Những Ngày Tháng 4 Lại Về...

Khi truyền đơn từ trên trời bay lả tả xuống sân trường và học sinh uà ra thi nhau kéo bung khoá cổng, tôi nhìn về dãy lầu hành chính nơi có văn phòng thầy Hiệu trưởng và thầy Tổng Giám thị thì thấy có một người chạy lúp xúp dọc dãy hành lang tôi tối rồi quẹo vào một trong các phòng chức năng ở đó nhấc điện thoại gọi. Cho đến nay tôi vẫn có ấn tượng đó là thầy Tổng Giám thị. Có lẽ thầy muốn cấp báo cho cảnh sát về cuộc biểu tình bạo động sắp xảy ra để nhờ can thiệp. Nhưng phải đến khoảng 9 giờ, xe cảnh sát mới bắt đầu xuất hiện, đổ quân đóng chặn ngay hai ngã tư Pasteur và Công Lý, kẹp chúng tôi vào giữa. Một vài anh em Cao Thắng bắt đầu dùng đá xanh mới đào ở hai bên đường lên ném về phía cảnh sát. Cảnh sát cũng dùng đá xanh chúng tôi vừa ném qua đó ném lại chúng tôi, thế là cuộc đụng độ bùng nổ. Đá xanh hai bên bay như mưa trên đầu, ai cũng hăng máu, ném thật, ném có nhắm, ném cho trúng! Dân chúng đi ngang dừng xe lên lề đường thập thò đứng xem. Các thầy cô trong trường tụ tập cả trong phòng giáo viên, không thấy ai ra can có lẽ vì đối với các thầy, việc học sinh Cao Thắng biểu tình rồi đụng độ với cảnh sát là chuyện quá thường, vả lúc này có ra can ngăn cũng không nổi.

Việc ném đá qua lại cứ dùng dằng như thế, lúc quân Cao Thắng nhiều đá hơn thì họ vừa ném vừa lấn tới, cảnh sát liền rút lui, khi hết đá, quân Cao Thắng rút về tuyến giữa thì cảnh sát lại tiến lên lại. Lúc đầu đá ném qua lại nhiều nhưng chẳng trúng ai, rồi đến lúc một người, rồi hai, ba người chúng tôi bị đá trúng vào đầu vào lưng. Anh bạn học chung lớp tôi tên Thi, người còng còng, gầy nhom, xanh mướt và chậm chạp, hai cánh tay dài như tay khỉ, lúc đi cứ vung vẩy thễu thượt, chúng tôi hay hát chọc “Thi ơi Thi ơi, Thi biết… biết không Thi…” bị trúng một hòn đá vào trán, máu lênh láng đầy mặt. Tôi vội dìu Thi vào trong trường nơi các bạn CT5 đã lập sẵn một trạm cứu thương dã chiến và ôm chặt Thi để các cô dùng cồn rửa sạch vết thương. Khi vết thương được rửa sạch, tôi cúi xuống nhìn cho kỹ, thì thấy chỗ trán phần phía bên phải của Thi có một vết cắt hẹp khoảng bằng đầu đũa và dài khoảng một lóng tay rưỡi, đen ngòn, sâu hoắm. Không biết lúc đó tôi có hoa mắt nhìn nhầm không, nhưng cho đến nay tôi vẫn tin, và vẫn tự dưng rùng mình mỗi khi nghĩ lại, là trán Thi đã bị một miếng đá xanh sắc cạnh đâm thủng xuyên qua lớp xương trán! Ngay lúc đó Nguyễn Xuân Hán đến lay vai gọi tôi ra ngoài có việc. Không biết rồi sau đó có ai đưa Thi đi bệnh viện không, nhưng tôi đã không bao giờ gặp lại Thi ở trường nữa.


