Hưng Việt: Xin được biết tiểu sử của anh.
Nguyễn Quí Định: Tôi tên Nguyễn Quí Định (thất thập lão nhân), trước 75 làm việc tại Bộ Canh-Nông VNCH. Sau 75, tù cải tạo tại các trại Long Thành, Xuyên Mộc (Sông Ray, núi Mây Tào) đến 80 về lại Saigon. 1991 định cư tại Hawaii theo diện HO, cho đến ngày nay.
HV: Anh có quen biết nhà văn Duyên Anh trước 1975?
NQĐ: Trước 75, sau khi du-học tại University of Arkansas (USA) về, tôi có điều kiện gặp được nhiều anh em bạn hữu trong giới văn-nghệ-sĩ thời bấy giờ. Trong 1 cuộc hội thảo về nông nghiệp chăn nuôi, có đông đảo ký giả báo chí như Chính Luận, Con Ong, ….etc… tôi có gặp Duyên Anh … và được báo Con Ong phong tặng "Phao câu…bội tinh" vì có công khuyến khích đồng bào nuôi gà ta để cải thiện gia đình, với nhiều nhân định chuyên môn cá nhân.
HV: Anh và Duyên Anh, người nào "được" vào trại tù Xuyên Mộc trước?
NQĐ: Tôi đi vào trại cải tạo trước Duyên Anh ở Long-Thành, nhưng chuyển trại về Xuyên Mộc sau anh Duyên Anh.
HV: Thời điểm nào tin đồn nhà văn Duyên Anh là "ăng ten" được mọi người nghe và biết nhiều nhất? Anh có thể cho biết nguồn gốc của tin đồn này? Bao nhiêu phần trăm số người trong trại tù lúc ấy thật sự tin Duyên Anh làm "ăng ten"? Nhận định, đánh giá của riêng anh về tin đồn này trong thời điểm ấy như thế nào?
NQĐ: Theo tôi, tin đồn lan rộng chỉ sau khi anh Duyên Anh được xuất ngoại. Có thể việc phao vu nầy bắt nguồn từ sự ganh tỵ, cá nhân, địa phương, trình độ, etc… Nói anh Duyên Anh là antenne cho cán bộ trại thì chỉ là tiếng xì xào than phiền của những người thất trí, bi-quan, già nua… Những con nhạn bêu xấu Duyên Anh trong trại khó nhận diện được là bao!
Theo thiển kiến của tôi, Duyên Anh là một nhân tài của đất nước, văn võ song toàn, nói tiếng Bắc dễ thương (Các cán bộ đều gốc Bắc) … nên chỉ huy trại kêu anh lên văn phòng Trại thường xuyên để nhờ cậy… từ viết chữ, vẽ tranh, trang-trí,… kể cả làm tạp dịch ! Nhờ vậy, lâu lâu được bồi dưỡng thêm đường, thịt… anh đều đem về chia lại cho những anh em thiếu thốn. Khi làm đội trưởng, đương nhiên anh phải nhận lệnh từ cán bộ truyền lại anh em…có lúc căng… nên tội cho anh phải làm sao cho tình hình trên đe dưới búa nhẹ đi …và bớt va chạm. Lúc nầy, ở trại cải tạo Xuyên Mộc, thành phần khác hơn Long-Thành (Chỉ có chính quyền) với đủ mặt bá quan văn võ: chính quyền, dân-cử, nhà văn, nhà báo, tư sản mại bản, kể cả cán bộ tham ô,… thành ra Duyên Anh phải đối đầu trực diện với vài thành phần thiếu trình độ nhận xét chính tà….
HV: Thưa anh, anh Duyên Anh đã KHÔNG được nhà cầm quyền Cộng Sản cho xuất ngoại theo vợ con anh ấy đâu. Duyên Anh đã vựot biển đến Mã Lai, giữa năm 1983. Nhưng xin trở lại câu chuyện đang nói. Trong tù, anh có liên hệ gì với cá nhân Duyên Anh hoặc "nhóm" Duyên Anh, Đằng Giao...? Lý do nào khiến Duyên Anh được cử làm đội trưởng tù hình sự?
