Đầu tháng 8 – 2019 vừa qua người dân làng Sêu (Trinh Tiết – Đại Hưng – Mỹ Đức – Hà Nội ) chứng kiến một đám tang cấp gia đình diễn ra hết sức giản dị lặng lẽ trong quy mô của họ tộc. Nhiều người không biết người nằm xuống hôm đó là ai? Xin thưa, đó là Giáo sư – Tiến sĩ Đào Xuân Sâm ngót 90 tuổi đời. Ông nguyên là giảng viên cao cấp của Học viện chính trị quốc gia Hồ chí Minh, là cố vấn cho nhiều đời thủ tướng.
Tôi còn nhớ khi Liên Xô (CCCP) sụp đổ, mặt trận tổ quốc Việt Nam cho tổ chức một hội thảo khoa học quy tụ nhiều gương mặt lý luận cao cấp. Hôm đó, ông Đỗ Mười trong cương vị là chủ tịch hội đồng bộ trưởng nước CHXHCN Việt Nam đến dự và hỏi: “ Liên Xô sụp đổ rồi ! Việt Nam sẽ ra sao?”. Anh Sâm trả lời ngay: “ Thưa Thủ tướng,…tôi xin nói thật lòng, cái bục giảng Mác-Lê đến nay không còn thiêng nữa!”. Một giáo sư khác tôi không nhớ tên tiếp lời anh Sâm: “ Thưa Thủ tướng! Đến nay tôi không thể nói gì với vợ con tôi về chủ nghĩa Mác- Lê được nữa”. Ngoài hai giáo sư này ra, số đông còn lại đã ào ào phát biểu, tranh nhau mách nước để Việt Nam sẽ không xẩy ra những gì như đã xẩy ra ở Liên Xô và Đông Âu XHCN.
Với anh Sâm điều gì phải đến đã đến. Một thời gian ngắn sau hội thảo này, anh Sâm rơi vào tình trạng ngồi chơi sơi nước. Các bài viết của anh Sâm không được phép xuất hiện và anh Sâm không còn diễn đàn để bày tỏ chính kiến của mình nữa.
Nhiều năm sau sự kiện này…trong một lần đến thăm Đại Tá Lê Hồng Hà, cựu chánh văn phòng Bộ công an, nhân vật bất đồng chính kiến hàng đầu…. cũng là người thầy người bạn vong niên của tôi... có mặt hôm đó còn có nhà thơ nổi tiếng Bùi Minh Quốc. Anh Quốc là một người anh bên ngoại của tôi. Trong cuộc đàm đạo hôm đó, tôi vẫn thấy anh Sâm một mực kiên định với những gì mà anh đã thẳng thắn phát biểu trước ông Đỗ Mười trong cuộc hội thảo đã diễn ra từ nhiều năm trước.
Từ lâu tôi đã nghĩ phát biểu của anh Sâm và nhiều cảnh báo tương tự của nhiều trí thức khác phải được hiểu là những nỗ lực để cứu đảng, cứu dân tộc. Đối xử với anh Sâm và các trí thức dũng cảm như đối xử với người chống đảng là tự xác định mình không còn chỗ đứng trong lòng dân tộc. Anh Sâm đã nói chính xác một hiện tượng đã được thực tế xác nhận là hoàn toàn đúng. ĐCSVN sẽ hết sức sống một khi vẫn tiếp tục coi những lời mà anh Sâm và nhiều trí thức yêu nước, trung thực khác đã cảnh báo…là những biểu hiện của tự diễn biến, tự chuyển hóa, là luận điệu của thù địch.
Một thời gian sau hội thảo khoa học này, ông Phạm Văn Đồng lúc đó mắt đã lòa dắt Nguyễn Văn Linh, Đỗ Mười, Lê Đức Anh … đi Thành Đô – Tứ Xuyên Trung Quốc để cúi đầu kí nhận một thỏa ước mà đến nay không một người dân Việt Nam nào được biết các vị đó đã thỏa hiệp những gì với Trung Quốc?
Chỉ biết rằng sau đó tương truyền trong dân gian là ông Đồng vỗ ngực kêu trời “Ta bị họ lừa rồi!” . Còn ông bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch là phụ thân của ông Phạm Bình Minh – Bộ trưởng Bộ Ngoại Giao hôm nay kêu than: “ Thế là một thời kì Bắc thuộc mới rất nguy hiểm lại bắt đầu!”
Là một người con dân của làng Sêu tôi tự hào là có quan hệ gia đình với cố giáo sư Đào Xuân Sâm. Anh Đào Xuân Sâm gọi ông nội của tôi là ông ngoại. Vì lý do sức khỏe tôi không thể đến đứng bên nấm mộ của anh Sâm trong nghĩa trang dòng họ, để cùng mọi người tiễn biệt một con người dũng cảm và trung thực lúc về cõi vĩnh hằng.
Bài viết này xin làm một nén tâm hương của tôi gửi tới vong linh của người anh đã khuất. Xin kính chào vĩnh biệt anh Đào Xuân Sâm.
Hà Đông những ngày đầu tháng 8 – 2019
Nguyễn Thượng Long
Nguồn: facebook.com/long.nguyenthuong/posts/2451287375196308
