỉ ở các nước CS mới có hạng "dởm". Thế mới biết cái mảnh bằng, cái “Trí Thức”, nó cũng chỉ hơn gang thôi! Nó không thể là thước đo bản lãnh, kỹ năng của một người, chứ đừng nói đến nhân cách, trí dũng! Nhớ đấy Phờ Ranh nhé, hãm bớt cái khoe "trí thức, khoa bảng" lại..
-Nhưng vẫn cứ lấy làm ...lạ...nữa !!!! Tôi học thì ít, cứ bị trường đuổi, nên ở Úc chẳng bao lâu, mà đi ra đi vào cũng năm trường Đại Học. Vì thế Tôi cũng biết tụi Úc nó kỹ lắm. Sinh Viên nào năm thứ nhất và năm thứ hai cũng phải học gìờ phụ đạo cách viết nghị luận, quy nạp, khai diễn, thông tin, tranh luận, bình giảng, làm báo cáo, v.v.. và cả cách trích dẫn cho đúng trường quy..dĩ nhiên bằng Anh ngữ . Ngay đến khi lên làm luận án Tiến Sĩ cũng phải qua một khóa phụ đạo vài tuần về cách viết luận án, duyệt sách, và chuẩn bị bảo vệ luận án.. Thế thì cần gì đến các "thầy ngoài" nhỉ? Mà bảo là dạy viết "văn chương" để làm báo viết báo văn nghệ, thì lại càng hãi!!! Giời ạ! Đến Ông Võ Phiến còn không dám dạy người ta viết văn nữa đấy. Mà có dạy dịch văn chương lại kinh khiếp nữa. Dịch thì không khó, nhưng dịch “văn chương” bắt buộc phải có tí năng khiếu văn chuơng làm căn bản rồi mới đến khả năng ngôn ngữ. Cũng như diễn thơ, dịch thơ, là phải có năng khiếu thơ và "hơi thơ", chứ không sẽ biến thơ thành vè và chửi cha bài thơ.!!! Còn làm báo chuyên môn thông tin thì phải có trường báo chí đàng hoàng, văn pháp, chữ dùng nó khác hẳn! Cho nên, thật tình Tôi “không hiểu” nổi phần này! Nếu bảo là Nguyễn Hưng Quốc tức Tuấn, thì tôi không có ý kiến. Vì khi Tôi rời VUT, đi Sydney học, thì Tuấn vào dạy tiếng Việt (cho Úc gốc Việt!).. Năm 1995, Tôi về lại V.U.T , chỉ gặp qua trong phòng họp, và nghe nói lại, là nhân vật mới. Hỏi thăm các ông "Úc rặt" quen cũ của Tôi, thì họ chỉ nhún vai cười cười bảo đi gặp G.S Rob Pascoe, giảng sư cũ của tôi, lúc ấy là Khoa Trưởng (Dean of Faculty) ở tận Saint Alban mà hỏi! Lạ! Nhưng không thắc mắc chuyện thiên hạ. Mình còn việc của mình. Rồi năm sau tôi nhận được học bổng ở Macquarie và lại về Sydney nên không rõ.
A ! Tôi hiểu rồi , Có phải Phờ Ranh muốn khoe để lấy thêm "uy-tín" không? Như vậy là không tự tin đấy Phờ Ranh ạ. Mình đúng là tự do nơi cái đúng, cái hay, chứ không phải vì mình lôi đủ thứ những thứ ấy ra đâu.. Vì khi mình dở rồi, hay chưa được giỏi, thì càng lôi những thứ quỷ ấy vào, càng làm rõ ra cái yếu kém của mình ra thôi!!!
