Chiều 27 tháng 9 năm nay, trời Paris ấm áp, ánh sáng chan hòa. Anh em chúng tôi, đủ mọi cỡ tuổi, bỏ phòng hội, Place d’Italie, cùng nhau tiến về avenue d’Ivry, mỗi người cầm trong tay một bông hoa, và cùng nhau đặt những bông hoa dủ mầu sắc trên một mảnh đất đáng lẽ là nơi dựng bia tưởng niệm Trần Văn Bá ngày hôm nay. Đường phố tấp nập, mấy đứa trẻ người Hoa đùa nghịch trên vệ đường. Các quán cơm mời gọi với những bát phở nóng hổi, từng chuỗi đuôi dài chờ mua thức ăn. Trong công viên nhiều đôi nam nữ nằm dài trên làn cỏ xanh, Cảnh vật quen thuộc, thân mật, nhưng mỗi người chúng tôi đều có một tâm sự. Trần Văn Bá sống trong nội tâm chúng tôi. Tưởng niệm, vinh danh vị anh hùng đã xuất thân từ hàng ngũ chúng tôi, đã trải qua những năm dằn vặt về đất nước, để rồi trở về quê hương chiến đấu, và bị hành quyết. Hai mươi ba năm đã qua, đời sống ềm đềm tuần tự tiếp nối, nhưng hình ảnh và cuộc đời của Trần Văn Bá vẫn ám ảnh chúng tôi. Anh làm chúng tôi không thể thoả mãn với thân phận con người bất lực trước thời thế. Chúng tôi không thể an phận trong thụ động. Đã chiến đấu với Trần Văn Bá một lần, không ai trong chúng tôi có thế sống bàng quang, vô tư. Khi đặt bông hoa xuống đất, tôi bỗng cảm thấy đau đớn. Anh Bá không còn nữa, vào lúc chúng tôi cần có sự hiện diện của anh.
Phòng hội quận 13 được thiết kế ánh điện và phát âm, với 200 ghế ngồi, rất thuận tiện cho ngày tuởng niệm Trần Văn Bá. Có quan khách của quận, có nhà văn Olivier Todd. Người Việt ở vùng Paris đổ về. Ban tổ chức đeo ở cánh tay một vòng tròn màu Cộng Hoà. Nét mặt phấn khởi. Trong mấy tiếng đồng hồ, chúng tôi đã nghe bao giọng hát thôi thúc, lôi cuốn. Bài Hồn Vọng Phu dìu dặt, tha thiết, hòa nhịp với những điệu múa của các võ sĩ. Bài Ghé bến Sài Gòn nhắc lại thủ đô yêu dấu, một ngày kia sẽ tìm lại cái danh dự của mình. Bài Tưởng niệm anh hùng Việt Mỹ nhắc lại những chiến công hiển hách và lòng tri ân của tổ quốc. Tiếng đàn tranh dộn dàng, bản hợp ca hấp dẫn của các ca sĩ áo vàng, áo hồng, áo xanh, tất cả trang trọng trong tinh thần cộng đồng. Trần Văn Bá là mối liên lạc giữa chúng tôi. Bao nhiêu bộ mặt lạ lẫm mà như đã gần gụi nhau từ lâu rồi. Thêm vào điệu nhạc còn có các sách vỡ. Đinh Lâm Thanh với nhiều tác phẩm (Một đời xót xa, Cánh cửa đã khép, Đổi đời, Tình mua cuối chợ, Bến nước đục). Hoài Việt với tập thơ Chút tình cho Huế. Mạnh Bích không thiếu đề tài : Gió cuốn mây bay, Giòng sông trầm lặng, Lá rụng.
Chung quanh phòng hội có tranh ảnh, xem mà cảm động. Ngay cuối tháng tư 1975, đoàn sinh viên VN ở Paris đã tiễn đưa Miền Nam tự do trong một đám tang trên đường phố quận 5. Mấy tháng sau, vào ngày tết 1976, bầu khí đã thay đổi hẳn. Từ đây là khởi đầu cuộc chiến đấu mới : Chúng tôi còn sống đây. Tự do, nhân quyền, có thể được phục hồi nếu ta sẵn sàng trả giá. Mấy câu tuyền bố của Trần Văn Bá, mặc y phục cổ truyền, vào dịp tết sinh viên tại phòng Mutualité năm đó đánh dấu một cuộc đời. Chân dung của vị anh hùng hiện diện sáng ngời trong phòng hội. Đôi mắt đen thắm, đôi môi mềm mại, cái trán rộng lớn chiếm cả khuôn mặt. Tư tưởng nào đã trở đi trở lại trong bộ óc của anh Bá trong 10 năm đen tối 1975-1985 của quê hương? Đây là một bộ óc lý luận, và thực tiễn, biết chịu đựng trong im lặng, và biết hành động trong âm thầm. Từ ngày anh lấy quyết định về nước cho tới khi im lìm lên đường, làm sao ta biết được? Nhưng nhìn cái trán căng thẳng, nhẵn nhụi, và sau trán là bộ óc phân tách, chọn lựa, ta đặt ra nhiều câu hỏi. Lý do nào đã hướng dẫn cuộc chiến đấu của anh? Vì nhớ lại Sa Đéc nơi anh đã chào đời, vì không quên thời niên thiếu hăng say ở Đà Lạt, hay vì liên đới với quân lực cộng hòa ? Anh Bá có máu anh hùng, có tâm hồn quả cảm, cuộc đời dấn thân của anh ra ngoài các lý luận của một người trí thức bình thường. Khuôn mặt gợi cho ta một vài ý tưởng như vậy. Thà chết chẳng thà thụ động nhìn cảnh đời đau xót! Có lúc nào anh Bá nghĩ là anh sẽ hy sinh rất sớm như một số chiến sĩ cảm tử? Nhưng chết về thể xác thôi, hồn anh, đời sống của anh, tất cả những nơi anh đã đặt chân tới, tất cả những cuộc gặp gỡ với bạn hữu, ở Pháp, ở Âu Châu, mọi việc ngày nay mang một màu sắc quyến luyến, sống động hơn lúc náo hết.