Khi ra đến ngoài cổng trường, tôi thấy một đám anh em đang bu quanh 3 anh phóng viên người nước ngoài đứng vượt chúng tôi cả một cái đầu. Hán đẩy tôi đến trước mặt họ và dúi vào tay tôi một tờ tuyền đơn nhờ dịch những yêu sách của cuộc biểu tình. Một anh em nào đó đã kịp chụp lên đầu tôi một cái nón đã cũ, kiểu nón có vành rộng mà mấy chị bán hàng rong hay đội, có lẽ nhằm che bớt mặt tôi để tránh bị nhận diện sau này. Các yêu sách cũng gồm những điểm chung mà ai thời đó cũng biết như phản đối chiến tranh, yêu cầu người Mỹ rút khỏi Việt Nam và lập lại hòa bình. Một anh phóng viên chĩa micro về phía tôi, còn một anh khác thì quay phim. Khi tôi dịch xong các yêu sách, anh cầm micro hỏi có phải chúng tôi thuộc thành phần thứ ba không? Tôi không rành lắm về thành phần thứ ba này, nhưng đại khái theo tôi hiểu lúc đó thì yêu sách của thành phần thứ ba này đối với chính quyền Nguyễn Văn Thiệu cũng không khác mấy với các yêu sách mà tôi vừa dịch. Tôi quay tìm Hán để hỏi lại cho chắc, nhưng không thấy nên tôi gật đại, nói như máy: “Đúng, chúng tôi ủng hộ thành phần thứ ba, chúng tôi muốn chấm dứt chiến tranh!” Lúc này tôi cũng bắt đầu thấy bối rối, tôi có thuộc thành phần lãnh đạo cuộc biểu tình đâu mà biết trả lời những câu hỏi này? Đang lúc lo sợ bị hỏi tiếp như thế thì phía sau lưng tôi có tiếng ồn ào giằng co, mọi người quay hết sự chú ý về phiá đó. Mấy anh phóng viên nước ngoài cũng vội chuyển hướng ống kính.

Tiếng ồn ào giằng co xuất phát từ một nhóm Cao Thắng đang vừa lôi vừa đẩy vừa la hét vừa đâp gậy vào đầu vào vai một người đàn ông ăn mặc đồ civil. Khi kéo được ông ta đến trước cổng trường chỗ tôi đứng trả lời phỏng vấn lúc nẫy thì tôi không còn thấy ông đâu nữa, mà chỉ thấy các học sinh Cao Thắng nhao nhao chồm lên che khuất một người lúc này đã té bệt xuống đất, rồi tiếng thụi uỳnh uỵch, tiếng chân đá bục bục như đá vào một bị cát, nhưng không nghe tiếng ông ta kêu. Tôi cũng nhào tới tính góp phần, thì thấy một bạn khác đã chen ngang, tay nắm một chai nước ngọt vươn tới đập thẳng xuống người đàn ông đang ngồi co quắp trên đất, hai bàn tay đang cố che lấy đầu. Được một lát, mấy bạn Cao Thắng xốc nách ông ta lôi vào sân trường, những cú thụi cú đá nhẹ hơn, lẻ tẻ vẫn tiếp diễn cho đến khi một trong các thầy từ sáng giờ vẫn ngồi uống nước chuyện vãn trong phòng giáo viên chạy ra can không cho đánh nữa. Lúc đó, tôi mới được nghe các bạn kể lại sự việc: Lúc tấn công lên đẩy bật cảnh sát khỏi góc Công Lý-Huỳnh Thúc Kháng, các bạn không biết do người dân chỉ điểm hay tự phát hiện vì thấy khả nghi nên đã uà đến bắt một người đàn ông đeo kiếng đen đang ngồi ở một quán cơm bình dân phía đối diện với mấy hàng bán sách cũ trên đường Công Lý và lôi về trường.


Thời đại nào, chế độ nào người ta cũng ghét đám mật vụ mà hồi đó là cớm chìm. Ba tôi còn kinh bỉ gọi họ là chó săn nữa, như trường hợp hai người mặc thường phục gác nhà cho Tổng trưởng Phạm Kim Ngọc ở chung cư số 274 Công Lý. Riêng anh em Cao Thắng thời đó lại đặc biệt ghét vì cứ sau mỗi lần biểu tình xong trên đường về nhà là hay bị đám cớm chìm này phục bắt. Khi thầy can không cho đánh nữa, một số anh em lục túi quần ông ấy để xem thẻ căn cước. Nếu thẻ căn cước đó là đúng, thì ông ta không phải là mật vụ! Chúng tôi dìu ông ấy về lều cứu thương của các bạn CT5. Trong khi các cô lo lau rửa vết thương trên đầu trên mặt trên lưng cho ông ta, tôi hơi đói nên đi kiếm bánh mì mà các cô bác tiểu thương chợ Dân Sinh và chợ Bến Thành đã cho xích lô chở đến ủng hộ từ sáng. Khi ăn xong quay lại, tôi thấy ông ta đã được băng bó cẩn thận, các vòng băng trắng quấn kín quanh đầu, một dải vải treo toòng teng cánh tay phải trước bụng, ông đang ngồi ngay ngắn trên một cái ghế trong lều cứu thương giữa sân trường, mắt nhìn ngó đây đó trong im lặng, như không gấp phải đi đâu, không biết phải đi đâu, không biểu lộ cảm xúc gì, không đòi hỏi yêu cầu gì, không phản đối gì. Chính vì cái nhìn kỳ lạ và cái thái độ lặng lẽ khó hiểu đó mà cho đến nay, khi nghĩ lại, tôi vẫn không dám đoan chắc ông ta có phải hay không phải là mật vụ!

