Sơ lược tiểu sử Phó Đức Chính
Phó Đức Chính ( PĐC ) người huyện Văn Giang tỉnh Hưng Yên, là con của cụ Duy Chân nhà Nho nổi tiếng trong làng Đa Ngưu. PĐC là cánh tay phải của đảng trưởng Nguyễn Thái Học ( NTH ) Việt Nam Quốc Dân Đảng ( VNQDĐ ).
Sau khi tốt nghiệp Tham Tá Công Chánh, PĐC được bổ nhiệm sang Lào làm việc.
Năm 1927 PĐC tham gia thành lập VNQDĐ với công tác tổ chức và phát triển Đảng.
Cuối năm 1928 Ông giữ chức Phó Chủ Tịch VNQDĐ.
Ngày 9 tháng 2 năm 1929, tên Bazin chuyên viên mộ phu đi làm đồn điền cao su; là tên thực dân Tây rất độc ác với dân phu, bị VNQDĐ ám sát. Do việc ám sát đó, đảng viên VNQDĐ bị truy nã và khủng bố khắp nơi.
Để tránh nguy cơ tổ chức và Đảng khỏi tan rã, Tổng Bộ VNQDĐ quyết định Tổng Khởi Nghĩa ngày 10 tháng 2 năm 1930, dù không nắm chắc phần thắng. Và Đảng trưởng NTH cũng nói " Không thành công thì thành nhân ".
PĐC được công cử chỉ huy điều động binh đánh chiếm vùng Yên Bái.
Cánh quân của Phó Đức Chính, dưới sự hướng dẫn của Ngô Hải Hoàng đã đánh chiếm trại lính Khố Đỏ giết chết viên Đại Úy Jourdain là trưởng trại và chiếm kho vũ khí.
Tuy nhiên, vì địa thế bất lợi và địch quân phản công dữ dội, đội nghĩa quân thất thế, đành rút lui phân tán vào rừng.
PĐC và một số anh em đồng chí còn sống sót có ý định vây đánh thành Sơn Tây. Nhưng vào chiều ngày 15 tháng 2 năm 1930 anh em đồng chí đang họp bàn kế hoạch tại Nam An ( Sơn Tây ) thì bị quân thù vây bắt.
Ngày 17 - 6 - 1930, Việt Sử gọi là Ngày Tang Yên Bái. Ông PĐC với mười hai đồng chí VNQDĐ, trong đó có Đảng Trưởng Nguyễn Thái Học, đã ung dung bước lên đoạn đầu đài tại Yên Bái đền nợ nước..!!
Dũng Khí Phó Đức Chính:
Tương truyền, trước khi hồn lìa khỏi xác, Ông Phó Đức Chính còn hô lên được bốn tiếng " Việt Nam vạn tuế ". PĐC là người thứ 12 bước lên máy chém và là người duy nhứt đã yêu cầu được nằm ngửa để xem lưỡi đao chém xuống như thế nào.
Khi bị kết án tử hình, Ông từ chối việc chống án. Và nói:
" Đại sự không thành! Chết là vinh! Còn chống án chi vô ích! ".
Ngoài ra, tôi, người biên soạn, trong thời gian ở tù Cải Tạo vùng Việt Bắc, có bạn tù đọc cho nghe bài thơ ngắn, hào khí ngang trời và bảo là của PĐC. Tiện đây xin, chép để rộng đường...Nếu có cao minh xác nhận đích thị tên tác giả nào khác, thì xin vui lòng điều chỉnh trả về. Trân trọng.
Tuyệt Mệnh Thi
Chung cô huyên thuyền cấp
Hoàng hôn ánh dĩ tà
Cửu tuyền vô khách điếm
Kim dạ đáo thùy gia
Phó Đức Chính
Thơ Tuyệt Mạng
Chuông chùa kêu giục giã
Chiều hôm bóng ngã dài
Suối vàng không quán xá
Đêm nay ghé nhà ai !?
