I - Nữ Vương Lý CHIÊU HOÀNG (1218 - 1278 )
LÝ CHIÊU HOÀNG
Mất chồng, mất vị, mất giang san
Ai oán tình duyên lắm phũ phàng
Những tưởng phúc dày ngai nữ chúa
Nào hay phận bạc kiếp hồng nhan
Gian hùng quỷ kế vua thay họ
Dâm phụ đồng mưu thiếp hận chàng
Lập Chị, phế Em trò bá đạo
Mỹ nhân bất hạnh Lý Chiêu Hoàng
Nguyễn Minh Thanh cẩn tác
Gian hùng: Trần Thủ Độ,
Dâm phụ: Trần Thị Dung
Lý Chiêu Hoàng vị vua thứ 9, cũng là vua cuối cùng của Nhà Lý, ở ngôi từ năm 1224 - 1225.
Bà tên Chiêu Thánh, là Công Chúa con thứ của vua Lý Huệ Tông và Trần Thị Dung.
Năm 1224, vua LHTôn không có con trai, bèn lập công chúa Chiêu Thánh làm Thái tử, rồi truyền ngôi, vương hiệu là Lý Chiêu Hoàng.
Năm 1225 dưới âm mưu của Trần Thủ Độ, hắn dựng lên cuộc hôn nhân giữa Lý Chiêu Hoàng ( mới 7 tuổi ) và Trần Cảnh ( 8 tuổi ), rồi ép Bà nhường ngôi cho chồng. Chiêu Hoàng được phong Chiêu Thánh Hoàng Hậu.
Bà chung sống với chồng hạnh phúc. Nhưng vì lấy nhau 12 năm không có con. Trần Thủ Độ và vợ là Trần thị Dung ( vợ cũ của Lý Huệ Tông ) cũng là mẹ ruột của Bà, ép Trần Cảnh phải bỏ Bà để lấy chị dâu là vợ cuả Trần Liễu, chị ruột cuả Bà. Đó là công chúa Thuận Thiên, đang có mang 3 tháng. Ban đầu Trần Cảnh không chiụ. Ép mãi phải đành.
Chiêu Thánh bị phế ngôi hoàng hậu, Thuận Thiên được lập làm hoàng hậu.
Năm 1258, sau kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ nhất, vua Trần Thái Tôn lại đem Chiêu Thánh gả cho tướng Lê Phụ Trần ( Lê Tần ). Chiêu Thánh đồng ý lấy Lê Phụ Trần với ba điều kiện bắt buộc, đó là:
- Thôi truy sát các vương tôn họ Lý.
- Lập lại miếu thờ cho các bậc công thần đời Lý.
- Bà và Lê Phụ Trần chuyển ra sống ở nơi xa khỏi kinh thành.
Bà và Ông sinh được hai người con, một trai, một gái. Trần Bình Trọng là con cuả Ông Bà.
II - Công Chúa AN - TƯ [ Cống Nguyên 1285 ]
An Tư Công Chúa
An Tư công chúa cống Nguyên Mông
Giặc dữ xâm lăng nước Lạc Hồng
Ngọc diệp liều thân vào hổ báo
Kim chi góp sức cứu non sông
Thoát Hoan chểnh mảng đường xung tiến
Hưng Đạo liệu trù thế phản công
Lang sói tan tành mạnh giáp trụ
An Tư công chúa biệt vân mồng..!!
Vân mồng vời vợi cả đời hoa
Từ lúc xả thân chuyện nước nhà
Chiến địa xông pha nghìn sĩ tốt
Trại thù nhập nội một quần thoa
Gĩa từ thân hữu màu lan úa
Biệt dá hoàng huynh ngấn lệ sa
Sông Nhĩ cau mày dờn dợn sóng
Trông vời nhạn trắng khuất dần xa..!!
Xa dần Cố Quốc não nùng thay
Thao thức bên song bóng nguyệt cài
Xứ giặc lạ lùng nghe tiếng nói
Quê nhà quay quắt nhớ Xuân bay
Trời Nam êm ấm tình thân thuộc
Đất Bắc bơ vơ cảnh lạc loài
Mục tú mi thanh cành liễu yếu
Non sông trọng trách kém gì ai..!!
