HT Thích Quảng Độ : Tại sao GHPGVN Thống Nhất

Phái đoàn của Ủy hội Hoa Kỳ về tự do tôn giáo quốc tế vừa đến thăm đại lão hòa thượng Thích Quảng Độ tại Thanh Minh Thiền Viện ở Sài Gòn hôm thứ Sáu vừa qua, ngày hôm sau phái đoàn đi Huế để vấn an hòa thượng Thích Thiện Hạnh. Thông tín viên Ỷ Lan của đài Á Châu Tự Do tường trình về những hoạt động này và phỏng vấn đại lão hòa thượng Thích Quảng Độ. Vị hòa thượng tiết lộ nhiều chi tiết quan trọng liên quan đến Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất (GHPGVNTN) như Ỷ Lan trình bày cùng quý vị sau đây:

Tải xuống để nghe

 Ỷ Lan: Hôm thứ Sáu vừa qua, phái đoàn Ủy hội Hoa Kỳ bảo vệ tự do tôn giáo trên thế giới (US Commission on International Religious Freedom) đã đến Thanh Minh Thiền Viện gặp gỡ, trao đổi với đại lão hòa thượng Thích Quảng Độ, viện trưởng Viện Hóa đạo GHPGVNTN. Phái đoàn gồm có ông Michael Cromartie, chủ tịch Ủy hội Hoa Kỳ, ông David Dettoni, phó giám đốc liên hệ đối ngoại, bà Felice D. Gaer, ủy ban Do Thái giáo Hoa Kỳ, ông Scott Flipse, chuyên gia phân tích cao cấp của Ủy hội Hoa Kỳ, ông Tad Stahnke, thành viên Ủy hội Hoa Kỳ và bà Cathia Bennett, tham tán chính trị tòa tổng lãnh sự Hoa Kỳ tại Sài Gòn. Cuộc trao đổi kéo dài 2 tiếng đồng hồ. Ngày hôm sau, phái đoàn cũng ghé Huế gặp hòa thượng Thích Thiện Hạnh tại chùa Bảo Quốc. Khi hay tin, chúng tôi liền làm cuộc phỏng vấn đại lão hòa thượng Thích Quảng Độ về nội dung cuộc gặp gỡ ấy.

Cuộc phỏng vấn khá dài và do những tiết lộ quan trọng về vấn đề GHPGVNTN trong bối cảnh đất nước Việt Nam 32 năm qua, chúng tôi xin chia cuộc phỏng vấn làm 2 chương trình. Phần đầu là lời giải thích của hòa thượng vì sao Giáo hội không đăng ký xin phép hoạt động trở lại theo quy chế mới của nhà nước Việt Nam. Phần hai, hòa thượng cho biết trong bối cảnh nào Giáo hội Phật giáo Việt Nam ra đời năm 1981 và thái độ của Viện Hóa đạo do hòa thượng và hòa thượng Thích Huyền Quang lãnh đạo trước sự kiện ấy.

Kính chào đại lão hòa thượng Thích Quảng Độ, kính xin hòa thượng hoan hỷ cho biết việc Ủy hội Hoa Kỳ bảo vệ tự do tôn giáo trên thế giới đến Thanh Minh Thiền Viện vấn an hòa thượng và tìm hiểu về tình hình GHPGVNTN. Cuộc gặp gỡ này xảy ra như thế nào, bạch hòa thượng?

HT Thích Quảng Độ: Hôm 26 có một phái đoàn tự do tôn giáo của Hoa Kỳ do ông ?? dẫn đầu, gồm có 6 người đến Thanh Minh Thiền Viện vào lúc 2:30 chiều, và tôi tiếp cho đến 4:15 thì các vị ra về.

Ỷ Lan: Nội dung cuộc gặp gỡ ra sao, bạch hòa thượng?

HT Thích Quảng Độ: Nội dung cuộc tiếp xúc này thì cũng nhiều vấn đề lắm, nhưng không tiện nói ra hết ở đây được, xin thông cảm. Nhưng có một vấn đề quan trọng mà hình như dư luận cũng đã biết qua. Đó là theo tin tức cho biết thì ông đại sứ mới của Hoa Kỳ bên Nam California vào ngày 13/10 thì có một cuộc họp báo thì ông có nói rằng GHPGVNTN nên đăng ký để hoạt động. Tôi nghe tin đó thì tôi có quan tâm về vấn đề này. Và đồng thời hôm 26 vừa rồi phái đoàn tự do tôn giáo quốc tế của Hoa Kỳ cũng có nói sơ qua vấn đề đó, thì họ có hỏi tôi tại sao nhà nước họ cũng có nói bất cứ tôn giáo nào cũng có thể đăng ký để sinh hoạt, họ thắc mắc rằng giáo hội của chúng tôi không làm điều đó. Nhưng nếu không giải thích rõ thì phía nhà nước có thiện chí sẵn sàng cho mình sinh hoạt mà mình không chịu sinh hoạt, đó là lỗi tại mình cố chấp, cố thủ chớ không phải tại họ, tức là giáo hội không có thiện chí. Đó cũng là vấn đề rất quan trọng ở bên ngoài hiểu lầm. Nều cứ nghe nói như thế thôi mà không hiểu biết rõ tại sao giáo hội không đăng ký…