Lúc này anh em cũng kéo nhiều vào trường ăn trưa và hào hứng kể về những chiến công. Tôi rời chỗ người đàn ông bí hiểm, đi lên cầu thang cạnh lối đi dẫn vào khu xưởng gỗ tối tăm phía sau, là nơi mà năm đầu mới vào trường tôi đã học về kỹ thuật bào gỗ đóng bàn ghế với một thầy hình như tên Thạch, người dong dỏng cao, da đen nhẻm, tóc chải mượt ép phủ một bên trán xuống gần sát lông mày, mặt đầy mụn trứng cá, đeo kiếng trắng gọng đen to, áo sơ mi trắng quần đen, thắt lưng đen nhỏ chỉnh tề, ăn nói hết sức nhẹ nhàng và thuộc dân tộc thiểu số, chắc người Êđê. Khi leo lên lầu 2 phía trên phòng giáo sư, tôi đi qua căn phòng thầy Nguyễn Văn Nổi một lần lột giầy bốt-lồ-xô ném mấy anh bạn xóm nhà lá, qua căn phòng mà một lần có thầy giải thích là nóng vì nằm trên cả một ngọn núi lửa là các cô gái CT5, đến căn phòng rộng nhìn xuống đường Huỳnh Thúc Kháng. Ở đây tôi thấy một số anh lớp lớn vừa nói cười ha hả vì một chuyện gì vui nhộn lắm vừa làm bom xăng, lúc này cũng đã được hơn chục chai xắp một hàng dài trên bàn. Đây là lần đầu tiên trong đời tôi được thấy và biết đến bom xăng mà các anh gọi là cóc-tay-mô-lô-tốp. Xem chán, tôi xuống lầu đi vòng ra chỗ phía sau trường cạnh xưởng sắt xem các chị các bà tiểu thương chợ Dân Sinh đang công kênh đẩy mấy cần xế bánh mì qua bức tường ngăn khuôn viên trường vào tiếp tế cho chúng tôi. Khi đi trở ra phía cổng trước, tôi thấy các anh em đang ùn ùn chạy trở vào, vừa chạy vừa la ó và ném đá lại phía sau. Thì ra, trong lúc chúng tôi kéo vào trường ăn trưa, cảnh sát đứng ở góc Pasteur-Huỳnh Thúc Kháng đã lợi dụng xấn tới. Họ núp sau một chiếc xe deep vừa tiến từ từ về phía chúng tôi vừa ném đá đuổi.

