Theo chân những đơn vị bộ binh bao giờ tôi cũng thấy hiện ra những gian khổ. Những gian khổ không phải chỉ trong những bữa ăn, nó hiện ra nơi những bộ quần áo sứt chỉ, đôi giày vẹt đế, dáng vẻ nhẫn nhục, họ thường có mặt trong những vùng đất có giới hạn, họ bám giữ lấy đất trong những điều kiện khó khăn và phương tiện tiếp trợ ít oi, khác hẳn với những người lính ở đơn vị tổng trừ bị… Họ đi hành quân mang theo gạo, rau, nước mắm, tàu vị yểu… họ không thích hợp với đồ hộp. Họ cần gạo hơn là bánh khô…

Tôi rất muốn đọc những gì từ anh để lại. Từ những công bố về sau. Nếu không có gì để đọc, chỉ là “Niềm đau nhức của khoảng trống,” tôi vẫn chẳng trách anh, nhưng rất tiếc. Chẳng dám trách, vì tôi rất mực tôn trọng mỗi quyết định của mỗi con người. Nhưng rất đáng tiếc, văn học Việt Nam đành mất đi những trang chữ, từ đó là chiếc gương soi, là phản chiếu của một phần lịch sử rất đáng ghi lại của nhân-chứng-một-thời.

Nhưng trong suốt hai mươi năm văn chương miền Nam, ông đã bị nhìn như một nhà văn lớp sau, so với lớp trước, là những tác giả có tác phẩm xuất bản sớm hơn ông vài năm. Ông cũng bị xếp hạng hai, sau một vài nhân vật mà, vì tế nhị(!) vì nhu cầu “cân bằng” nguồn gốc nam, trung, bắc… dư luận đã được “định hướng” để công nhận vai trò “thủ lãnh” của mấy nhân vật này.

Buổi sáng giữa những người thân quen và những người không còn dịp thân quen Dương Nghiễm Mậu, chúng tôi chợt nhớ một vụ việc xảy ra vào năm 2007. Năm đó Công ty văn hóa Phương Nam kết hợp với Nhà xuất bản Văn Nghệ, tái bản 4 tập truyện của Dương Nghiễm Mậu: Cũng đành – Nhan sắc – Tiếng sáo người em út – Đôi mắt trên trời. Khi 4 tập truyện kể trên vừa ra mắt người đọc, tờ báo văn nghệ của Hội văn nghệ thành phố tới tấp đăng những bài phỉ báng tác phẩm của Dương Nghiễm Mậu, trong đó bài viết chủ yếu của nhà văn Vũ Hạnh.

Vừa viết văn vừa in tác phẩm, Dương Nghiễm Mậu hiện diện tràn đầy trong sinh hoạt văn chương náo động như những tiếng gào thét như một người không ngừng hy vọng và trộn lẫn chán chường. Cái chán chường của tác giả “Cũng Đành” là cái chán chường chấp nhận “địa ngục có thật,” cái xấu đầy rẫy nhưng không phải để ôm lấy nó và rút vào một góc kín của kẻ chịu trận bị khuất phục hay đào thoát, mà phải lên tiếng để phấn đấu.

Câu chuyện giữa một nhà văn lớn và một họa sĩ nổi danh từ thế hệ đáng kính trọng đều mở cho tôi thấy không gian-bất tử của nền văn học nghệ thuật- ý thức miền Nam Việt Nam dưới chính thể VNCH.

Trích đoạn Mỗi lần trước khi trở lại miền Trung, điều tôi thường hỏi: ngoài đó bây giờ mưa hay nắng. Lần này cũng thế, người em tôi vừa từ Huế trở về sau hai mươi ngày công tác nói: trời đang nắng và thành phố đầy hoa phượng, hoa sen. Bây giờ ngoài đó ...