Kém gì công trận đấng tu mi
Chặn bước quân thù, giảm hiểm nguy
Tam Trĩ thương vua tìm lánh nạn
Thăng Long hận giặc đến dương uy
Hoàng thân* lắm kẻ đang hàng phục
Dũng tướng** có người đã tử ly
Cảm thán hồng nhan cam phận bạc
Gặp cơn quốc biến phải tùy nghi..!!
Tùy nghi phân nhiệm của triều đình
Giai nữ sứ thần hoãn chiến chinh
Thuở trước Chiêu Quân an đất nước
Bấy giờ Công Chúa giãn đao binh
Người đi quay lại ngùi sông núi
Kẻ ở trông theo tủi muội huynh***
Dân Việt đời đời hằng tưởng nhớ
An Tư công trạng đáng tôn vinh..!!
Nguyễn Minh Thanh cẩn tác
Vân mồng: tin tức
Vắng tanh nào thấy vân mồng (Cung Oán Ngâm Khúc)
*Trần Ích Tắc,Trần Kiện, Trần Lộng...hàng và theo giặc
**Trần Bình Trọng chỉ huy trận Thiên Mạc, điểm trọng yếu, bị giặc bắt và hy sinh năm 1285, với câu nói bất hủ: " Ta thà làm quỷ nước Nam hơn làm vương đất Bắc "
***CC An Tư và hoàng huynh là Trần Hoảng (Trần Thánh tông )
Lược sử: Công Chúa An Tư, còn có tên Thiên Tư. Là con gái út của vua Trần Thái Tôn (Trần Cảnh), em gái của Thượng Hoàng Thánh Tôn, cô ruột của vua Nhân Tôn, không rõ năm sinh, tử.
Vào mùa Xuân năm 1285, trước sức tiến quân vũ bão và uy hiếp rất ngặt nghèo kinh đô Thăng Long của giặc Nguyên Mông do Thoát Hoan làm thống soái;
Thượng Hoàng Thánh Tôn và vua Nhân Tôn đứt ruột dâng cống CC An Tư cho Thoát Hoan. Dùng Mỹ Nhân kế nhằm giảm bớt nhịp độ tiến quân của giặc, để ta có thời gian lui quân tránh mũi nhọn, và củng cố lực lượng hầu có chống trả về sau.
Nhờ vậy, 2 Vua kịp thoát hiểm lánh về Tam Trĩ thuộc Quảng Ninh.
Rồi quân Trần đã phản công và đại thắng quân Nguyên.
Riêng An Tư Công Chúa một đi không trở lại..!!!
III - HUYỀN TRÂN Công Chuá (1289 - 1340 )
Công Chuá Huyền Trân ( CCHT )
Ô, Lý hai châu, một má hồng
Huyền Trân bịn rịn... biệt Thăng Long
Đồ Bàn mây trắng đường hun hút
Chiêm Quốc rừng xanh núi chập chồng
Chiều xuống sương lam trôi mịt mịt
Đêm về trăng bạc trải mênh mông
Nương ngôi tinh Đẩu tìm phương Bắc
Ngùi xót... mẫu hoàng đang ngóng trông ...?
Nguyễn Minh Thanh cẩn tác
Thành Đồ Bàn ( tiếng Việt :Thắng lợi ) còn gọi Chà Bàn (Trà Bàn) thuộc xã Nhơn Hậu, cách thành phố Quy Nhơn tỉnh Bình Định, 27 km hướng Tây Bắc.
CCHT: con vua Trần Nhân Tông, em vua Anh tông, kết hôn với Chiêm vương Chế Mân năm 1306, Nhà Trần nhận sính lễ 2 châu Ô, Lý và CCHT được tấn phong Hoàng Hậu.
Năm 1307, sau khi Hoàng Hậu sinh hoàng tử Chế Đa Đa, quốc vương Chế Mân băng hà.
Vua Anh Tông, sợ em gái bị hỏa thiêu theo vua, lễ tục nước Chiêm, bèn sai Trần Khắc Chung sang viếng tang và tìm cách cứu CC HT.
Thành công. Về nước, do di mệnh phụ vương, CCHT xuất gia đầu Phật, pháp danh là Hương Tràng. Di tích Bà còn tại Quảng Nghiêm Tự tức là chùa Nộm Sơn ở Nam Định.