Ngay lúc đó, bom xăng từ trên lầu hai bay vùn vụt xuống đường. Vài chai rớt xống đường, vỡ toang, bùng cháy. Một chai rớt trúng nắp ca-bô chiếc xe deep, xăng loang ra, cũng bắt đầu bốc cháy. Cảnh sát lục tục rút lui, chúng tôi lại ùa ra, nhặt đá ném đuổi. Khi chúng tôi đuổi đến đường Pasteur, cảnh sát đã rút lui về đứng thủ chỗ đoạn giữa Pasteur và Tôn Thất Đạm. Trong lúc phân vân chưa biết có nên đuổi tiếp hay không thì một chiếc xe buýt từ phía Hàm Nghi trờ tới đổ khách. Theo lộ trình xe buýt sẽ đi tiếp thẳng đường Pasteur về hướng Lê Lợi, nhưng các anh em đã ném đá vào kiếng xe bắt tài xế quẹo phải vào đường Huỳnh Thúc Kháng. Cứ thế, chúng tôi núp sau chiếc xe buýt tấn công lên, cảnh sát bị ném đá rát quá cũng bỏ chạy, rút xa hơn về phía sau. Thắng lợi, chúng tôi hè nhau đẩy về trường một chiếc jeep lùn sơn trắng trông không thật giống với xe cảnh sát lắm nhưng lúc nẫy thấy có một số cảnh sát ngồi vắt vẻo trên đó. Khi xe được đưa về trường, chúng tôi đua nhau đập phá. Trước hết là kiếng xe, rồi đèn trước, đèn sau, đèn hông. Tôi cũng đi loanh quanh xem còn chỗ nào chưa đập. Đúng lúc đó, bỗng có tiếng oà khóc của một chị phụ nữ thấp người, trắng mập: “Em xin các anh, xe này là của gia đình em, không phải của cảnh sát!” Chúng tôi ngớ ra, chết cha, đập lộn rồi. Một lát thấy mấy anh lớn phân bua, nhưng chị phụ nữ xua tay, không sao không sao, để em đưa xe về là được rồi!

Sự hiểu lầm tai hại này hình như cũng dội một ít nước lạnh vào sự hăng say của chúng tôi. Vả lại lúc đó cũng 3, 4 giờ chiều, mọi người bắt đầu thấy mệt, cảnh sát chắc cũng mệt, cũng thấy chẳng nên khiêu khích mấy ông thần Cao Thắng này nữa làm gì cho rách việc, nên cũng án binh bất động. Chúng tôi kéo vào trường, một số anh em thủ lĩnh phong trào bàn việc cố thủ ở trường đêm đó. Kế hoạch của họ là nếu đêm cảnh sát phá cổng xông vào, thì sẽ đem theo bom xăng rút tất cả lên tầng thượng khu nhà cao nhất trường ngó xuống ngã tư Công Lý-Huỳnh Thúc Kháng để chống trả. Tôi thấy có độ 7, 8 anh em đồng ý với kế hoạch này và rút đi để chuẩn bị. Phần lớn các anh em khác vẫn đứng lảng vảng trên sân trường, muốn bỏ về nhà nhưng còn hoang mang vì râm ran có tin cảnh sát đang đón lõng khắp các ngã đường xung quanh để rình bắt. Đến khoảng 5 giờ, một số thay áo xanh kỹ thuật bằng áo trắng, ai không có áo trắng thì cởi bỏ áo xanh chỉ còn lại may-ô phía trong, lấy xe ra về. Một số khác cứ mặc nguyên đồng phục xanh ra về. Khi trời bắt đầu nhá nhem và sân trường đã vắng người, tôi cũng ra lấy xe đạp bỏ về, trên đường không thấy ai chặn bắt hay tra hỏi gì cả.

Mặc dù cũng hăng say tham gia biểu tình, cũng thi nhau ném đá, nhưng trong đầu tôi vẫn trống rỗng, các ý nghĩ cứ hiện ra rồi mất đi không định hình được, cái tôi muốn, cái tôi không muốn cứ như những chấm đen lơ lửng trong vùng ý thức mà không tự kết nối lại với nhau để thành một sợi chỉ xuyên suốt của tư tưởng được. Như biết bao người khác, tôi muốn có hòa bình để đêm đêm không còn nghe tiếng đại bác ì ùng ở đâu xa lắm vọng lại, để lâu lâu không còn thấy cảnh xe lam chở về xác của một người anh trong xóm vừa chết trận. Đọc báo tôi thấy nhiều nhân sĩ trí thức, trong đó tôi còn nhớ những người như bà Ngô Bá Thành mà ai cũng biết thuộc thành phần thứ 3 và là thân mẫu của cô Ngô Thị Phương Thiện sau này dạy tôi môn Văn minh Anh hai năm đầu ở Đại học Tổng hợp, hoặc nữ dân biểu Kiều Mộng Thu thuộc phe đối lập, luôn luôn phê bình chính quyền Nguyễn Văn Thiệu là tham nhũng, áp bức, đòi Mỹ rút khỏi Việt Nam, chấm dứt chiến tranh và tái lập hòa bình. Chẳng phải tôi để ý theo dõi lập trường của mấy vị này nên biết họ, tôi nhớ tên các vị chẳng qua là vì tôi thấy tên bà Ngô Bá Thành nghe hay hay, đọc một lần là nhớ, còn tên của bà Kiều Mộng Thu thì quá đẹp, và hình như trong hình bà ấy cũng rất đẹp. Việc chính phủ Thiệu tham nhũng thì vì ai cũng nói như thế nên tôi tin là có thế thật. Riêng việc người Mỹ phải rút khỏi Việt Nam thì tôi không hiểu sao lại phải yêu cầu như thế, chỉ đoán lờ mờ rằng chắc tại bên Việt cộng đòi Mỹ rút thì họ mới ngưng đánh, mới có hoà bình.