Nói tới Trần Văn Bá ngày nay là nhắc lại tâm sự và định mệnh của một thế hệ, là nêu lên sứ mệnh của một nước VN mới, Việt Nam hải ngoại. Anh Bá là một vinh dự cho hải ngoại, nhưng cũng là một lời thôi thúc. Anh nhắc cho chúng ta nơi nào là trọng tâm của cuộc phục hồi tự do và danh dự, đâu là lời nói suông, đâu là hành động đích thực. Anh Bá không cho phép chúng ta lẩn tránh, anh đòi chúng ta những hành động cụ thể, là vì ta phải trả giá cho tự do. Là vi mỗi thế hệ phải công hiến cho tổ quốc một số anh hùng, một số hy sinh. Phải có những làn sóng mênh mông để đảo lộn được trật tự ta muốn phá. Tức là động đến những lý tưởng cao cả, những cuộc vươn lên của tuổi trẻ.
Bên một góc phòng, có sự hiện diện tâm bia Trần Văn Bá. Một tảng đồng màu xám, hai bên sườn lộ ra ánh sáng của chất đồng. Lấy tay đặt trên tấm bia mới cảm thấy sự cứng rắn và bên bỉ của sự vật, tượng trưng cho lòng nhớ ơn lâu dài của người Việt hải ngoại. Hai tấm bảng nhắc lại lời tuyên bố bất hủ năm 1976, và cuộc đời của anh Bá. Quận 13 đã cho phép dựng bia, nhưng chính phủ Pháp tức là bộ ngoại giao, bị Hà Nội gây áp lực, đã lấy lập trường ngược lại. Vô lý quá. Nước Pháp đâu có trong hoàn cảnh phải nhượng bộ trong một vấn đề hoàn toàn thuộc nội bộ của mình, như Olivier Todd trình bầy như vậy. Nhưng tấm bia còn đứng đó, sớm muộn rồi nó sẽ có chỗ đứng xứng đáng. Trong khi chờ đợi, chính nhờ sự can thiệp của chính quyền Hà Nội mà dư luận Pháp để ý tới tấm bia. Trong bài diễn văn hùng hồn, Trần Văn Tòng cho nhận xét là chế độ CS không hề thay đổi. Năm 1985, nhiều chính khách Pháp đã can thiệp để anh Bá không bị hành quyết, Hà Nội bất chấp dư luận Pháp. Vài chục năm sau, chính quyền vẫn giữ chính sách hành hung. Trần Văn Bá là kẻ thù cần phải tiêu diệt dến cùng, cho đến khi anh bị tiêu tán trong trí nhớ của người đồng hương. Nhưng đâu có được. Trần Văn Bá sống trong tâm trí chúng tôi. Đi xa hơn nữa, Trần Văn Tòng kêu gọi mọi cộng đồng người Việt Tự do trên thế giới dựng bia Trần Văn Bá. Đề nghị này với thời gian sẽ lan rộng tới quý bạn. Các bạn bên Hoa Kỳ và Úc Châu hãy dựng bia, cho anh Bá của chúng ta có dịp nhắc nhở lại ý nguyện tự do muôn thủa của dân tộc, cho anh Bá sống với chúng ta trong cuộc chiến đấu kiên cường ở hải ngoại. Cho lớp trẻ lớn lên ở ngoại quốc biết đến danh tiếng của vị anh hùng thời đại. Lớp trẻ phải nuôi dưỡng tinh thần bất khuất, vì công cuộc phục hưng tự do cho dân tộc cần sự đóng góp những người như Trần Văn Bá. Đó là một sực thực hiển nhiên, nhưng nó chỉ có nghĩa với những tâm hồn cao thượng, những ý chí phi thường. Hãy sống như anh Bá, đề làm sáng danh cho người nước Nam cho đến muôn đời.
Trăm bông hồng cho Trần Văn Bá. Anh em chúng tôi ở Paris nhận một hân hạnh to lớn quá. Bằng một vài cử chỉ tượng trưng vậy thôi. Chúng tôi đặt mọi hy vọng vào tương lai. Sống là kháng cự. Bao lâu chế độ đảng trị còn dó, Trần Văn Bá không thể an nghĩ được, chúng ta cũng không thể an phận được. Giữa anh Bá, các chiến sĩ cộng hoà và chúng ta, có lời thề ước đó.
Paris ngày 27 /9/2008
Đinh Vinh Phúc
Gửi ý kiến của bạn
