Tôi đi học (tập)

Phần I

Lời ngỏ : Tất cả tưởng như quên hết sau 27 năm từ ngày "giải phóng " ;tưởng mất hết sau ngày bỏ nước ra đi làm lại cuộc đời mới nơi xứ lạ . Nhưng không phải thế ,những năm tháng tù đầy dù không muốn nhớ nhưng lại không thể nào quên nên vẫn còn đây . Thế mới biết !những kỷ niệm đau buồn gian khổ bị đầy ải bất chấp thời gian . Chỉ những người chưa bị hành hạ nhục nhã mới nói tới chuyện quên dĩ vãng và tha thứ .

Tôi không phải nhà văn , nhưng tôi phải viết một cái gì đó ,hay hay dở không cần thiết ,chỉ cần làm sao ghi lại được ,những gì tôi phải chịu đựng trong cảnh tù đầy cho con tôi ,vợ tôi ,bạn bè tôi đọc mà trước đó tôi không can đảm nói ra khi đối diện . Bởi lẽ , đây là quãng đời quá đau buồn ! Qua câu chuyện , bạn đọc cho là hư cấu thì nó là hư cấu ,cho là sự thật thì là sự thật . Tôi cố gắng kể vô tư và không để ngòi viết vướng víu hận thù vì hay ho gì cho kẻ thắng trận hay người bại trận về cái gọi là" học tập cải tạo ".

Saigon một chiều 30-tháng 4 ...Mây đen kéo đến , bộ đội vào ,Sài gon hốt hoảng ...!

Những căn nhà vắng chủ càng gây thêm lo âu cho người ở lại . Tôi nên tiếp tục tìm đường chạy hay thôi ở lại . Cuộc sống tôi luôn xáo trộn , không còn như thường lệ từ ngày VC vào . Người không còn đói ăn .mà đói tin . Cảnh saigon mức độ hoang mang sợ hãi chưa từng thấy trong suốt 21 năm chiến tranh đổ ập đến gia đình các Quân Nhân viên chức VNCH. Nỗi hoang mang khủng khiếp tăng theo trước tin các lực lượng vũ trang Nhân Dân có quyền bắn bỏ các tên "cướp" để giữ an ninh khu phố . Lực lượng vũ trang ND đây chính là bọn nằm vùng đủ thành phần từ các quân nhân trong các đơn vị; các công chức trong các cơ quan chính phủ ,các Văn nghệ sĩ , các SV-HS các trường ; đến cả các con sen thằng ở trong nhà .Đủ hết thành phần lộ mặt ra như cảnh "cháy nhà lòi ra mặt chuột" .Chúng hồ hỡi túa ra với chiếc băng đỏ đeo cánh tay cùng khẩu súng M16 đi tiếp thu khắp nơi ....Những tên du đãng xóm tôi cũng tay đeo băng đỏ đi xùng xục từ nhà này sang nhà khác phụ Cách mạng bắt "cướp " .Không khí bắt "cướp " hay lợi dụng cơ hội trả thù khó lòng phân biệt . Bắt được tên "cướp" là xử bắn tại chỗ,không cần "Tòa án nhân dân " càng gây khủng khiếp . Bên cạnh sự tùy quyền bắt bớ thủ tiêu là lệnh tịch thu sách báo ban ra . Bọn SV-HS nằm vùng lùng xục từng nhà ,những nhà hoạt động văn hoá , nhà văn nhà báo ,nhà thầy cô ,nhà bạn bè ...là được chúng chỉ điểm trước đến tịch thu sách báo ,băng nhạc đồi truỵ chất đống để đốt càng tăng thêm không khí khủng bố các sĩ quan ,viên chức VNCH . Một số người yếu bóng vía , vội vã tự giác đốt hết sách vở , hình ảnh giấy tờ gia đình bạn bè dính dáng đến chế độ VNCH trước để tránh tai hoạ . Như chung chịu và chia xẻ số phận tan tác này là các lá thư tình lãng mạn một thuở con gái học trò yêu lính hay những tấm hình áo trắng bên cạnh chiến y hoa rừng đều là chứng tích "nợ máu " đều đem đốt . Đúng ! chỉ đem' đốt mới xoá sạch dấu vết chứ không xé ..... Nguy hiểm hơn, là tư tưởng phản động trong các lá thơtình màu xanh đượm những câu ngây thơ , dại khờ như là : Đêm nay trời se lạnh , em thao thức không ngủ ,nhớ anh tha thiết , ra tưạ cửa nhìn sao , tủi thân tự hỏi : Giờ này trong phiên gác trên tiền đồn heo hút , anh có nhớ như em nhớ anh tha thiết không .? Em cầu mong cho anh lập nhiều chiến công diệt thù giữ an ninh thôn xóm , bảo vệ Quê hương " .