Hồi nhỏ, gia đình tôi ở trong một xóm đạo có tên là Vinh Sơn, ở khu Ông Tạ. Toàn bộ xóm chỉ khoảng 15, 20 nóc gia, nằm quây tròn một khoảnh sân chung rộng ở giữa, có lối đi duy nhất rộng khoảng 4 mét dài khoảng 40 mét dẫn ra hẻm chính. Đầu phía trong lối đi là một cây me rất to, tối tối bọn trẻ nít chúng tôi không dám bén mảng lại gần vì có con ma mẹ mặc áo trắng đêm đêm hay ngồi hát ru con giữa các tán cây rậm, càng hãi và tin hơn sau cái đêm ông trung sỹ Phúc, nhà sát cây me, có cô con gái khoảng tuổi dậy thì một hôm lấy đồ cúng đặt dưới gốc me ăn và hoá điên, ông đã đem dây thừng trói nghiến cô vào thân cây và dùng cành dâu quất đến tơi tả từng mảnh bộ quần áo vải nâu thô trên người cô, tiếng ông quát hỏi “con ma ở đâu? con ma ở đâu?” lẫn với tiếng gào khóc thảm thiết của cô gái điên làm náo loạn cả xóm. Dọc lối ra hẻm chính là nhà ông Tàu già nghiện hút nuôi gà chọi, con nào con nấy to đùng, cao nghệu, lông đen mực tàu, cổ và đầu trụi lủi, mỏ cong nhọn, đứa nhỏ nào lớ rớ đi ngang không né là chúng mổ tét đùi. Ra đến hẻm chính, rẽ trái 100 mét là trường tiểu học Vinh Sơn của cô giáo Thảo, rẽ phải cũng khoảng 100 mét là lò bánh mì, thêm chục bước là ra đường chính tên Thoại Ngọc Hầu, giờ là Phạm Văn Hai. Ở đầu hẻm là cổng gỗ rào kẽm gai, hai bên là 2 ông Tàu, một ông mở tiệm cà phê, bánh bao, xíu mại, ông bên kia mở vựa nước đá cây. Từ đây quẹo phải là ra cầu Khuông Việt bắc qua con kênh Nhiêu Lộc cạn mỗi khi mưa to là ngập, chúng tôi hay đứng trên thành cầu nhảy bùm xuống tắm. Qua cầu khoảng 50 mét là chợ Ông Tạ, thêm 50 mét nữa là ra ngã ba cùng tên, cạnh ngã ba là trường Thánh Tâm. Còn từ đầu hẻm quẹo trái là rạp Đại Lợi bên phải, bên kia là nghĩa địa, giờ là chợ Phạm Văn Hai, đi tiếp nữa thì ra khu nhà thờ Tân Sa Châu bên trái, nhà thờ Ba Chuông xa xa bên phải, cả hai nhà thờ cùng trên đường Trương Minh Ký, giờ là Lê Văn Sỹ, tiếp nữa thì ra khu đất trống lớn, giờ là công viên Hoàng Văn Thụ.


