Hơn 50 năm đã qua. Cả ba người vợ lính Nhảy dù thời chiến ở “chỗ cùng nguyên” rạch Nhiêu Lộc – khu Bắc Hải, vùng Ông Tạ vẫn ở vậy thờ chồng, nuôi con. Nỗi buồn, nỗi đau chiến tranh vẫn còn đây cùng bao người ở lại – với kỷ niệm, lời nhắn nhủ ngày chia tay không thể nào quên… “Còn đây đêm cuối cùng Nhìn em muốn nói chuyện người Kinh Kha Ngại khơi nước mắt, nhạt nhoà môi em…”

Trưa 21-1-2025 là 22 tháng Chạp. Hôm sau đưa Ông Táo về trời rồi, một cụ bà 76 tuổi vẫn ngồi chờ khách bơm, vá xe; lủi thủi trong nắng xuân, nép bên vỉa hè Phạm Văn Hai vùng Ông Tạ. Một người mẹ ẵm bé con trai một tuổi thẫn thờ trước giá tiền hộp sữa 550.000 đồng ở siêu thị tính mua cho con. Một người ông đi chiếc xe đạp cũ rích, tả tơi chở cháu gái vài tuổi ngắm hoa tết ở công viên Gia Định; ngắm xong đạp xe xiêu vẹo chở cháu về. Một người đàn ông gầy gò đẩy xe đạp chở rác lượm trên cầu Sài Gòn lúc rạng sáng, bên đoàn xe sang trọng chạy tuyến Metro 1 bao người đang ngồi yên vị, có bạn trẻ selfie để lên Facebook…

Chợ Lớn, một vùng đất từng là một thành phố song đôi với thành phố Sài Gòn, với nếp sống, bề sâu văn hóa Hoa giăng kín, tràn ngập – dù từ 1957, Chợ Lớn đã bị sáp nhập vào Sài Gòn, thành hai quận 5, 6 (năm 1969 tách quận 6 ra thêm quận 11). Dân Chợ Lớn xưa luôn nhiều bà con gốc Hoa hơn người Việt. Nhưng họ cũng là người Sài Gòn. Do tính cách khu biệt gia đình, dòng tộc – gia tộc, cộng đồng, sinh hoạt và văn hóa của bà con người Hoa ở Chợ Lớn luôn là một điều gì đó bí mật lẫn bí ẩn. Là hàng xóm họ nhiều chục năm chưa chắc hiểu về họ. Nhiều bài viết về cộng đồng này, với tôi, chỉ là thoáng qua bề mặt, chưa lột tả, ghi nhận được nét ẩn sâu, vẻ ấn chứa trong mỗi con người, từng gia tộc, dòng tộc Hoa ở Chợ Lớn.

Thân xác của hai anh em ông Tung và ông Triệu bị vùi ở đâu đó khu vực nghĩa trang Bắc Việt (nay là khu vực chùa Phổ Quang, Tân Bình), bên hông Bộ Tổng tham mưu mà tới giờ vẫn chưa tìm thấy. Những kẻ sát hại hai ông đến nay vẫn chưa rõ là ai. Đại úy Nhung sau đó vài tháng cũng “lấy dây giày thắt cổ tự tử” khi bị tướng Nguyễn Khánh ra lệnh bắt giam, điều tra để “trả thù cho Ông Cụ (Ngô Đình Diệm)” nên sự thật lịch sử này tới giờ vẫn còn chìm trong bí mật.

99% các nước hiện nay tập trung vào y tế điều trị để giảm tử vong. Nên Thái Lan ca nhiễm gấp rưỡi Việt Nam mà tử vong bằng một nửa. TP.HCM tỉ lệ chết/ca nhiễm thuộc hàng cao nhất thế giới, 4%. Do rải quân, cứ phong tỏa, cách ly, truy vết, rào chắn, xét nghiệm tràn lan… ? Cực kỳ hao tổn nhân lực, tốn kém bạc tiền. Nếu thay đổi chiến lược sớm, tỉ lệ chết = thế giới 2,1% thì bớt năm bảy ngàn người chết rồi. Chính sách đã, đang và sẽ thay đổi. Việc đổ lỗi cơ sở sẽ xuất hiện nhiều hơn? Phải thấy rằng cấp trên nói không rõ ràng, thậm chí hiểu sao cũng được thế nào để cấp dưới hiểu nhầm là lỗi của cấp trên.

Nói đơn giản thế này: Khu đô thị mới Thủ Thiêm được Chính phủ phê duyệt (QĐ 367/TTg) 930ha, trong đó: khu trung tâm 770ha và 160ha để tái định cư cho dân. Một quyết định rất nhân văn: dân Thủ Thiêm phải được sống ở Thủ Thiêm. Thế nhưng, ngay từ tháng 10-2007, một loạt báo chí đã phanh phui chuyện Thủ Thiêm. Trên Tuổi Trẻ Online đã đăng bài viết nói thẳng: “UBND TP.HCM đã phá vỡ quy hoạch xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm ngay từ trong trứng nước”.