Tất cả được đem đốt trong bùi ngùi như đốt hàng mã để tưởng đến những gì đã khuất ,các chiến sĩ vô danh , các thương yêu lãng mạn một thời ... Tất cả tan trong mây bàng bạc trôi theo tôi suốt thời gian tôi vào tù ...cải tạo .

Trong cái túi vải đeo vai , hành trang dùng trong một tuần vọn vẹn gồm có : một bộ quần áo, một hộp ruốc (trà bông ) , vài gói mì ,bao gạo sấy , hộp ration C , bàn chải kem đánh răng ,tập vở 50 trang ,cây bút Bic , tấm poncho , bidong ,vàì viên thuốc tiêu chảy và ít tiền xe nhét túi ,tôi đến trình diện .

Thấy dáng một tên VC loát choát vai đeo AK .Tôi chưa kịp nói gì thì sau cổng xuất hiện một tên khác , giọng già ô tồn hơn

- Anh vào trình diện đi nhá ! Sắp hết giờ, chúng tôi phải về nghỉ .

Sau lưng tôi , thấp thoáng vài ba người vừa đến , và như có một bàn tay vô hình xô vào ,tôi không bươ'c nhưng người cứ lọt tuốt . Nhìn ra thấy một CB ngồi trước một bàn giấy kê ngay cổng . Đàng sau , một đám người ngồi xổm . Tôi bước đến trình diện

- Họ và tên !

- Khúc ruột ngàn dặm

- Cấp bực

-Trung Úy trừ bị

-Trung úy đủ rồi, còn trừ bị ,trừ bao lôi thôi nữa .

Lũ người ngồi xổm khúc khích cười . Tên VC mặt non choẹt quát ,vẫn giọng con nít

- Mấycái anh này cười cái gì !

Tôi bước lại, ngồi xổm nối hàng tiếp . Từng người bước vào, lúc đủ sỉ số tên bộ đội dẫn cả toán đến hội trưòng, sẵn số đông anh em đến trình diện trước bên trong . Trong thời gian chờ đợi ,mọi người tìm người quen và làm quen nhau . Tại đây, tôi gặp lại Dần Tr/Úy pháo binh ,thằng bạn học thời trung học , số phận từ nay buộc hai đứa với nhau .Lúc ấy là 6 giờ chiều ngày 26--06-1975

Hai đưá đang vui vẻ trò chuyện thăm hỏi nhau .thì nghe tiếng một anh bộ đội vang lên :

- Các anh chuẩn bị ăn cơm .

Ngòai sân ,một chiếc xe vận tải nhẹ mang hàng chữ "Ái Huê tửu lầu " . Mọi người cùng ngạc nhiên thấy mấy cô hầu vẫn mặc đồng phục như trong nhà hàng : Quần đen bóng, áo xẩm trắng thêu chữ Tàu và hàng chữ " Ái Huê tửu lầu " mang thức ăn xuống bày ra bàn học . Món ăn gồm có : Dưa chua xào, thịt mỡ kho mặn và canh cải .,nhưng cơm lại là gạo lức . Chỉ có đĩa nước tương và đĩa ớt ngâm dấm còn giữ được hương vị tửu lầu .

