Bóng ông Bạc trong vụ Cốc Khai Lai

Chương cuối của vụ giết người bí ẩn gây xôn xao vừa ráo mực.


Nữ sát thủ mưu mô sẽ không bị xử bắn. Thật là một tấn kịch: kẻ giết người được cứu mạng vì bà mắc chứng tâm thần và giết người để bảo vệ con trai.

Vậy là vụ việc đã khép lại, tội ác tày trời bị lật tẩy và công lý đến với cả thủ phạm và nạn nhân.

Nhưng khi xem xét kỹ càng hơn, câu chuyện có vẻ gọn ghẽ quá và như để phục vụ một mục đích nhất định.

Những người quan sát tinh ý có thể thấy bàn tay của Đảng Cộng sản Trung Quốc đằng sau bản án.

Nhân vật có tiếng

Dĩ nhiên bà Cốc Khai Lai có thể phạm tội như thế.

Trên thực tế, cáo buộc nghe hợp lý một phần vì cách người ta biết được về vụ việc.

Nếu bà Cốc Khai Lai bị gài bẫy thì chúng ta phải tự hỏi liệu chính quyền Trung Quốc có cách dễ dàng hơn để gài bẫy không.

Vụ việc chỉ được biết tới khi một quan chức cảnh sát cao cấp chạy tới lãnh sự quán Hoa Kỳ tố cáo về vụ giết người và sự che giấu, một sự cố vô cùng rắc rối và gây hổ thẹn cho chính quyền Trung Quốc.

Nếu thực sự bà Cốc phạm tội chuốc rượu doanh gia người Anh Neil Heywood và đổ thuốc độc vào miệng ông, thì Trung Quốc cũng có nhiều lý do để can thiệp vào phiên tòa.

Lý do lớn nhất là tiếng tăm của chồng bà, ông Bạc Hy Lai, người ngay từ đầu đã phủ bóng chính trị lên vụ việc.

Ông từng là bí thư Trùng Khánh, có chân trong Bộ Chính trị gồm 25 nhân vật cao cấp nhất ở Trung Quốc và từng có triển vọng leo cao nữa.

Bạc Hy Lai cũng là người có quyền quản lý trực tiếp cảnh sát ở Trùng Khánh, lực lượng bị tố cáo che đậy vụ giết người.

Thêm nữa, ông Neil Heywood, người bị hạ sát, cũng được cho là gặp vấn đề với gia đình bà Cốc vì đã trợ giúp họ chuyển những khoản tiền lớn ra khỏi Trung Quốc.

Điều này khiến người ta đặt câu hỏi về khả năng có tham nhũng.

Nếu những điều này tới được đông đảo công chúng, nó sẽ có khả năng làm hoen ố uy tín của Đảng Cộng sản Trung Quốc vào đúng lúc họ đang chuẩn bị có sự chuyển đổi quyền lực đầy phức tạp và đã được dàn dựng trước.

'Nạn nhân có lỗi'

Tòa án ở Trung Quốc, cũng giống mọi thứ khác trong xã hội, đều phải chiều theo ý đảng.

Ông Mạc Thiếu Bình, luật sư đại diện cho người được giải Nobel Hòa bình Lưu Hiểu Ba, đã có nhiều năm làm việc xung quanh ranh giới mờ giữa chính trị và luật pháp.

"Trung Quốc không phải là quốc gia pháp trị," ông nói.

"Trung Quốc cho rằng cái giá phải trả cho việc phạm luật do chính mình đặt ra là không lớn.

"Điều không thể chối cãi là trong tình hình chính trị hiện nay, tư cách và ảnh hưởng của ông Bạc Hy Lai là những yếu tố sẽ có ảnh hưởng không tránh khỏi tới vụ án."

Đây chính là lý do nhiều nhà phân tích cho rằng các chứng cớ đưa ra và bản án cuối cùng hợp lý tới mức khó tin.

Trước hết, không ai nói tới khả năng có tham nhũng.

Thay vào đó người ta chỉ nói ông Neil Heywood đã bất đồng với gia đình về một vụ làm ăn bất thành.

Và bà Cốc Khai Lai đã giết ông vì bà tin rằng ông đang đe dọa con trai bà.