Tuổi thơ của tôi chỉ gói gọn trong cái thế giới Ông Tạ nhỏ bé tách biệt, nhưng ngay từ khi tôi có thể tự do theo anh chị trong xóm lê la khắp cái thế giới nhỏ bé tách biệt ấy, tôi cũng đã quen với sự hiện diện của người Mỹ rồi. Khoảng năm lên 6, một trưa tôi theo mấy anh đi tắm trong một cái hồ nước mưa cạn nhưng rất lớn nằm trong khu đất giờ là công Viên Hoàng Văn Thụ trước Bộ Tổng tham mưu Quân lực Việt Nam Cộng Hoà bây giờ là Doanh trại Quân khu 7, có một chiếc xe nhà binh chở một số lính Mỹ từ sân bay Tân Sơn Nhất hướng về trung tâm Sài Gòn. Khi xe chạy ngang chỗ bọn tôi đang vận quần đùi đùa nước, một vài anh giơ tay vẫy vẫy, một vài anh khác thi nhau quăng bổng mấy trái táo đỏ au về phía chúng tôi. Khi chúng tôi lõm bõm lội ra lấy táo, tôi nghĩ thầm: “Cha, lính Mỹ giỏi ghê, sao họ biết táo nổi trên mặt nước mà ném cho bọn mình cà?” Ở trường tiểu học, cứ đầu năm là tôi lại thấy một đoàn lính Mỹ trai có gái có kéo vào trường dựng rạp chích ngừa cho học sinh bọn tôi. Mà họ chích ngộ lắm. Mấy ông bác sĩ Việt Nam mỗi lần chích cầm cái ống nho nhỏ có kim nhọn hoắt đâm vào bắp tay đau nẩy người, còn mấy ông bà Mỹ này cầm một cây súng lục to đùng bằng thủy tinh dí vào tay mình bóp kêu phịt một cái là xong, chẳng đau đớn gì, nhiều khi chích xong rồi đi ra mà còn ngó ngó xăm soi xem có chích thật chưa nữa!

Một số ông Mỹ còn lấy vợ Việt thuê nhà sống chung trong xóm với chúng tôi nữa. Sáng họ vận đồ nhà binh đi làm, chiều 5, 6 giờ về nhà. Họ vui vẻ và hóm hỉnh lắm, trong túi lúc nào cũng sẵn kẹo sô-cô-la hay sing-gum, gặp con nít trong xóm là móc ra cho, con nít rất thích. Không những thích, chúng tôi còn phục mấy ông lắm. Một lần, dịp gần Tết ta, một ông đi làm về, đứng lại phát kẹo cho chúng tôi. Bỗng một bánh pháo ở đâu văng xuống cạnh giầy nổ chát chúa, chúng tôi né dạt ra, nhưng ông Mỹ vẫn thản nhiên không thèm quay lại ngó. Lì thật! Một lần khác, một ông cãi nhau với vợ. Bà vợ Việt tru tréo ầm ĩ cả nhà, chúng tôi luồn tay mở cổng cho cả bọn ùa vào hé cửa dòm. Thấy chúng tôi dòm, bà vợ càng tru tréo tợn làm ông Mỹ điên tiết, rút phắt con dao găm đeo toòng teng ở thắt lưng ra phóng ghim phập vào cánh cửa! Chúng tôi ù té chạy. Khi đã ra xa xa rồi, chúng tôi tụm lại bàn tán mãi về cái tài phóng dao “như trong phim Tarzan” của ông ấy! Nhưng phải công nhận có mấy ông Mỹ cũng bậy bạ ghê, nhất là mấy ông thuê nhà trên lầu 2 ở mấy căn gần rạp Đại Lợi. Ai đời chiều chiều hay cuối tuần lại bắc ghế ra lan can ngồi xem thiên hạ đi đi lại lại phía dưới đường, một lát mấy cô vợ ưỡn ẹo đi ra là kéo ngồi ngay vào lòng, hai bàn tay mấy ông cứ luồn vào bộ áo đầm thùng thình của mấy cô sờ sờ nắn nắn, nhiều khi không chừa một chỗ nào nữa! Lần nào thấy cảnh đó đám con nít tụi tôi cũng rủ nhau ra đứng ở đầu hẻm dòm rồi nhe răng cười với nhau.