Nhân dịp này, tuy mất thì giờ một tí nhưng tôi cũng xin được trở lại quá khứ một chút:

Phật giáo được truyền vào Việt Nam, như mọi người đều biết vào thế kỷ thứ nhất Tây lịch. Đến thời đại nhà Đinh cuối thế kỷ thứ IX, đầu thế kỷ thứ X thì đã thành hình được giáo hội chính thống. Thời đó đã có các vị quốc sư, trãi qua thời tiền Lê rồi đến thời Lý. Thật sự đến thời Lý bắt đầu từ năm 1010 thì mới thật sự đặt thành một nền tảng vững chắc cho Phật giáo Việt Nam cho đến ngày nay. Rồi đến người Pháp đánh bại triều đình nhà Nguyễn và đặt Việt Nam dưới vòng đô hộ của người Pháp, vào năm 1883. Suốt từ thời đầu đô hộ cho đến thời đại ???, do đạo dụ số 10 mà Phật giáo bị liệt vào quy chế hiệp hội chớ không phải giáo hội. Chính phủ đệ nhị cộng hòa hủy bỏ đạo dụ số 10 và công nhận Phật giáo không còn là một hiệp hội nữa. Từ đó trở đi thì giáo hội có tư cách là một giáo hội cho đến năm 1964. Sau đó vài năm thì mới thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất này.

Trước GHPGVNTN hiện giờ được thành lập vào năm 1964, thì trước đó đã nhập 3 Tổng hội Phật giáo Việt Nam từ Bắc-Trung-Nam, theo quy chế hiệp hội. Bây giờ xóa bỏ đạo dụ số 10 cho nên 3 Tổng hội Trung-Nam-Bắc thành Giáo hội Phật Giáo Việt Nam Thống nhất vào năm 1964. Cả 3 miền hợp lại, cả giới tu sĩ và giới tại gia, hợp lại tất cả từ Bắc tới Nam thành lập Giáo hội này.

Đến năm 1975 khi CHXHCNVN xăm chiếm luôn miền Nam xác nhập vào miền Bắc. Lúc đầu, ngày 30/4/1975 là ngày chính phủ miền Bắc thống trị toàn quốc. Sau đó một ít lâu thì GHPGVNTN đã làm tất cả tài liệu như hiến chương, nội quy, cơ cấu tổ chức ở miền Nam. Khi ra ngoài chính phủ trung ương Hà Nội, gởi cho phủ thủ tướng lúc đó là ông Phạm Văn Đồng, nhưng tất cả đều im lặng, không trả lời nhận hay không nhận.

Đến sự kiện năm 1977 là Giáo hội họp Đại hội, coi như Đại hội cuối cùng ở chùa Ấn Quang. Có làm danh sách xin phép nhà nước. Họp xong, đúc kết lại tất cả các đại biểu tại Đại hội đó làm một đơn lên chính phủ trung ương cũng như chính phủ ở trong này. Họ cũng nhận thế thôi, họ có đọc hay không thì không biết, nhưng cũng không nói gì.

Ỷ Lan: Kính xin hòa thượng cho biết lý do vì sao GHPGVNTN không chịu đăng ký xin hoạt động?

HT Thích Quảng Độ: Nhân dịp này tôi giải thích rõ tại sao chúng tôi không đăng ký, nó có lý do. Bởi vì bây giờ đây, như tôi vừa nói GHPGVNTN đã được quy chế là một giáo hội ngang hàng với Thiên Chúa giáo, giáo hội La Mã ở Việt Nam này. Hội đồng Tổng giám mục cũng tương đương với Ban chỉ đạo Viện Hóa Đạo của GHPGVNTN. Thế thì giáo hội Công giáo từ ngày cộng sản về đây thì họ có đăng ký gì đâu. Họ vẫn cứ tự nhiên hoạt động từ 1975 đến giờ, có gì thay đổi đâu! Mà họ cũng không đăng ký, thế thì tại sao bắt giáo hội chúng tôi phải đăng ký. Vậy là trở lại quy chế hiệp hội à? Bây giờ chúng tôi là một Giáo hội chớ không phải hiệp hội như Phụ nữ Việt Nam nữa. Bởi vậy cho nên khi thành lập GHPGVN nhà nước là giáo hội bây giờ đây, họ đặt vào Mặt trận Tổ quốc. Mà Mặt trận Tổ quốc là lãnh đạo các hiệp hội như hiệp hội phụ nữ, thanh niên, bô lão chẳng hạn. Tất cả nằm dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Mặt trận Tổ quốc. Họ muốn chúng tôi cũng như thế, đâu có được. Giáo hội Phật giáo VN của họ lập ra năm 1981, đối ngoại thì họ dùng đấy là một giáo hội, là một ‘church’, nhưng thực tế chữ Việt Nam họ dùng là một ‘hội’. PGVN là một ‘association’ chớ không phải là ‘church’. Như vậy là họ phân biệt, kỳ thị rõ: Đối ngoại họ gọi là ‘giáo hội’ mà đối nội họ không bao giờ chấp nhận giáo hội nhà nước là ‘giáo hội’ mà lạ một hội thôi, một hiệp hội nằm trong Mặt trận Tổ quốc thôi.