NQĐ: Khi tôi chuyển trại từ Long Thành về Xuyên Mộc, thì được về ở chung cùng láng với Duyên Anh, Đằng Giao,… mà lại nằm kề Duyên Anh, nên chúng tôi họp lại làm vui bạn tù qua thơ ca, nhạc tiền chiến, chuyện chưởng, tiếu lâm,… Theo tôi, tài ăn nói, giao tế của Duyên Anh đã khiến anh được cán bộ chỉ định làm Đội Trưởng cho láng chúng tôi.
Có nhiều khi Duyên Anh bận bịu với công việc viết ,vẽ… dạy cán bộ ,... tạp dịch văn phòng… xay lúa khỏi bồng em… vụ việc nầy có thể vài anh em hiểu lầm xầm xì là bợ đít cán bộ.
HV: Nhận xét của anh về cách sống, loái cư xử của Duyên Anh đối với những người bạn tù trong trại Xuyên Mộc?
NQĐ: Như trên đã nói, Duyên Anh lúc nào cũng vui vẻ với anh em, đầu óc còn minh mẫn để nhận định tình hình chung. Có lần, anh than phiền với tôi : “Mình trên đe dưới búa; vài anh em không hiểu!”
Tôi đã từng làm Nhà Trưởng, Đội Trưởng ở Trại CT Long-Thành nên rất thông cảm hoàn cảnh làm việc của Duyên Anh.
HV: Thái độ của Duyên Anh đối với những cán bộ có gì đặc biệt? Cán bộ quản giáo, coi tù đối xử với Duyên Anh như thế nào?
NQĐ: Duyên Anh đối với cán bộ cũng không khác gì số đông anh em, phải thưa phải trình cán bộ đầy đủ !
Về phía cán bộ, họ coi Duyên Anh như một người để truyền lệnh lao động… học tập xuống cho anh em. Trường hợp tôi, nếu làm đội trưởng, thì cũng phải vậy thôi !
HV: Trong tù, nhóm người nào oán ghét Duyên Anh nhất?
NQĐ: Khó nhận dạng được nhóm nào oán ghét ganh tỵ vớI Duyên Anh. Chỉ có vài con nhạn xầm xì… vì chán chường, mệt mỏi, thất chí…
HV: Theo anh, Duyên Anh có nhận biết được mình bị bạn tù xem là "ăng ten" trong thời gian ấy không? Thái độ, phản ứng của Duyên Anh về vấn đề ấy như thế nào?
NQĐ: Đêm đêm, Duyên Anh thường tâm sự với tôi. Anh phàn nàn về việc vài anh em trong đội không bằng lòng nghe theo lời Duyên Anh (Thật ra, đây là lệnh của Cai tù truyền xuống). Duyên Anh thở than: “Thôi bạn tù với nhau… một sự nhịn, chín sự lành, anh ạ.”
HV: Mối giao hảo giữa Duyên Anh và Nguyễn Mạnh Côn có điểm gì đặc biệt khiến nhiều người tin rằng Duyên Anh hại Nguyễn Mạnh Côn đến chết? Xin anh lòng cho biết lý do thật sự đưa đến cái chết của Nguyễn Mạnh Côn.
NQĐ: Duyên Anh coi nhà văn Nguyễn Mạnh Côn như một đàn anh, đáng trân trọng.
Ngày cải tạo được 3 năm, vào moät buổi sáng tập họp đi lao động, Nguyễn Mạnh Côn đứng lên dõng dạc:
“Hôm nay đã quá ba năm, mong chính quyền xét thả hết anh em chúng tôi như đã hứa! Tôi xin phản kháng việc làm tiền hậu bất nhất nầy.”
Lập tức, cán bộ đem Nguyễn Mạnh Côn cùm lại, và chỉ cho ăn mỗi ngày ½ chén cơm và 1 ly nước. Anh em chúng tôi, kể cả Duyên Anh, thường lén quăng thêm thức ăn cho Nguyễn Mạnh Côn, qua song cửa nhà cùm.
Tin đồn về việc Duyên Anh hãm hại Nguyễn Mạnh Côn đến chết là phịa, được tung ra hoàn toàn với ác ý , nhằm làm tổn hại thanh danh Duyên Anh mà thôi !
HV: Được biết nhà văn Duyên Anh là "chuyên gia" trong việc nhại các "bài ca cách mạng". Anh có biết hay còn nhớ những bài hát ấy? Kỷ niệm nào giữa anh và Duyên Anh cũng như giữa Duyên Anh và các bạn tù khác mà anh có thể cho mọi người biết?