Hỏi mấy cô hầu bàn mới rõ : Bộ đội mang gạo đến nhà hàng ra lệnh ủng hộ Cách mạng nấu cơm cho cải tạo . Ông chủ sợ phải làm theo .

Đến 8 giờ được lệnh ngủ . Tôi đem đồ đạc lại bên Dần , chúng tôi cùng chia nhau thuốc hút ,nói chuyện với nhau hết chuyện này sang chuyện nọ Anh tâm sự ,anh mới lập gia đình hai tuần trước .Bà xã anh là người cùng xóm , dân GL , đang học lớp 12 , thì giải phóng vô đồn con gái miền Nam bị buộc lấy VC què nên gia đình sợ thúc hai đứa lấy nhau . Vê khuya cả phòng đều yên lặng có tiếng ngáy .Hình như chỉ còn tôi và Dần thức .

Bỗng có tiếng chân vội vã ngòai hành lang và ánh đèn pin chiếu . Đồng hồ trên tay Dần chỉ 1 giờ sáng .Một bộ đội chạy vào phòng đánh thức mọi người

- Tất cả thức dậy chuẩn bị hành quân .

Dần nhếch mép cười nói nhỏ :

- Mẹ ,hành quân đánh ai đây !

Mọi người lặng lẽ chấp hành . Hắn nói :

-Các anh nghe tôi nói này .Trong lúc hành quân phải tuyệt đối giữ im lặng và kỷ luật .Phải tuân theo lệnh của cảnh vệ .Để tránh tai nạn các anh sẽ bỏ lại hết những dụng cụ dễ bể hay bén nhọn lại .Cảnh vệ sẽ thu đem theo sau đó trả lại các anh. Các đồng chí cảnh vệ thi hành công tác đị .

Từ ngoài một toán bộ đội võ trang tác chiến ập vào vây quanh lấy bảo chúng tôi bỏ hết đồ dùng trong túi ra . Chúng đi vào từng hàng nhặt ra hết các lọ thủy tinh đựng thức ăn ,dao ,kéo, lưỡi lam ,cắt móng tay bỏ vào những thùng giấy carton . Công việc một độ nửa giờ . Tên CB nhắc lại lần này có vẻ gay gắt hơn:

- Tôi xin nhắc lại , anh nào còn chưa tự giác chấp hành thì chấp hành đi . Các cảnh vệ phát hiện anh nào còn giấu các vật bén nhọn thì không được cho đi học đâu đấy nhá .Thêm một số bỏ ra những lưỡi lam cạo râu giấu trong túi quần .

Cuộc gặp gỡ đầu tiên ,tôi được bữa khôi hài là ăn cơm gạo lức do một nhà hàng Tàu nấu và trả giá bằng nủa ký thịt do mẹ tôi lục đục suốt tối làm ruốc cho con mang theo đi học .

Chúng tôi theo thứ tự toán 40 người nối hàng một ra cổng . Ngoài đường một đoàn xe molotova dài vô tận . Có tiếng lâm râm đọc kinh cúa một bác lớn tuổi người Bắc . Bác nói nhỏ vừa đủ cho người đi gần nghe "Chúng đưa đi bắn ! " Tôi nhìn xung quanh hai bên đường dưới mỗi gốc cây có ba tên bộ đội đứng đang cầm súng ở thế tác chiến (nghĩa là mũi súng hơi chúc xuống ,tay để sẵn vào cò )Trời đứng gió ,hàng cây chết đứng lá không rung , không khí về đêm vốn lạnh thêm nỗi đe doạ càng âm u , mọi người lo lắng theo chân nhau lên xe .Trên xe chật như nêm ,sự chật chội càng khó chịu hơn vì bị trùm bằng tấm bạt kín mít chỉ chừa một lỗ nhỏ xíu phía mui có một cảnh vệ đứng .,mọi người phải ngồi lên túi hành trang cúa mình ,chân người này vắt ngang người kia ,chỗ ngồi chỉ đủ vừa kê bàn toạ . Có tiếng cãi cọ chửi thệ

-Anh nào phạm kỷ luật là tôi xử lý tại chỗ đấy nhé !