-Này “Ông giáo thông dịch”. Thật tình mà nói, Tôi không có khả năng viết văn, nên không viết văn chương, mà chỉ viết tản mạn sự đời. Vì thế Tôi mới dạy Phờ Ranh về Văn và Văn Chương. Đúng với tinh thần câu :" Those who can, do. Those who can't, teach". Phờ Ranh khoe học thầy Tây dạy viết văn trường sở, bằng Anh ngữ. Bây gìờ chúng ta làm trò vui giải trí cho bà con xả hơi nghị sự. Kính Phờ Ranh ở xa không biết mặt, Tôi để Phờ Ranh chọn đề tài. Tôi và Phờ Ranh mỗi người viết hai bản, một Anh, một Việt, gìới hạn trong 500 chữ, theo đúng lệ trường Tây. Rồi đăng lên để bà con "bình văn" thay đổi không khí con thuyền Nghệ An , của bất cứ Diễn Đàn nào Phờ Ranh chọn. Với Tôi không quan trọng. Tôi chán những cái thứ vờ vịt tự do ngôn luận báo chí ấy lắm rồi!.. Tây nó có nói.. "Freedom of the press is guaranteed only to those who own one. " (Tự do báo chỉ chỉ đưọc bảo đảm với những ai làm chủ báo ) A.J. Liebling.-1904-1963. Họ có mật khẩu, quyền đăng, xoá, Tôi không có.. nên coi như ...không quan tâm!
Phờ Ranh là chuyên gia ngôn ngữ, thông dịch, còn tôi học "bốc phét, lý sự" kinh tế thế giới, và chính trị quốc tế.. Giúp cho các diễn đàn trước mua vui, sau làm nghĩa... Đồng ý không? Chờ Phờ Ranh trả lời nhé!
Trước khi dứt bài "giảng trên mạng" (không phải trên núi như Chúa!) Tôi muốn nhắn Phờ Ranh thế này: "In aliis rebus alius est praestantior" (Everyone excels in something in which another fails)- Mỗi người đều có khả năng làm tuyệt một cái gì đó mà một kẻ khác thất bại.) Tôi và bạn hãy làm những gì mình có thể làm hay nhất giỏi nhất. Thí dụ Tôi viết phiếm, "chích" luận, bạn làm thông dịch viên. Đừng bắt chưóc người, và đừng đòi hỏi người khác bắt chưóc mình. Để họ làm những gì họ làm tốt nhất. Khi cầm bút, phải sòng phẳng và thể hiện tối đa cái “cá tính” thật mạnh của mình, của riêng mình. Đừng thập thò, lấp ló như con rùa đen. Từ ngày thấy cái tên Phờ Ranh trên mạng, Tôi cũng chỉ thấy cái lợn cợn, vài lời chọc ra chọc vào! Thế thôi! Không tương xứng với những "chiêng trống giáo đầu" của bạn.
Nhưng dù gì đi nữa, tất cả là quyền chọn lựa của bạn... Bạn dạy thiên hạ , thì tôi dạy bạn vậy thôi. Cái quan trọng là không bao giờ dừng lại và phải chất vấn đủ mọi thứ. -(The important thing is not to stop questioning)( Điều quan trọng là không được ngưng chất vấn) (Albert Einstein). Vì thế tôi lúc nào cũng chờ các vị khác “dạy” tôi như Văn Thanh, Xuân Triệu “dạy” tôi vậy. Đúng mình nghe, sai mình “dạy ngược” lại lo gì. Hy vọng 40 năm sau được đọc thêm những tác phẩm của nhà văn Úc Gốc Việt Phờ Ranh Trịnh... Không phải chỉ có các bản dịch “đặc sắc” trong những phiên toà ở Úc Thòi Lòi. Tôi tin và hy vọng như thế!
Thân ái.
Tháng 11-2001
Nguyên Khả Phạm Thanh Chương.
TB.
Nhưng Phờ Ranh này, đừng nóng giận, thư thả mà nghĩ sẽ thấy cái chân tình của Tôi, cũng như tôi thấy cái chân tình của Văn Thanh, Xuân Triệu vậy. Nếu có tức..thì cứ thẳng thắn trả lời. Đừng bắt chước ông bạn "giáo sư DạyViệt Ngữ Cho Úc" (Vietnamese as Second Language) của bạn" là mớm cho các "độc giả" phê bình góp ý, còn ta cứ lẳng lặng bên trong phong thái nho nhã trí thức, không vướng sự đời, thì hỏng. "Scratch a gentleman and you find a Crook" (Cạo da một thằng "thâm trầm văn nhã", Bạn sẽ thấy ra một thằng bịp).
Gửi ý kiến của bạn