Ở Huế cũng có điện thờ CCHT trên núi Ngũ Phong, và lễ hội ngày Bà mất hằng năm.
IV - NGỌC HÂN Công Chúa ( 1770 - 1799 )
Công Chúa Ngọc Hân ( CCNH )
Thi phú lảu thông, đẹp tuyệt trần
Lương duyên tác hợp vẹn mười phân
Bắc Bình Nguyễn Huệ vang danh tướng
Công Chúa Ngọc Hân tiếng mỹ nhân
Những tưởng dày ân vui hữu phúc
Nào hay bạc số chịu vô phần
Hồng nhan đang độ còn xuân sắc
Nỗi xót con côi... nỗi khóc chồng...!!
Nguyễn Minh Thanh cẩn tảc
CCNH: con vua Lê Hiển Tông, cô ruột vua Lê Chiêu Thống.
Năm 1786 vua cha gả CCNH cho Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ. Khi Nguyễn Huệ lên ngôi vua tức vị là Quang Trung Hoàng Đế( 1788 ), sắc phong Bà: Hữu Cung Hoàng Hậu.
Năm 1789, sau khi đại thắng quân Thanh, QuangTrung Hoàng Đế lại sắc phong Bà là Bắc Cung Hoàng Hậu.
Bà có với QTHĐ 2 người con là Ngọc Bảo công chúa và hoàng tử Nguyễn Quang Đức .
Năm 1792 QTHĐ băng hà, Bà vô cùng thương tiếc chồng, người anh hùng yểu mệnh qua bài Tế vua Quang Trung và bài Ai Tư Vãn cực kỳ bi thảm...!!
Đến năm 1799 Bà mất mới 29 tuổi; vua Cảnh Thịnh truy tặng Như Ý Trang Thuận Trinh Nhất Vũ Hoàng Hậu. Hai con của Bà cũng yểu tử mới trên 10 tuổi, mất sau Bà vài năm!!
Nguyễn Minh Thanh cảm tác - biên soạn
( GA mùa Xuân Corona - 2021 )
LÝ CHIÊU HOÀNG
Mất chồng, mất vị, mất giang san
Ai oán tình duyên lắm phũ phàng
Những tưởng phúc dày ngai nữ chúa
Nào hay phận bạc kiếp hồng nhan
Gian hùng quỷ kế vua thay họ
Dâm phụ đồng mưu thiếp hận chàng
Lập Chị, phế Em trò bá đạo
Mỹ nhân bất hạnh Lý Chiêu Hoàng
Nguyễn Minh Thanh cẩn tác
Gian hùng: Trần Thủ Độ,
Dâm phụ: Trần Thị Dung
Lý Chiêu Hoàng vị vua thứ 9, cũng là vua cuối cùng của Nhà Lý, ở ngôi từ năm 1224 - 1225.
Đền Rồng thờ vua bà Lý Chiêu Hoàng ở Bắc Ninh
Bà tên Chiêu Thánh, là Công Chúa con thứ của vua Lý Huệ Tông và Trần Thị Dung.
Năm 1224, vua LHTôn không có con trai, bèn lập công chúa Chiêu Thánh làm Thái tử, rồi truyền ngôi, vương hiệu là Lý Chiêu Hoàng.
Năm 1225 dưới âm mưu của Trần Thủ Độ, hắn dựng lên cuộc hôn nhân giữa Lý Chiêu Hoàng ( mới 7 tuổi ) và Trần Cảnh ( 8 tuổi ), rồi ép Bà nhường ngôi cho chồng. Chiêu Hoàng được phong Chiêu Thánh Hoàng Hậu.
Bà chung sống với chồng hạnh phúc. Nhưng vì lấy nhau 12 năm không có con. Trần Thủ Độ và vợ là Trần thị Dung ( vợ cũ của Lý Huệ Tông ) cũng là mẹ ruột của Bà, ép Trần Cảnh phải bỏ Bà để lấy chị dâu là vợ cuả Trần Liễu, chị ruột cuả Bà. Đó là công chúa Thuận Thiên, đang có mang 3 tháng. Ban đầu Trần Cảnh không chiụ. Ép mãi phải đành.