Lần đầu nghe tiếng gắt gỏng lạ tai nên mọi người im lặng . Đòan xe từ từ chuyển bánh , lắc lư khiến lòng tôi xôn xao . Tôi tự trấn an , họ không dại gì đem bắn . Gia đình vợ con , anh em bạn bè mình ,cả miền Nam sẽ nổi loạn , tôi thản nhiên ngả đầu vào người ngồi cạnh chìm vào giấc ngủ ngon lành . Nhưng chỉ vừa chợp mắt ,thì tiếng thì thào bên tai

- Chắc tụi mình bị đưa ra Bắc ,xe ra xa lộ Biên Hòa .

Mấy người ngồi sát thành xe cố vén tấm bạt bên hông nhìn ra ngòai .Không khí buồn bã trong đêm ," Mời người lên xe về miền quá khứ " Bỗng một anh lên tiếng :

- Cho đi tiểu đi,mắc tiểu quá rồi !

Tiếng tên bộ đội quát !

- Ngồi im đi !

Có tiếng nói trong phòng lái .

- Chờ bố trí đã .

Xe chạy độ một giờ sau , xe bỗng dừng lại . Tôi không biết chuyện gì xảy ra ,chưa kịp lo thì nghe tiếng tên bộ đội bên dưới đường nói :

- Đồng chí cảnh vệ đằng sau xuống canh Cho phép từng người một xuống đi đái rồi leo lên phiên người khác .Các anh ngồi trên xe nghe rõ không ?

Sau đó, xe tiếp tục di chuyển ,mỗi lúc trời sáng tỏ ,xe chạy quanh co quẹo trái rồi có vẻ chạy chậm hơn vì đường chật cuối cùng vào một khoáng trống đầy kẽm gai thì ngừng .

Chúng tôi đươc lệnh xuống sắp hàng ,nói là đến trường học ,tôi nhìn chung quanh thấy cảnh tượng đổ nát ,không có nhà cứa chỗ nào ở được. Một anh rành nơi này nói :

- Đây là trại pháo binh căn cứ Trảng Lớn .

Tôi đưa mắt đảo quanh tìm Dần , không thấy Dần đâu tòan là vỏ đạn pháo vất bừa bãi .Mọi người vào hàng ổn định , một anh bộ đội người Nam tiến lại nói:

- Các anh lập danh sách mỗi tố 10 người , bốn tổ làm một đội . Tự bầu ra Đội trưởng .Đội trưởng nộp danh sách cho tôi báo hậu cần lãnh gạo lương thực về nấu cơm . Anh nào biết nấu cơm theo tôi .

Thêm một màn xáo trộn hàng ngũ ,anh em gọi nhau ơi ới .

- Ê ! qua hàng này mày ,bọn mình chung một tổ . Kêu ông thầy sang luôn cho vui .

Anh em ruột , bạn bè cùng đơn vị ,cùng trường cũ , bà con xóm làng gặp nhau nơi đây cùng hè nhau vào chung một tổ . Tôi đảo mắt tìm Dần vẫn không thấy ,nên cứ đứng nguyên trong hàng .

Cuối cùng một bộ đội ,tôi không biết cấp bậc vì không ai đeo quân hàm ,ra hướng dẫn chúng tôi tới một căn nhà to lớn như cái kho chứa hàng ,nhưng sàn xi măng tróc nhiều chỗ , tứ bề trống rỗng , không cửa vách ,chỉ còn mái tôn loang lỗ ...