NQĐ: Chính xác, trong chỗ riêng tư Duyên Anh thường kể cho tôi nghe những mẫu chuyện nho nhỏ về những cái nhà quê ra tỉnh của những anh cán bộ còn non choẹt từ Bắc vào Nam. Đêm đêm, chúng tôi thường ca vui, noùi chuyện tiếu lâm, để cho anh em quên bớt nỗi buồn xa gia đình và bạn bè thân thương.
HV: Hôm nay, anh chính thức lên tiếng về việc này để giải oan cho nhà văn Duyên Anh. Tấm lòng tôn trọng sự thật của anh thật đáng quý. Xin anh cho một nhận xét sau cùng về Duyên Anh - người tù trại Xuyên Mộc.
NQĐ: Hôm nay, tôi xin đốt một nén hương để tưởng niệm anh Duyên Anh. Mong anh nhìn về trần gian, với đầy lòng thương mến những người còn ở lạị, kể cả những người đã bêu xấu anh... Tôi dám đoan chắc 1000 năm nữa, tên tuổi của Duyên Anh vẫn sáng ngời trong văn-học và lịch sử của miền Nam VN, trong thế kỷ 20. Tôi mong anh em chúng ta hãy khép cánh cửa lòng lại, để nhìn ra bầu trời rộng với cặp mắt lạc quan yêu đời Forgive & Forget! quá khứ đau thương. Chúng ta cùng nhau quỳ xuống cầu cho quốc thái dân-an, thiên hạ thái bình.
Xin chào tất cả quý bạn, và xin chúc tất cả năm mới Ất Dậu 2005 gia đình an-khang thịnh vượng.
HV: Vâng, thưa anh Nguyễn Quí Định, trong những lần trao đổi với anh em thân thiết của Hưng Việt, trước ngày qua đời, anh Duyên Anh đã nhiều lần cho biết là anh đã tha thứ cho những người đã ám hại anh rồi.
Xin cám ơn anh, và chúng ta cùng cầu nguyện cho đất nước thân yêu sớm được phục hưng, trong tự do dân chủ và phú cường .
Tháng 12 năm 2004
Nguyễn Tiến Đức - Hưng Việt
Nguyễn Quí Định: Tôi tên Nguyễn Quí Định (thất thập lão nhân), trước 75 làm việc tại Bộ Canh-Nông VNCH. Sau 75, tù cải tạo tại các trại Long Thành, Xuyên Mộc (Sông Ray, núi Mây Tào) đến 80 về lại Saigon. 1991 định cư tại Hawaii theo diện HO, cho đến ngày nay.
HV: Anh có quen biết nhà văn Duyên Anh trước 1975?
NQĐ: Trước 75, sau khi du-học tại University of Arkansas (USA) về, tôi có điều kiện gặp được nhiều anh em bạn hữu trong giới văn-nghệ-sĩ thời bấy giờ. Trong 1 cuộc hội thảo về nông nghiệp chăn nuôi, có đông đảo ký giả báo chí như Chính Luận, Con Ong, ….etc… tôi có gặp Duyên Anh … và được báo Con Ong phong tặng "Phao câu…bội tinh" vì có công khuyến khích đồng bào nuôi gà ta để cải thiện gia đình, với nhiều nhân định chuyên môn cá nhân.
HV: Anh và Duyên Anh, người nào "được" vào trại tù Xuyên Mộc trước?
NQĐ: Tôi đi vào trại cải tạo trước Duyên Anh ở Long-Thành, nhưng chuyển trại về Xuyên Mộc sau anh Duyên Anh.
HV: Thời điểm nào tin đồn nhà văn Duyên Anh là "ăng ten" được mọi người nghe và biết nhiều nhất? Anh có thể cho biết nguồn gốc của tin đồn này? Bao nhiêu phần trăm số người trong trại tù lúc ấy thật sự tin Duyên Anh làm "ăng ten"? Nhận định, đánh giá của riêng anh về tin đồn này trong thời điểm ấy như thế nào?
NQĐ: Theo tôi, tin đồn lan rộng chỉ sau khi anh Duyên Anh được xuất ngoại. Có thể việc phao vu nầy bắt nguồn từ sự ganh tỵ, cá nhân, địa phương, trình độ, etc… Nói anh Duyên Anh là antenne cho cán bộ trại thì chỉ là tiếng xì xào than phiền của những người thất trí, bi-quan, già nua… Những con nhạn bêu xấu Duyên Anh trong trại khó nhận diện được là bao!