Chiêu Thánh bị phế ngôi hoàng hậu, Thuận Thiên được lập làm hoàng hậu.
Năm 1258, sau kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ nhất, vua Trần Thái Tôn lại đem Chiêu Thánh gả cho tướng Lê Phụ Trần ( Lê Tần ). Chiêu Thánh đồng ý lấy Lê Phụ Trần với ba điều kiện bắt buộc, đó là:
- Thôi truy sát các vương tôn họ Lý.
- Lập lại miếu thờ cho các bậc công thần đời Lý.
- Bà và Lê Phụ Trần chuyển ra sống ở nơi xa khỏi kinh thành.
Bà và Ông sinh được hai người con, một trai, một gái. Trần Bình Trọng là con cuả Ông Bà.
II - Công Chúa AN - TƯ [ Cống Nguyên 1285 ]
An Tư Công Chúa
An Tư công chúa cống Nguyên Mông
Giặc dữ xâm lăng nước Lạc Hồng
Ngọc diệp liều thân vào hổ báo
Kim chi góp sức cứu non sông
Thoát Hoan chểnh mảng đường xung tiến
Hưng Đạo liệu trù thế phản công
Lang sói tan tành mạnh giáp trụ
An Tư công chúa biệt vân mồng..!!
Vân mồng vời vợi cả đời hoa
Từ lúc xả thân chuyện nước nhà
Chiến địa xông pha nghìn sĩ tốt
Trại thù nhập nội một quần thoa
Gĩa từ thân hữu màu lan úa
Biệt dá hoàng huynh ngấn lệ sa
Sông Nhĩ cau mày dờn dợn sóng
Trông vời nhạn trắng khuất dần xa..!!
Xa dần Cố Quốc não nùng thay
Thao thức bên song bóng nguyệt cài
Xứ giặc lạ lùng nghe tiếng nói
Quê nhà quay quắt nhớ Xuân bay
Trời Nam êm ấm tình thân thuộc
Đất Bắc bơ vơ cảnh lạc loài
Mục tú mi thanh cành liễu yếu
Non sông trọng trách kém gì ai..!!
Kém gì công trận đấng tu mi
Chặn bước quân thù, giảm hiểm nguy
Tam Trĩ thương vua tìm lánh nạn
Thăng Long hận giặc đến dương uy
Hoàng thân* lắm kẻ đang hàng phục
Dũng tướng** có người đã tử ly
Cảm thán hồng nhan cam phận bạc
Gặp cơn quốc biến phải tùy nghi..!!
Tùy nghi phân nhiệm của triều đình
Giai nữ sứ thần hoãn chiến chinh
Thuở trước Chiêu Quân an đất nước
Bấy giờ Công Chúa giãn đao binh
Người đi quay lại ngùi sông núi
Kẻ ở trông theo tủi muội huynh***
Dân Việt đời đời hằng tưởng nhớ
An Tư công trạng đáng tôn vinh..!!
Nguyễn Minh Thanh cẩn tác
Vân mồng: tin tức
Vắng tanh nào thấy vân mồng (Cung Oán Ngâm Khúc)
*Trần Ích Tắc,Trần Kiện, Trần Lộng...hàng và theo giặc
**Trần Bình Trọng chỉ huy trận Thiên Mạc, điểm trọng yếu, bị giặc bắt và hy sinh năm 1285, với câu nói bất hủ: " Ta thà làm quỷ nước Nam hơn làm vương đất Bắc "
***CC An Tư và hoàng huynh là Trần Hoảng (Trần Thánh tông )
Lược sử: Công Chúa An Tư, còn có tên Thiên Tư. Là con gái út của vua Trần Thái Tôn (Trần Cảnh), em gái của Thượng Hoàng Thánh Tôn, cô ruột của vua Nhân Tôn, không rõ năm sinh, tử.
Vào mùa Xuân năm 1285, trước sức tiến quân vũ bão và uy hiếp rất ngặt nghèo kinh đô Thăng Long của giặc Nguyên Mông do Thoát Hoan làm thống soái;
Thượng Hoàng Thánh Tôn và vua Nhân Tôn đứt ruột dâng cống CC An Tư cho Thoát Hoan. Dùng Mỹ Nhân kế nhằm giảm bớt nhịp độ tiến quân của giặc, để ta có thời gian lui quân tránh mũi nhọn, và củng cố lực lượng hầu có chống trả về sau.