Một số người lăng xăng chạy tìm chỗ tốt trong nhà tránh mưa nắng ,hay nơi có sàn xi măng hoặc có các cột to để mắc võng . Tôi chẳng thiết, nên tà tà ,cuối cùng tôi thấy một chỗ trống gần cửa lững thững lại ,thì gặp ông già ,người đọc kinh lúc ra xe , nói câu : "Chúng đưa đi bắn " Tôi lại chào ông già ,rồi trải tấm poncho xuống bên cạnh . Tôi nằm ngay chỗ nóc thủng ,nhìn lên nóc, hứng những tia nắng ấm áp trong ngày đầu tiên . Chúng tôi nói chuyện mưa nắng ,hỏi thăm nhau về quê quán gia đình , thì may mắn được biết ông già người Ngã Ba Ông Tạ ,nơi tôi có ông Bác người chung xóm ,nhờ đó chúng tôi, một già một trẻ mau chóng thân nhau như bóng với hình . Sau vài lời thăm hỏi ,tôi được biết ông già tên Chúc , ông Trùm một xứ Đạo . Nhìn ông già tay cầm xâu chuỗi miệng lâm râm đọc kinh ,tôi chợt hối hận là trưóc khi đi tại sao tôi không nhớ chuyện thắp một nén nhang trước bàn thờ ông bà . Nhìn ra ngòai , dăm ba anh bộ đội rất trẻ đang dắt tay nhau đi xem chúng tôi . Cái lạ, anh nào cũng trắng trẻo mập béo như con gái và đi đâu cũng nắm lấy tay nhau như bê đê .

Ngày đầu còn thoải mái , bộ đội trẻ dễ bắt chuyện . Nhiều người muốn biết tin tức học tập , lân la làm quen mời các bộ đội hút thuốc ,được biết các anh bộ đội này mới trúng tuyển làm vệ binh đưa thẳng từ ngoài Bắc vào trại tù canh gác chúng tôi , đầu óc các anh đặc quánh những lời bị tuyên truyền nhồi sọ ,nói ra ai cũng nói lời giống nhau như cái máy , chỉ khác là tính tò mò và tính gờm gờm nhìn chúng tôi như muốn ăn tươi nuốt sống hay thích nghe chúng tôi kể chuyện miền Nam . Có anh vui tính hiền lành hỏi :

- Lày mấy anh , gái miền lam tôi chông cô lào cô lấy người lom đẹp thật nhưng tội nười nao động ,không chăm nàm như ngòai Bắc ! Ai có nàm mới có ăn chứ lị !

Hôm sau , có lệnh tập họp điểm danh ,tất cả ra sân ngồi xổm . Một anh bộ đội lùn tè ,đứng gọi tên từng người , ai có mặt đứng dậy .Danh sách vừa làm hôm qua theo từng tổ đã bị "xào bài " thầy trò bạn bè mỗi người một tổ khác nhau . May mắn ,tôi và bác Chúc lại được chung vào tổ vì hôm qua chúng tôi không đứng chung hàng . Điểm danh chia tổ xong ,anh bộ đội đọc nội quy trại .

- Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa /Độc lập - tự do - hạnh phúc .

Có người xì xào : tại sao không đọc : Cộng Hòa Lâm Thời Miền Nam Việt nam .

Nội quy quy định về ăn sạch ,ở gọn . Mỗi tháng được viết thơ một lần về "động viên gia đình".Mỗi "quý" được xem phim một lần .Nếu có điều kiện sẽ được cho thăm nuôi .Học tập tiến bộ sẽ được sớm trở về xum họp gia đình .

Càng nghe đọc mọi người càng chết điếng . Tại sao nói học tập có 7 ngày ? Chưa chi đã lừa đảo rồi .Tiếng người này xì xào lan sang người kia nên không biết ai nói . Bỗng có tiếng bộ đội quát !

- Các anh đứng dậy !