Theo thiển kiến của tôi, Duyên Anh là một nhân tài của đất nước, văn võ song toàn, nói tiếng Bắc dễ thương (Các cán bộ đều gốc Bắc) … nên chỉ huy trại kêu anh lên văn phòng Trại thường xuyên để nhờ cậy… từ viết chữ, vẽ tranh, trang-trí,… kể cả làm tạp dịch ! Nhờ vậy, lâu lâu được bồi dưỡng thêm đường, thịt… anh đều đem về chia lại cho những anh em thiếu thốn. Khi làm đội trưởng, đương nhiên anh phải nhận lệnh từ cán bộ truyền lại anh em…có lúc căng… nên tội cho anh phải làm sao cho tình hình trên đe dưới búa nhẹ đi …và bớt va chạm. Lúc nầy, ở trại cải tạo Xuyên Mộc, thành phần khác hơn Long-Thành (Chỉ có chính quyền) với đủ mặt bá quan văn võ: chính quyền, dân-cử, nhà văn, nhà báo, tư sản mại bản, kể cả cán bộ tham ô,… thành ra Duyên Anh phải đối đầu trực diện với vài thành phần thiếu trình độ nhận xét chính tà….
HV: Thưa anh, anh Duyên Anh đã KHÔNG được nhà cầm quyền Cộng Sản cho xuất ngoại theo vợ con anh ấy đâu. Duyên Anh đã vựot biển đến Mã Lai, giữa năm 1983. Nhưng xin trở lại câu chuyện đang nói. Trong tù, anh có liên hệ gì với cá nhân Duyên Anh hoặc "nhóm" Duyên Anh, Đằng Giao...? Lý do nào khiến Duyên Anh được cử làm đội trưởng tù hình sự?
NQĐ: Khi tôi chuyển trại từ Long Thành về Xuyên Mộc, thì được về ở chung cùng láng với Duyên Anh, Đằng Giao,… mà lại nằm kề Duyên Anh, nên chúng tôi họp lại làm vui bạn tù qua thơ ca, nhạc tiền chiến, chuyện chưởng, tiếu lâm,… Theo tôi, tài ăn nói, giao tế của Duyên Anh đã khiến anh được cán bộ chỉ định làm Đội Trưởng cho láng chúng tôi.
Có nhiều khi Duyên Anh bận bịu với công việc viết ,vẽ… dạy cán bộ ,... tạp dịch văn phòng… xay lúa khỏi bồng em… vụ việc nầy có thể vài anh em hiểu lầm xầm xì là bợ đít cán bộ.
HV: Nhận xét của anh về cách sống, loái cư xử của Duyên Anh đối với những người bạn tù trong trại Xuyên Mộc?
NQĐ: Như trên đã nói, Duyên Anh lúc nào cũng vui vẻ với anh em, đầu óc còn minh mẫn để nhận định tình hình chung. Có lần, anh than phiền với tôi : “Mình trên đe dưới búa; vài anh em không hiểu!”
Tôi đã từng làm Nhà Trưởng, Đội Trưởng ở Trại CT Long-Thành nên rất thông cảm hoàn cảnh làm việc của Duyên Anh.
HV: Thái độ của Duyên Anh đối với những cán bộ có gì đặc biệt? Cán bộ quản giáo, coi tù đối xử với Duyên Anh như thế nào?
NQĐ: Duyên Anh đối với cán bộ cũng không khác gì số đông anh em, phải thưa phải trình cán bộ đầy đủ !
Về phía cán bộ, họ coi Duyên Anh như một người để truyền lệnh lao động… học tập xuống cho anh em. Trường hợp tôi, nếu làm đội trưởng, thì cũng phải vậy thôi !
HV: Trong tù, nhóm người nào oán ghét Duyên Anh nhất?
NQĐ: Khó nhận dạng được nhóm nào oán ghét ganh tỵ vớI Duyên Anh. Chỉ có vài con nhạn xầm xì… vì chán chường, mệt mỏi, thất chí…
HV: Theo anh, Duyên Anh có nhận biết được mình bị bạn tù xem là "ăng ten" trong thời gian ấy không? Thái độ, phản ứng của Duyên Anh về vấn đề ấy như thế nào?