Trong cái thế giới Ông Tạ nhỏ bé tách biệt này, ngoài những người Mỹ mà tôi thấy hàng ngày, còn một số người khác lâu lâu mới thấy, hoặc mới nghe nói về. Một hôm đang ngồi học bài trong nhà, tôi thấy một người thân hình rất vạm vỡ to cao như lực sĩ cử tạ, vận quần dài nhưng ở trần trùng trục, chạy xộc vào gian sau của căn nhà lá của gia đình tôi. Khi thấy bể nước xi măng giữa nhà, người đó nhảy lên rồi đưa tay đu tường hít lên phóng sang mái nhà kế cận. Tôi không hiểu chuyện gì, chỉ thấy lạ. Một lát tôi ra sân đứng chơi vơ vẩn, thì gặp cũng người đó đang ung dung đi ngang qua mặt tôi. Tôi nhìn theo thì thấy một vết chém toác hoác dài khoảng một gang tay người lớn trên cái lưng trần nần nẫn thịt, máu chảy ròng ròng. Mấy ngày sau, nghe các anh trong xóm nói lại, tôi mới biết đó là Sơn Đảo. Trận đó hình như anh bị mấy tay biệt động quân chận đánh, không biết là có mâu thuẫn gì. Về sau tôi mới biết thêm về anh khi chúng tôi đi tìm đường tắt để đến trường tiểu học Khuông Việt nơi tôi đang học lớp Tư (lớp 2 bây giờ). Nhà anh ở ngay kế con đường tắt cạnh một nhà thờ nhỏ sâu vào phía sau trường tiểu học Vinh Sơn. Anh có một người em gái, lúc đó khoảng 16 tuổi, lưng còng còng nên mấy anh lớn xóm tôi gọi là Bích lưng tôm. Ngay lúc còn nhỏ, tôi cũng không tìm hiểu hoặc quan tâm về anh lắm, nhưng mỗi khi nhắc đến tên Sơn Đảo, bọn trẻ nít tụi tôi đều có lòng vị nể.

Người mà chúng tôi sợ nhất là những người chúng tôi không thấy. Một đêm khoảng 12 giờ khuya, cả xóm đang say ngủ thì nghe tiếng kẻng khua leng keng leng keng ầm ĩ từ xóm người nam sát vách phía sau nhà tôi chạy dài đến cuối xóm. Ba tôi bật dậy, lần tay lên mái nhà lá rút xuống một con dao mã tấu to bản dài khoảng 8 tấc rồi lao ra khỏi nhà. Tôi cũng chạy theo. Ra ngoài tôi thấy các bác trong xóm đã có mặt đứng dàn hàng ngang nhìn chăm chăm về phía lối đi vào xóm, tay cầm vũ khí chống trước mặt. Ba tôi chống mã tấu, đứng dạng chân, bác Minh cạnh nhà, lính không quân làm việc bên trại Phi Long cạnh sân bay Tân Sơn Nhất, lăm lăm khẩu carbine, bác Nhật đảng viên Việt Nam Quang Phục Hội trong nhà có thờ ảnh của Kỳ Ngoại Hầu Cường Để cũng chống kiếm đứng im lặng nhìn. Các bác các chú khác trong xóm cũng người thủ chầy giã giò, người thủ cuốc, xà beng. Mọi người như nín thở chờ đợi, hồi hộp lắm. Phải đến cả nửa tiếng sau, tiếng kẻng mới ngớt thúc bách rồi im hẳn. Đợi thêm một lát, mọi người tan hàng về ngủ. Bao nhiêu năm rồi tôi vẫn không hiểu chuyện gì đã xảy ra đêm đó? Một nhóm cướp đánh úp xóm đằng sau, hay mấy người Việt cộng mò về? Từ khi khôn lớn đến nay, muốn biết thêm về lịch sử xóm cũ, tôi có ý dọ hỏi, nhưng má tôi không nhớ, mà người ở xóm cũ giờ cũng tan tác hết rồi.

Không nhớ tôi được nghe đến từ Việt cộng là từ khi nào, chắc cũng phải từ rất sớm. Chỉ biết rằng, trong hình dung non nớt của tôi, Việt cộng là một cái gì chỉ hiện hữu về đêm, hay rình rập, thoắt ẩn thoắt hiện, thấy sợ sợ lắm. Thế nên cái đêm nghe kẻng báo động, người xóm tôi lao ra khỏi nhà với gậy gộc gươm đao nhưng rồi lại quay trở vào ngủ vì không có gì xẩy ra đó, tôi cũng chỉ tự lý giải những kẻ đột nhập tấn công bí ẩn đó không phải quân cướp thì cũng là Việt cộng. Tết Mậu Thân năm 1968, người ta nói về Việt cộng suốt ngày, có khi gọi là cộng quân, họ đánh phá khắp nơi, binh lính quốc gia cũng tìm diệt họ khắp nơi, TV và ra-đi-ô nói thế, rồi những câu chuyện thảm sát ở xứ Huế xa lắc lơ, nhưng với tôi họ cũng vẫn chỉ là một khái niệm không hình thù, lùng bùng, và chiều chiều khi anh em tôi công kênh nhau leo lên mái nhà đứng nhìn về những đụn khói đen ngòm đang cuồn cuộn bốc lên ở hướng ngã tư Bảy Hiền, nếu có ai hỏi nhìn gì đó thì anh em chúng tôi cũng chỉ đáp: “Đứng xem máy bay bỏ bom Việt cộng!” Tôi có thể hình dung ra những chiếc đầm già vuông vức và ánh bạc đang chao cánh bỏ bom, tôi có thể hình dung ra những quả bom đen thui đang rớt xuống, những đụn khói đang ngùn ngụt bốc lên, nhưng tôi không thể hình dung ra cái gì nằm dưới những đụn khói ấy.