- Các anh ngồi xuống

Sau khi quát ,tên bộ đội nói :

-Ai nói các anh chỉ học tập có 7 ngày ? Thông cáo nói các anh mang theo lương thực dùng cho 7 ngày là phòng khi đi đường . Chúng ta đi có một ngày đường .Như thế chúng ta đã vượt chỉ tiêu .

Mọi người nghe hai chữ "chỉ tiêu "tiếng lạ không hiểu,nhưng không ai dám hỏi .

- Các anh nên vững tin vào CM , học tập xong là về .Bây giờ chưa học tập được vì chưa có chỗ .Không có chỗ làm sao học tập . CM tạo điều kiện tập trung các anh vào đây là để giữ an ninh cho các anh không lo nhân dân trả thù . Nghe rõ chưa nào ?

Tiếng im phăng phắc để trả lời .

- Thôi cho các anh tan hàng về nghỉ . Mời các anh đội trưởng lên khung giao ban ,chúng tôi sẽ phổ biến cụ thể về chính sách khoan hồng của CM về học tập cho quán triệt .

Tất cả mọi người đều thiểu não buồn rầu . Có mấy người vẫn ngồi yên, không thiết đứng dậy. Bác Chúc đi bên tôi nói nhỏ:

- Anh K này ! tôi có người nhà ngòai Bắc ,tù từ 54, đến nay chưa được thả .

Tôi nghe cảm thấy lòng dửng dưng, vui không ra vui buồn không ra buồn . Tôi tự nhủ ,tôi độc thân : Về sớm hay muộn thì cũng thế một khi cuộc đời đã dang dở . Tội nghiệp người tù có gia đình,tội nghiệp cho người vợ chờ chồng ...

Nhìn lên núi bà đen mây xanh vời vợi,tôi chợt nhớ hai câu thơ mà quên tác giả:

"Trên núi ngàn năm cây vẫn thế

Dưới trần trăm tuổi mấy ai hơn "

Tôi nghĩ : Không ai giam giữ được lòng mình tư tưởng mình . Tôi nói lời này ra với bác Chúc , bác hiểu ,mặt tươi ngay .

Bác nói :

- Rồi anh xem, họ sẽ trả giá rất đắt về tội lừa bịp này đối với đồng bào miền Nam . Chúng ta đều là cha anh là chồng vơ, là con của đồng bào Miền Nam . Sau này , họ nói gì sẽ không ai tin dù nói thật . Như truyện thằng nói láo nói nhà nó bị cháy .

Trong tuần đầu, mọi người chỉ loanh quanh làm vệ sinh lặt vặt trong vòng kẽm gai và tán chuyện ngẫu . Trước tin không phải học 7 ngày làm mọi người rối trí . Đêm đến ,trong giấc ngủ nghe tiếng chửi thề ,tiếng thở dài não nuột ,tiếng rên hư hư vì lên cơn sốt , những tiếng xì xầm bàn tán hay tiếng cười đùa trong đêm . Một anh trẻ thì vô tư , nghêu ngao ngâm :

" Nếu biết rằng không phải bảy ngày

Em về dứt khoát lấy chồng ngay "

Vừa qua . nói chung tuyệt đại đa số chấp hành nghiêm chỉnh các quy định của trại ,nhưng cá biệt vẫn có anh chây lười lao động ,phát biểu linh tinh ,biểu hiện thái độ chống đối cụ thể là : Bộ đội cũng mê tiền mê gái như ai , Nói học 7 ngày là nói không đúng . Giam người không giam được tư tưởng v.v.. Còn nhiều anh tỏ ra buồn rầu , chán nản biểu hiện thái độ chưa an tâm , tin tưởng vào chính sách khoan hồng . Những anh nào còn mang tư tưởng phản động ấy tự giá khắc phục . Cách mạng khoan hồng nhưng cũng triệt để nghiêm khắc tru=`ng trị các phần tử ngoan cố chống đối xuyên tạc đường lối CM . các anh rõ chưa nào .

