Những chuyện lớn về Đài Loan như GDP cao hàng đầu châu Á, là trung tâm cung cấp chip cho thế giới… thì ai hầu như cũng đã biết qua. Tôi có thói quen đến đâu cũng dành sự quan tâm tìm hiểu những chuyện nhỏ nhặt, gắn với đời sống và thói quen hàng ngày của người dân. Ví dụ tôi để ý, ở Đài Loan, từ già đến trẻ, đều rất thích được người khác yêu cầu giúp đỡ. Tôi từng thấy một cụ ông đi cả cây số để “chỉ đường” cho khách, mặt rạng ngời hạnh phúc.
Đây là lần thứ 2 tôi đến Đài Loan. Lần trước chỉ loanh quanh Đài Bắc và Đài Trung, hai thành phố phát triển nhất. Lần này đến thẳng Đài Nam, thành phố được xem là “nghèo” nhất nước.
Tuy nhiên ấn tượng từ 6 năm trước, về một đất nước Đài Loan thanh bình, bao dung, an toàn, sạch sẽ, người dân tốt bụng, hạnh phúc thì vẫn không thay đổi.
Trên đường đi đến điểm du lịch Thánh Sơn, huyện Nam Đầu, nơi tưởng niệm những anh hùng của Đài Loan, cách Đài Nam 150 km, tôi ghi nhanh lại vài điều trông thấy, nghe kể và trải nghiệm.
Hệ thống đường giao thông vẫn không tìm thấy điểm gì để chê, với mạng lưới kết nối dày đặc rất tiện lợi, mà lại đầy chất thơ và tạo cảm giác an tâm cho những người từ phương xa đến.
Ví dụ đoạn đường chúng tôi qua có 4 làn xe cho cả hai chiều, thua cao tốc Hà Nội-Hải Phòng một làn. Tuy nhiên mặt đường không lượn sóng, không có gờ ở những vị trí cống ngầm chạy ngang bên dưới, hoặc có thì cũng không đáng kể, điều có vẻ rất “khó thực hiện” ở Việt Nam? Hệ thống biển báo, vách ngăn chống ồn, khả năng thoát nước mưa, trạm dừng nghỉ… thì thuộc loại cực tốt. Trạm dừng nghỉ trên đường cao tốc Đài Loan tôi mới chỉ thấy ở châu Âu.
Có thu phí quý vị ạ. Phí được tính giảm dần theo quãng đường. 20 km đầu free. Từ 20 km trở lên đến 60 km, mỗi km khoảng 1000 đồng tiền Việt. Nếu đi trên 100 km đến 200 km, thì quy đều mỗi cây cho cả quãng đường là 700 đồng.
Ví dụ, từ Hà Nội xuống Hưng Yên, nếu đi trên cao tốc Đài Loan, không tính tiền. Đi tiếp đến Hạ Long khoảng 150km, phí đường cho ô tô con (xe lớn thu phí mức cao hơn chút) tầm 105.000 đồng, bằng một nửa mức thu hiện tại của Việt Nam.
Theo lời kể của Thạc sĩ, nhà dịch thuật Lù Việt Hùng, người đã sinh sống và thành rể Đài Loan hơn 20 năm và là bố của 3 đứa trẻ, thì cặp vợ chồng nào đẻ một con, thị trưởng thành phố lì xì ngay 10 triệu đồng. Đẻ đứa thứ 2, lì xì 15 triệu. Từ đứa thứ 3 trở đi, lì xì 20 triệu. Sinh đôi hay ba thì cứ mức đó nhân với số con.
Vẫn theo Hùng, bất kể đứa trẻ nào sinh ra và sống ở Đài Loan, không phân biệt quốc tịch bố mẹ, từ 0 đến 6 tuổi, đều được nhà nước trợ cấp tiền sữa, bỉm… khoảng 5- 6 triệu đồng một tháng. Xe ô tô nào mà có chở trẻ con, đến mọi điểm đỗ đều có chỗ đỗ riêng và tất nhiên free.
Khi sản phụ đến kì sinh nở, chỉ cần đăng kí thời gian, địa điểm, đúng giờ bác sỹ phải có mặt và trong thời gian lưu tại bệnh viện hầu như mọi thứ miễn phí. Nói hầu như, vì bố mẹ vẫn phải trả một khoản nhỏ. Ví dụ vợ Lù Việt Hùng phải đẻ mổ, được ở trong phòng riêng đầy đủ tiện nghi cho cả người nhà, sau năm ngày, tổng chi phí phải trả khoảng 10 triệu đồng. Còn lại kệ xác bảo hiểm đi mà lo nốt phần lớn còn lại.
Nông dân Đài Loan, với mức đóng bảo hiểm không đáng kể, cứ từ 65 tuổi trở lên, đều có trợ cấp, gọi là lương hưu cũng được. Mức hiện tại ở thành phố Đài Nam là 5,5 triệu đồng một tháng, quy ra tiền Việt.
Riêng chuyện xuất bản sách, thì cứ như chuyện bịa. Không ai phải xin giấy phép xuất bản. Nhà nước không kiểm soát nội dung. Nhưng xin mã ISBN thì bắt buộc. Mà là mã sống, chứ không phải mã hình thức, tức là có thể tra cứu toàn bộ thông tin về cuốn sách. Thời gian xin nhiều nhất 3 ngày và không phải nộp một xu nào.
Chính phủ Đài Loan đang khuyến khích mảng sách giấy, vì thế hiện tại, ngoài miễn thuế thu nhập đánh trên mỗi cuốn sách căn cứ giá bán, họ luôn chờ để hỗ trợ tác giả xuất bản (nếu tác giả tự in) cũng như phát hành.
Ví dụ, bạn có bản thảo tiểu thuyết “Mối chúa” hoặc “Đất mồ côi”, phản ánh hiện thực hoặc lịch sử đất nước, nhà nước cực kì hoan nghênh và bạn hãy cho chính quyền biết dự định xuất bản, số lượng, để họ hỗ trợ thêm về tài chính và tạo điều kiện quảng bá. Ngoài ra có rất nhiều quỹ văn hóa, quỹ văn học… luôn chờ bạn yêu cầu để tiếp sức.
Điều bắt buộc duy nhất là bạn phải nộp 2 cuốn sách mỗi loại cho Thư viện quốc gia.
Thực lòng, riêng chuyện này, tôi rất muốn và cứ cầu mong đó là… CHUYỆN BỊA!
Chả hiểu sao…
Tạ Duy Anh