Do đó bây giờ họ mới giương ra một cái bẩy. Họ đánh tiếng rằng nếu chúng tôi đăng ký thì họ sẵn sàng cho sinh hoạt. Đó là họ tỏ ra có ‘thiện chí’. Mà chúng tôi từ chối không đăng ký thì họ lại đổ lỗi cho đấy là tại chúng tôi bướng bỉnh, tại chúng tôi không có thiện chí, cố tình phá hoại, chống đối. Nhưng không phải thế.

Bây giờ các vị hiểu cho là nếu chúng tôi đặt bút ký một văn thư xin đăng ký thì nó đơn giản lắm. Chỉ cần một trang giấy thôi chớ có khó khăn gì đâu. Chúng tôi làm thừa sức, nhưng rất nguy hiểm. Hậu quả không biết thế nào. Bây giờ đặt bút ký một văn kiện như vậy mà gởi cho nhà nước thì ối Giời họ mừng lắm – họ rất mừng!

Ỷ Lan: Vì sao nhà nước mừng, bạch hòa thượng?

HT Thích Quảng Độ: Là bởi vì tôi đã đưa một cái tròng đặt vào tay họ để nhờ họ xiết cổ tôi cho chết. Ối Trời ơi, họ mừng quá, chả phải tốm kém một đồng xu nào cả.

Tại sao? Bây giờ chế độ cộng sản là chế độ xin cho. Bây giờ tôi đang có một quyền, đây là quyền pháp lý của tôi là một tư chế, là giáo hội. Như tôi đã nói hồi nãy, khi chính phủ về đây tôi đã làm văn thư này khác, trình diện ngoài Hà Nội như tôi vừa nói. Sau khi thống nhất thì tất cả đều trình diện hết rồi. Thì họ thừa nhận hay không thừa nhận thì nói, nếu họ không thừa nhận thì bảo tôi không chấp nhận tổ chức này, tổ chức này được lập ra dưới thời ‘Mỹ-Ngụy’, nó là phi pháp, chúng tôi ra quyết định giải tán nó. Tại sao họ không nói như thế, nếu họ nói thế thì chúng tôi cũng phải chấp nhận thôi. Bởi làm gì mà chống lại họ được. Nhưng họ mặc nhiên, cho đến bây giờ cũng chưa có một văn thư nào chính thức giải tán GHPGVNTN, được thành lập dưới thời ‘Mỹ-Ngụy’ (cứ dùng danh từ của họ đi) vào năm 1964. Nếu chúng tôi nhận được văn thư đó thì tự động đóng cửa chùa, đóng cửa mọi thứ, không bao giờ hoạt động gì nữa. Bởi vì chúng tôi biết, người ta đã giải tán rồi thì còn quyền gì mà hoạt động nữa, mà hoạt động thì người ta bắt. Họ không làm, họ cứ giữ tình trạng như thế. Bây giờ họ bảo cứ đăng ký lại thì họ cho sinh hoạt. Nếu bây giờ đăng ký thì tôi bỏ cái quyền tôi đang có. Tôi đang có quyền, mặc dầu chúng tôi đang bị đàn áp khốc liệt từ 32 năm nay. Nhưng chúng tôi vẫn có cái quyền sinh hoạt là bởi vì họ chưa giải tán chính thức.

Bây giờ nếu tôi đặt bút ký, hoặc xin phép ông cho tôi kia nọ. Họ nắm được cái đơn đó thì họ không trả lời đâu. Không bao giờ trả lời. Tức là xin là phải cho, cho mới được hoạt động. Mà họ không cho, chưa trả lời thì không được hoạt động, không được sinh hoạt, mà nếu sinh hoạt thì họ bắt liền, có lý do. Là bởi vì tại sao ông đang làm đơn xin, tôi chưa cho thì làm sao ông lại sinh hoạt được. Ông sinh hoạt như vậy là trái phép, tôi bắt. Thế giới không ai can thiệp được. Luật rõ ràng, nước nào cũng như thế thôi. Nhà nước có quyền như thế, đã xin phép nhà nước thì chờ nhà nước cho mới được làm, không cho là không được làm.