Đề nghị sau này truớc khi vào sinh hoạt anh em cho ca một bài lấy khí thế . Thôi cho các anh tan hàg về nghỉ . Các đội trưởng lên gặp tôi giao ban nhận công tác về triển khai cho anh em thi hành . "

Tôi nghe con vẹt nói tai tôi ù đi , từ đây tôi sẽ tránh mặt bác Chúc .Nhưng bác cứ đi tìm tôi phân trần . "Anh phải nghe tôi nói , Chúa ơi ! chết thì thôi chứ tôi không hèn hạ như thế ,tôi thề tôi không báo cáo gì cả . " Tôi mía mai : "Nếu lời thề linh thiêng cha9'c có nhiều thằng chết hộc máu " Rồi lầm lì bỏ đi ,tránh mặt bác Chúc .

Qua ngày sau , không khí trại giam cực kỳ căng thẳng , không còn nghe tiếng cười đùa như những hôm trước nữa . Đang nói chuyện thấy bóng ai đi ngang là chuyển câu chuyện đang nói xấu sang thành khen Cách Mạng . các mẫu chuyện thường đưọc anh em tung ra nói theo lời bộ đội kể : Các chị em ngòai Bắc dùng súng trường bắn rớt máy bay Mỹ . Máy bay Mig 17 của cách mạng có gắn một bộ phận linh hoạt tắt máy đậu núp trong mây chơmày bay Mỹ B 52 bay ngang mới lao ra bắn ...

Mọi người cứ đem câu chuyện dại khái như thế ra nói với nhau dù biết là không có thật nhưng không bị bắt lỗi tạo ra bầu không khí khen Cách mạng nở rộ . Một số cuời vang sau mỗi câu chuyện như thế ,một số im lặng lo lắng . Tôi là một người trong số im lặng lo lắng. Chợt nghĩ đến con chó cúa Palov ,con chó chỉ nghe tiếng chuông là tiết ra dịch vị dù không có đồ ăn . Thế thì ,nay mọi người đem câu chuyện hoang tưởng ra để khen có khác gì họ đang làm công việc phản xạ có điều kiện ,đang bị Brain -washing ,một lúc nào đó sẽ chẳng khác gì các anh Quản giáo vệ binh kia ,chỉ biết khen lấy khen để , dù biết là sai nhưng không ai dám chê . Như vậy sớm muộn tất cả cùng nói như nhau ,không còn đầu óc nhận xét nữa . Chợt nghĩ chuyện vừa qua, tôi cuống quýt đi tìm bác Chúc .

Gặp bác , chưa kịp mở lời bác nói ngay :

- Tôi biết anh sẽ tìm tôi . Một khi anh đã không tin , thì giờ tôi nói gì anh cũng không tin .Tốt hơn ,tôi với anh không nên nói chuyện với nhau nữa

Tôi níu tay bác nói :

- Khoan đã bác Chúc ! . Nếu bác không nói ra thì ai nói ,và sao họ biết ?

Bác Chúc không trả lời còn vặn lại :

- Không phải chuyện gì ai hỏi cũng phải trả lời, anh còn nghị ngờ tôi thì hỏi tôi làm gì ?

- Không ! Không phải tôi nghi bác , nếu thế còn tìm bác làm gì ? .Tôi chỉ muốn biết thằng nào để đề phòng mà thôi .

Bác cười :

- Đề phòng thằng này ,nhưng anh không thể đề phòng thằng khác . Bọn ăng ten nó như con sán kim trong ruột , lúc đêm chúng mới bò ra từ hậu môn , lúc đói chúng mới quậy làm sót ruột , đôi lúc ta phải cần chúng để ăn giùm thức ăn cặn bã cho sạch ruột, ngừa bệnh

- Bác nói gì tôi không hiểu !

- Trong này bọn VC đang tổ chức móc nối anh em ta làm ăng ten ,còn chúng giấu mặt . Coi chừng ,mình chỉ đấu đá lẫn nhau làm lợi cho chúng . Cho nên đôi lúc, trong đời bị người hiểu lầm tốt hơn hiểu đúng !