NMT cẩn dịch
Riêng, kẻ hậu sinh với tấm lòng ngưỡng vọng bậc tiền nhân, người vô cùng lẫm liệt, xin có bài thơ nhỏ tưởng niệm:
PHÓ ĐỨC CHÍNH
Ung dung cung cách đấng anh hào
Ngửa mặt bình tâm trông lưỡi đao
Giương mắt xem chừng đao xuống thấp
Chuyển môi hô lớn hồn lên cao
" Việt Nam vạn tuế " tầng mây trắng
Hùng Khí thiên thu vũng máu đào
Kim cổ mấy ai năng sánh kịp
Gương trăng vằng vặc chiếu nghìn sau...
Nguyễn Minh Thanh cẩn tác
Phần Kết:
Ôi! Việt Nam hận đời đời, hận đời đời...!!
Đời đời với đại hoạ ngoại xâm!! Có biết bao anh hùng liệt nữ đã hy sinh cho Tổ Quốc, để Tổ Quốc được sinh tồn.
Phương ngôn có câu " Đời người đo bằng hành động, không đo bằng thời gian ".
Ông Thủ Khoa Nguyễn Hữu Huân trong Tuyệt Mệnh Thi cũng có câu:
" Anh hùng mạc bả doanh thâu luận
Vũ trụ trường khang tiết nghĩa lưu "
Thủ Khoa Huân
" Hãy lắng nghĩa trung lưu vũ trụ
Chớ đem thành bại luận anh hùng "
NMT dịch
Vô cùng thương cảm, vô cùng kính ngưỡng vị anh hùng dân tộc Phó Đức Chính. Mới 24 tuổi đời đã để lại một mảnh trăng rằm rạng rỡ thiên thu ...
Anh hùng PĐC đã rơi đúng vào hai phương ngôn nêu trên.
PĐC hy sinh cho Tổ Quốc ở tuổi hoa niên. Như cội tùng xanh ươm mới vươn lên lộng gió trên đỉnh đồi cao, bị cơn địa chấn hũy họai... Như cánh chim hồng đang tung mây lướt gió, bị con đại bàng tàn bạo hung ác sát hại...Như đoá hoa vừa nở tràn đầy nhựa sống dưới ánh bình minh rạng rỡ ban mai, thì bị cơn trốt xoáy hung hản làm cho tả tơi tan tác...lìa cành!! Thương thay, tiếc thay...!!
Để kết thúc trang sử nhỏ, xin trích lời viết của GS Trịnh Vân Thanh trong phần nói về Phó Đức Chính.
" Chính những tro tàn của người chết, những bậc anh hùng nữ kiệt đã tạo nên niềm kiêu hãnh, chí quật cường của kẻ hậu sinh ngày nay "
Hiện nay, Việt Nam đang bên bờ vực thẳm...trước đại hoạ diệt vong. Ước vọng có nhiều ý chí quật cường, quật cường... noi gương tiền nhân...Mong thay, mong lắm thay...!!!
Nguyễn Minh Thanh
( Mùa Quốc Hận )
Lúc 5 giờ 30 phút sáng ngày 17 tháng 06 năm 1930, tại Yên Bái, thực dân Pháp dùng máy chém, chặt đầu 13 đồng chí VNQDĐ, trong số đó có PHÓ ĐỨC CHÍNH là người thứ 12 bước lên Đoạn Đầu Đài ...!!
- Nguyễn Thái Học
- Bùi Tư Toàn
- Bùi Văn Chuẩn
- Nguyễn An
- Hà Văn Lạo
- Đào Văn Nhít
- Ngô Văn Du
- Nguyễn Đức Thịnh
- Nguyễn Văn Tiềm
- Đỗ Văn Sứ
- Bùi Văn Cửu
- Nguyễn Như Liên
Tuyệt Mệnh Thi
Hãn mã nan kham vị quốc cừu,
Chỉ nhân binh bại trí thân hưu.
Anh hùng mạc bả doanh thâu luận,
Vũ trụ trường khan tiết nghĩa lưu.
Vô bố dĩ kinh Hồ lỗ phách,
Bất hàng cam đoạn tướng quân đầu.
Đương niên Tho thuỷ ba lưu huyết,
Long đảo thu phong khởi mộ sầu.
T. K. HUÂN
Tham Khảo: - Wikipedia PĐC
-TNĐT- DNTĐ, GS Trịnh Vân Thanh
- HV Từ Điển, của Đào Duy Anh