Đấy là cái bẩy mà họ định lừa chúng tôi. Từ bao nhiêu năm nay, đấy là cái bẩy cuối cùng.

Ỷ Lan: Là thành viên Liên Hiệp Quốc tất phải tuân thủ các công ước quốc tế mà Việt Nam tham gia ký kết, hòa thượng có nghĩ rằng các công ước này sẽ bảo vệ cho quyền tự do sinh hoạt tôn giáo của GHPGVNTN không? Hòa thượng nghĩ sao?

HT Thích Quảng Độ: Bây giờ các ngài ở ngoài cứ tưởng như luật pháp Việt Nam là luật bình thường như Mỹ, Âu Châu… không thế đâu. Nó rất lạt lẽo. Việt Nam họ có luật riêng. Chẳng hạn như năm 1982 nhà nước Việt Nam đã tham gia ký kết công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị, nhưng họ đâu có thi hành. Nói thì họ bảo rằng chúng tôi có luật riêng. Cũng như vừa rồi họ trả lời Ủy hội tự do quốc tế của Hoa Kỳ mới hôm nào đây, tôi nghe ông Nguyễn Tấn Dũng, ông có nhấn mạnh: ‘vì hoàn cảnh lịch sử khác nhau cho nên nhận thức về nhân quyền giữa Hoa Kỳ và Việt Nam cũng khác nhau. Nước Việt Nam là một nước có chủ quyền, có hiến pháp và luật pháp riêng’. Họ nói rằng thực hiện nhân quyền LHQ thì cũng phải dựa theo luật riêng đó. Mà luật riêng đó là gì? Hiến pháp, điều 69 của Việt Nam XHCN ghi rõ như thế này:

‘Công dân có quyền tự do đi lại và cư trú trong nước, có quyền đi ra nước ngoài và trở về nước theo quy định của pháp luật’.

Đấy là luật riêng của họ đấy. Có tự do nhưng phải theo quy định của ‘pháp luật’. Tự do đi lại vẫn như LHQ nhưng lại quy định theo pháp luật. Vậy ví dụ như bây giờ tôi đang ở Thanh Minh Thiền Viện tôi muốn đi ra một chùa ngoài Vũng Tàu thăm một người bạn thì bây giờ tôi phải ra Ủy ban nhân dân phường ở quận Phú Nhuận này xin phép đi ra Vũng Tàu thăm người bạn, như thế là xin giấy tạm vắng Thanh Minh Thiền Viện. Ra Vũng Tàu tôi phải đưa giấy tạm vắng của Ủy ban nhân dân địa phương này cho Ủy ban nhân dân địa phương đó xin phép tạm trú ở đấy, xin bao nhiêu ngày phải ghi rõ. Khi ra trình diện xin tạm trú ngoài kia thì phải có giấy chứng nhận của ông bạn tôi muốn thăm ra thì họ mới cho. Hết ngày là phải trở về… đấy, tự do đi lại đấy. Thế giới đâu có biết chuyện đó. Họ chỉ thấy ghi trong hiến pháp là đúng, công dân có quyền tự do đi lại ở trong nước và ra nước ngoài. Mới năm ngoái, Sáng hội Rafto Na Uy có nhận tôi cho giải Nhân quyền, nhưng xin phép người ta mà không được đi. Không những không được đi lãnh mà người ta đến tận nơi trao cho tôi thì những người đó cũng bị sách nhiễu, tra vấn. Đấy, tự do ra ngoài nước và tự do về đấy.

Ỷ Lan: Như vậy, theo hòa thượng, luật pháp Việt Nam đóng vai trò gì trong nền công lý xã hội?

HT Thích Quảng Độ: Tất cả cái ở đây tôi nói là người cộng sản nói một đường, làm một nẽo, mà người ngoại quốc đâu biết chuyện đó. Lịch sử cộng sản VN trên 60 năm là lịch sử nói dối, lịch sử mị dân, lịch sử gạt gẫm. Cho nên họ ghét tôi vì cái đó, vì tôi hay nói thật. Chứ còn nhiều người biết như vậy mà không dám nói, chứ nói như tôi thì cũng tốt thôi. Tất cả 80 triệu dân mà nói như tôi một lúc là tốt đấy.

Ỷ Lan: Xin cảm ơn hòa thượng Thích Quảng Độ.

Ỷ Lan, RFA
31/10/2007