Nhờ vậy, 2 Vua kịp thoát hiểm lánh về Tam Trĩ thuộc Quảng Ninh.
Rồi quân Trần đã phản công và đại thắng quân Nguyên.
Riêng An Tư Công Chúa một đi không trở lại..!!!
III - HUYỀN TRÂN Công Chuá (1289 - 1340 )
Công Chuá Huyền Trân ( CCHT )
Ô, Lý hai châu, một má hồng
Huyền Trân bịn rịn... biệt Thăng Long
Đồ Bàn mây trắng đường hun hút
Chiêm Quốc rừng xanh núi chập chồng
Chiều xuống sương lam trôi mịt mịt
Đêm về trăng bạc trải mênh mông
Nương ngôi tinh Đẩu tìm phương Bắc
Ngùi xót... mẫu hoàng đang ngóng trông ...?
Nguyễn Minh Thanh cẩn tác
Thành Đồ Bàn ( tiếng Việt :Thắng lợi ) còn gọi Chà Bàn (Trà Bàn) thuộc xã Nhơn Hậu, cách thành phố Quy Nhơn tỉnh Bình Định, 27 km hướng Tây Bắc.
CCHT: con vua Trần Nhân Tông, em vua Anh tông, kết hôn với Chiêm vương Chế Mân năm 1306, Nhà Trần nhận sính lễ 2 châu Ô, Lý và CCHT được tấn phong Hoàng Hậu.
Năm 1307, sau khi Hoàng Hậu sinh hoàng tử Chế Đa Đa, quốc vương Chế Mân băng hà.
Vua Anh Tông, sợ em gái bị hỏa thiêu theo vua, lễ tục nước Chiêm, bèn sai Trần Khắc Chung sang viếng tang và tìm cách cứu CC HT.
Thành công. Về nước, do di mệnh phụ vương, CCHT xuất gia đầu Phật, pháp danh là Hương Tràng. Di tích Bà còn tại Quảng Nghiêm Tự tức là chùa Nộm Sơn ở Nam Định.
Ở Huế cũng có điện thờ CCHT trên núi Ngũ Phong, và lễ hội ngày Bà mất hằng năm.
IV - NGỌC HÂN Công Chúa ( 1770 - 1799 )
Công Chúa Ngọc Hân ( CCNH )
Thi phú lảu thông, đẹp tuyệt trần
Lương duyên tác hợp vẹn mười phân
Bắc Bình Nguyễn Huệ vang danh tướng
Công Chúa Ngọc Hân tiếng mỹ nhân
Những tưởng dày ân vui hữu phúc
Nào hay bạc số chịu vô phần
Hồng nhan đang độ còn xuân sắc
Nỗi xót con côi... nỗi khóc chồng...!!
Nguyễn Minh Thanh cẩn tảc
CCNH: con vua Lê Hiển Tông, cô ruột vua Lê Chiêu Thống.
Năm 1786 vua cha gả CCNH cho Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ. Khi Nguyễn Huệ lên ngôi vua tức vị là Quang Trung Hoàng Đế( 1788 ), sắc phong Bà: Hữu Cung Hoàng Hậu.
Năm 1789, sau khi đại thắng quân Thanh, QuangTrung Hoàng Đế lại sắc phong Bà là Bắc Cung Hoàng Hậu.
Bà có với QTHĐ 2 người con là Ngọc Bảo công chúa và hoàng tử Nguyễn Quang Đức .
Năm 1792 QTHĐ băng hà, Bà vô cùng thương tiếc chồng, người anh hùng yểu mệnh qua bài Tế vua Quang Trung và bài Ai Tư Vãn cực kỳ bi thảm...!!
Đến năm 1799 Bà mất mới 29 tuổi; vua Cảnh Thịnh truy tặng Như Ý Trang Thuận Trinh Nhất Vũ Hoàng Hậu. Hai con của Bà cũng yểu tử mới trên 10 tuổi, mất sau Bà vài năm!!
Nguyễn Minh Thanh cảm tác - biên soạn
( GA mùa Xuân Corona - 2021 )
Gửi ý kiến của bạn