Một số báo có vẻ cho rằng lý do bảo vệ gia đình được đưa ra để đánh vào tâm lý quốc gia chủ nghĩa và bài ngoại ở Trung Quốc.

Ngoài ra, cớ này cũng giúp cho chủ tọa phiên tòa tránh phải buộc bà Cốc đối mặt với đội hành quyết và như vậy bỏ được nguy cơ bà trở thành tâm điểm chú ý và thu hút báo chí quốc tế thêm nữa.

"Nếu Cốc Khai Lai thực sự đầu độc Neil Heywood để bảo vệ con trai, thì theo luật Trung Quốc, nạn nhân cũng có lỗi," ông Mạc Thiếu Bình giải thích.

"Chủ tọa có thể dựa vào đây để đưa ra bản án nhẹ hơn."

Và mặc dù bốn cảnh sát cao cấp đã phải ra tòa vì ém nhẹm vụ việc, tuyệt nhiên không có tin tức gì về số phận của ông Bạc Hy Lai.

"Đây là một vụ hình sự và xã hội phải hiểu điều này," Hoàn cầu Thời báo, tờ lá cải của Đảng Cộng sản, tuyên bố trước phiên xử.

Ân oán giang hồ

Nhưng các nhà bình luận cũng nói rằng bất chấp những nỗ lực của đảng cộng sản, phiên tòa đã có tác dụng ngược, bóc trần căng thẳng và chia rẽ chính trị vốn đã được giấu kín từ lâu nay.

Sự thành công của chính trị gia Bạc Hy Lai một phần dựa vào sức hút của những giá trị cộng sản xưa kia, những buổi hát tập thể "nhạc đỏ" và chối bỏ cải cách kinh tế.

Gia đình ông có thể đã khiến ông ngã ngựa nhưng giờ cũng là lúc thanh toán ân oán giang hồ.

Một ngày trước khi ông Bạc Hy Lai mất chức bí thư Trùng Khánh, Thủ tướng Ôn Gia Bảo có vẻ công khai chỉ trích ông.

Vị thủ tướng thúc giục cải cách kinh tế và chính trị, cũng như cảnh báo rằng nếu không cải cách Trung Quốc sẽ thụt lùi về những ngày đen tối của Cách mạng Văn hóa, ý nói phong trào cánh tả đang trỗi dậy ở Trùng Khánh.

Bố ông Bạc Hy Lai, Bạc Nhất Ba, cũng là một trong những chính trị gia cao cấp hồi thập niên 1980 và đóng vai trò lớn trong việc thanh trừng Hồ Diệu Bang, người chủ trương cải cách và cũng là một trong những người đỡ đầu cho Ôn Gia Bảo.

"Về mặt chính trị và chính sách, khoảng cách giữa ông Ôn Gia Bảo và Bạc Hy Lai là rất lớn," Tiến sỹ Đinh Học Lương, giáo sư khoa học xã hội tại Đại học Khoa học và Công nghệ Hong Kong nói.

"Nó bắt đầu từ thập niên 1980, điều có vẻ như lịch sử cổ đại với nhiều người, nhưng vẫn còn mới đối với giới lãnh đạo hiện đại của Trung Quốc."

Đại đoàn kết?

Khi bà Cốc Khai Lai bắt đầu án tù, các nhà lãnh đạo Trung Quốc sẽ hy vọng rằng họ đã làm tất cả những gì có thể để giảm thiểu tác hại.

Nhờ sự độc quyền kiểm soát thông tin, họ có lợi thế khi cố gắng làm như vậy.

Ở bên ngoài tòa tại Hợp Phì hồi đầu tháng này, chúng tôi thấy có ít người từng nghe nói tới bà Cốc Khai Lai.

Vụ việc được truyền thông chính thống nhắc tới nhưng một số từ khóa tìm kiếm và bài viết trên mạng đã bị chặn.

Chẳng mấy chốc giới lãnh đạo mới sẽ nhậm chức và người hiện là phó chủ tịch, ông Tập Cận Bình, 59 tuổi, được xem là sẽ là nhà lãnh đạo mới của Trung Quốc.

Nhưng vụ xử án đặc biệt này ít nhất làm lộ ra những chia rẽ và rạn nứt vẫn lẩn quất đằng sau bề ngoài đại đoàn kết của đảng.