NQĐ: Đêm đêm, Duyên Anh thường tâm sự với tôi. Anh phàn nàn về việc vài anh em trong đội không bằng lòng nghe theo lời Duyên Anh (Thật ra, đây là lệnh của Cai tù truyền xuống). Duyên Anh thở than: “Thôi bạn tù với nhau… một sự nhịn, chín sự lành, anh ạ.”
HV: Mối giao hảo giữa Duyên Anh và Nguyễn Mạnh Côn có điểm gì đặc biệt khiến nhiều người tin rằng Duyên Anh hại Nguyễn Mạnh Côn đến chết? Xin anh lòng cho biết lý do thật sự đưa đến cái chết của Nguyễn Mạnh Côn.
NQĐ: Duyên Anh coi nhà văn Nguyễn Mạnh Côn như một đàn anh, đáng trân trọng.
Ngày cải tạo được 3 năm, vào moät buổi sáng tập họp đi lao động, Nguyễn Mạnh Côn đứng lên dõng dạc:
“Hôm nay đã quá ba năm, mong chính quyền xét thả hết anh em chúng tôi như đã hứa! Tôi xin phản kháng việc làm tiền hậu bất nhất nầy.”
Lập tức, cán bộ đem Nguyễn Mạnh Côn cùm lại, và chỉ cho ăn mỗi ngày ½ chén cơm và 1 ly nước. Anh em chúng tôi, kể cả Duyên Anh, thường lén quăng thêm thức ăn cho Nguyễn Mạnh Côn, qua song cửa nhà cùm.
Tin đồn về việc Duyên Anh hãm hại Nguyễn Mạnh Côn đến chết là phịa, được tung ra hoàn toàn với ác ý , nhằm làm tổn hại thanh danh Duyên Anh mà thôi !
HV: Được biết nhà văn Duyên Anh là "chuyên gia" trong việc nhại các "bài ca cách mạng". Anh có biết hay còn nhớ những bài hát ấy? Kỷ niệm nào giữa anh và Duyên Anh cũng như giữa Duyên Anh và các bạn tù khác mà anh có thể cho mọi người biết?
NQĐ: Chính xác, trong chỗ riêng tư Duyên Anh thường kể cho tôi nghe những mẫu chuyện nho nhỏ về những cái nhà quê ra tỉnh của những anh cán bộ còn non choẹt từ Bắc vào Nam. Đêm đêm, chúng tôi thường ca vui, noùi chuyện tiếu lâm, để cho anh em quên bớt nỗi buồn xa gia đình và bạn bè thân thương.
HV: Hôm nay, anh chính thức lên tiếng về việc này để giải oan cho nhà văn Duyên Anh. Tấm lòng tôn trọng sự thật của anh thật đáng quý. Xin anh cho một nhận xét sau cùng về Duyên Anh - người tù trại Xuyên Mộc.
NQĐ: Hôm nay, tôi xin đốt một nén hương để tưởng niệm anh Duyên Anh. Mong anh nhìn về trần gian, với đầy lòng thương mến những người còn ở lạị, kể cả những người đã bêu xấu anh... Tôi dám đoan chắc 1000 năm nữa, tên tuổi của Duyên Anh vẫn sáng ngời trong văn-học và lịch sử của miền Nam VN, trong thế kỷ 20. Tôi mong anh em chúng ta hãy khép cánh cửa lòng lại, để nhìn ra bầu trời rộng với cặp mắt lạc quan yêu đời Forgive & Forget! quá khứ đau thương. Chúng ta cùng nhau quỳ xuống cầu cho quốc thái dân-an, thiên hạ thái bình.
Xin chào tất cả quý bạn, và xin chúc tất cả năm mới Ất Dậu 2005 gia đình an-khang thịnh vượng.
HV: Vâng, thưa anh Nguyễn Quí Định, trong những lần trao đổi với anh em thân thiết của Hưng Việt, trước ngày qua đời, anh Duyên Anh đã nhiều lần cho biết là anh đã tha thứ cho những người đã ám hại anh rồi.
Xin cám ơn anh, và chúng ta cùng cầu nguyện cho đất nước thân yêu sớm được phục hưng, trong tự do dân chủ và phú cường .
Tháng 12 năm 2004
Nguyễn Tiến Đức - Hưng Việt
Gửi ý kiến của bạn
