1 - Hệ lụy với hoạ tòng khẩu xuất - 1638
Giang Văn Minh
Hoạ Tòng Khẩu Xuất
Sùng Trinh xuất đối rất nghênh ngông
Đối đối Giang Minh tuyệt tuyệt thông:
"- Đồng trụ chí kim đài dĩ lục *
- Đằng Giang tự cổ huyết do hồng "**
Vua Minh hống hách ngôn xâm lược
Sứ Việt hào hùng thuyết chiến công
Mặc cảm Vua Minh trừ Sứ Việt
Muôn đời nguyền rủa sóng nghiêng sông
Nguyễn Minh Thanh
Có câu: Xuất đối dị - Đối đối nan
* " - Đồng trụ đến giờ rêu vẫn lục ( Sùng Trinh: xuất đối )
** - Bạch Đằng thuở trước máu còn hồng"( Giang Văn Minh: đối )
Giang Văn Minh (1573 - 1638) người Sơn Tây tự Quốc Hoa, đỗ Đình nguyên Thám hoa thời Lê Trung Hưng.
Do đã đối đáp thẳng thắn trước triều đình Trung Quốc, bị vua Minh là Sùng Trinh hành hình vào năm 1638, thọ 65 tuổi.
Sùng Trinh cũng là tên vua cuối cùng của Nhà Minh 1368–1644. Hắn ta bị địch vây hãm nguy kịch, treo cổ tự tử...
2 - Thiên Cổ Anh Hùng
Giang Văn Minh,
Anh Hùng Thiên Cổ
Nam tử phương danh mãi sáng ngời
Vì danh dự nước khổ thân côi
Tâm trung bình thản lời bình thản
Tài trí tuyệt vời đối tuyệt vời
Sứ Việt hạo nhiên câu đáp khéo
Vua Minh tự ái dạ sinh tồi
Thiên niên còn đó: thơm và thối
Hậu thế: khen, chê... vạn vạn đời...
Nguyễn Minh Thanh
Vế xuất là:
- Đồng trụ chí kim đài dĩ lục
Vế đối là:
- Đằng Giang tự cổ huyết do hồng
Với tài ứng đối nhanh nhẹn, hoàn chỉnh, tuyệt hay, để nhắc lại chuyện:
Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán (938),
Lê Hoàn đánh tan quân Tống (981) và
Trần Hưng Đạo đánh tan quân Nguyên Mông (1288)
trên sông Bạch Đằng,
Trước câu đối khẳng khái tuyệt vời cuả Sứ Việt, lẽ ra trọng thưởng. Trái lại vua Minh bừng bừng lửa giận quên mất thể diện, ngạo mạn bang giao, đã trả thù bằng cách trám đường vào miệng và mắt Ông, rồi cho người mổ bụng xem “bọn sứ thần An Nam to gan lớn mật đến đâu”.
Đây là hành động cực kỳ hèn hạ và độc ác của tên vua Minh hiệu là Sùng Trinh....
Thương tiếc Sứ thần tài trí dũng cảm bảo vệ danh dự của Tổ quốc, khi đựơc đưa về, vua Lê Thần Tông đã đến bái kiến linh cữu Ông, và ban tặng đôi câu đối:
"Sứ bất nhục quân mệnh, khả vi thiên cổ anh hùng",
(Sứ thần không làm nhục mệnh vua, xứng danh anh hùng thiên cổ.)
Qua câu chuyện bi hùng của Thám Hoa Giang Văn Minh, người viết chợt nhớ câu Kiều:
" Có tài mà cậy chi tài
Chữ tài liền với chữ tai một vần "
Song, ở đây Giang Văn Minh không hề "cậy tài", mà là " uy vũ bất năng khuất "
Ông chính là người tài trí hào hùng đởm lược . Và vua Minh là tên ngạo mạn hèn hạ ác độc.
Hậu sinh kính dâng câu đối tưởng niệm Ngài:
" Thông minh dũng cảm bình thản vũ uy tâm bất khuất
Trí tuệ biện tài chính ngôn cô thế khí hạo nhiên "
Nguyễn Minh Thanh kính bút
( GA, March - 1 - 2024 )