Sau đó ít lâu, vào một buổi sáng trong xóm lan tin đêm trước mấy nhân dân tự vệ bắt được một “tên Việt cộng” đang treo ở đầu hẻm. Bọn con nít chúng tôi ùn ùn kéo nhau ra coi. Đến nơi, chỉ thấy treo lủng lẳng trên những hàng dây thép gai chằng cổng một cái nón cối, một đôi dép cao su quai, một khẩu AK. Tôi còn nhớ, lúc nghiêng nghiêng ngó ngó mấy thứ đó, tôi còn thắc mắc trong đầu: “Ủa, Việt cộng là vầy sao ta?” Phải một hai năm sau đó, khi gia đình tôi đã dọn về xóm Khuông Việt ở phía sâu hơn bên kia bờ kênh Nhiêu Lộc, tôi mới được thấy Việt cộng hình thù như thế nào khi coi bộ phim “Chúng tôi muốn sống” của đạo diễn Vĩnh Noãn trên TV đen trắng của một nhà hàng xóm, hiện vẫn còn xem được trên youtube. Cho đến nay, dù hơn năm chục năm đã trôi qua, tôi vẫn nhớ như in cái cảnh bố mẹ của Vinh (diễn viên Lê Quỳnh), một đại đội trưởng can trường chiến đấu trong hàng ngũ Việt Minh, dù đã ủng hộ kháng chiến hết mình cuối cùng cũng bị kết án là địa chủ, bị chôn chỉ lòi hai cái đầu trên mặt đất để những người nông dân kéo cái bừa nặng phạt ngang. Tôi cũng không quên cái vẻ mặt đanh lại, sắt máu của đồng chí chủ tịch và vẻ đanh đá, nham hiểm của người nữ cán bộ tên Trâm (diễn viên Thu Trang, hoa hậu đầu tiên của Việt Nam). Chính những hình ảnh rợn người và những sự nham hiểm sắt máu đã hình thành trong đầu óc non nớt của tôi một cách nhìn đầy ám ảnh về Việt cộng nói riêng và về người cộng sản nói chung.

Lạ một cái là trong những ngày tháng 4 năm 1975 sôi động đó, tôi không mảy may nhớ lại những hình ảnh này, không nhớ lại vụ thảm sát Mậu Thân 1968, cũng như tôi đã không nhớ gì đến những tấm áp-phích to như cái bảng đen lớp học được dựng nhan nhản khắp Sài Gòn vẽ và chú thích cảnh Việt cộng đi đến đâu là đốt đình đốt chùa đến đấy và cảnh 7 người Việt công đu không cong một cành đu đủ. Khi anh em Cao Thắng chúng tôi biểu tình đòi Mỹ rút, đòi chấm dứt chiến tranh tái lập hoà bình, chúng tôi chỉ vẩn vơ thấy hiện lên trong đầu mình một cảnh tượng thanh bình lắm, một cảnh tượng mà Phạm Duy đã vẽ ra và cũng đã thấm đẫm tâm hồn tôi từ tấm bé:

Có đôi uyên ương sống đời mặn nồng…

Nếu có ai muốn biết tuần báo Tuổi Hoa và Tuổi Ngọc trước 1975 như thế nào thì có thể vào link sau đây đọc:

Tuổi Hoa: https://www.facebook.com/tstuoihoa/?tn-str=k*F

Tuổi Ngọc: https://sites.google.com/site/tusachtuoihoa/tuoi-ngoc