-Bác nói sao ? tôi chưa hiểu rõ

- Anh biết rằng , trước đây mọi người dù chung chiến tuyến nhưng nay hòan cảnh mỗi người mỗi khác . Bước đầu, bọn VC lợi dụng người hèn yếu làm ăng ten . Nhưng anh tin tôi đi, bọn ăng ten này sớm muộn sẽ bị chúng bức hại trước .

- Nghĩa là sao ?

Bác Chúc nhìn tôi cười :

- Anh thử ngẫm xem , hạng người sán lãi ký sinh trùng này nằm trong khúc ruột ta ,cùng chung hàng ngũ với ta , nay trở mặt hại anh em ,thì CM sẽ nghĩ gì ? CM thừa hiểu trong thời chiến , bọn này còn dã man độc ác hơn nhiều . Còn khuya mới cho chúng về sớm . ..

Lời bác mở óc cho tôi thức tỉnh , tôi hiểu nhưng thắc mắc vẫn là thắc mắc. Tôi hỏi :

- Bác nói ai nghe ,rồi tới tai ăng ten , nó lên báo cáo đúng không ?

Bác đáp ngay không suy nghĩ

- Đúng ,tôi tung bâng quơ vào không trung nơi người xa lạ ,tự khắc nó lan đi ....và cuối cùng tôi biết chắc sẽ đến tai Quản giáo ...nhưng anh an tâm đi , không ai biết nó phát xuất từ miệng anh đâu.

Rồi tiếp :

- Anh xem đấy ! Trong này tất cả đều sợ hãi . Chỉ có cách : Một là phải ngậm miệng cho yên thân , nếu không , mở miệng phải nói ra những lời khen CM . Đó là mục đích VC muốn biến chúng ta thành con người ngớ ngẩn nói một chiều, không nói theo thì lâu ngày tinh thần khủng hoảng , đầu óc bị căng thẳng dẫn đến mất trí . Tại sao chúng ta không tìm cách ,tìm một con đường riêng để sống thoải mái trong những ngày chờ đợi ?

Sau khi mất hơn một tháng , mọi người được cắt cử chia phiên nhau đi moi kẽm gai về rào dầy thêm ,cao thêm ,kín thêm xung quanh nơi giam giữ mình , rồi tiếp đó túa đi khắp nơi trong căn cứ Trảng Lớn để đào thùng phuy mà trước đây được Công binh chế độ cũ chôn sâu trong lòng đất làm công sự phòng thủ , đem về đục bỏ hai nắp , dát bằng làm thành tấm ván ,lấy kẽm gai mở từng măt mài thêm cho nhọn dùng làm đinh rồi dựng vách che chắn chung quanh nhà . Ban ngày dùng nhà làm hội trường học tập sinh hoạt ,ban đêm dùng làm phòng ngủ . Ổn định xong đâu vào đấy , mọi người được lệnh bước vào sinh hoạt học tập . Trước khi bước vào học tập , mọi người được phát một mẫu giấy in sẵn ,một cây viết bic để làm "Bản tự Khai ".

Hơn một tháng đầu sống trong không khí căng thẳng ,khủng bố đe doạ ăn cơm với muối làm việc cực nhọc ...chờ học tập , tinh thần mọi người đang chán nản , thì hôm nay bỗng vui vẻ hồ hỡi khác lạ : " Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng"

Bấy giờ mọi người mới để ý vài biến chuyển trong những ngày trước , vì sao có lệnh mổ lợn khao cả trại ăn , vì sao mấy anh làm nhà bếp về nói lại là các anh hậu cần từ chối không nhận tiền anh em gủi mua hàng nữa , và trên kho đã hết sạch gạo . Mấy anh làm nghề mộc bị thất nghiệp không phải lên làm việc trên doanh trại bộ đội nữa sau khi các anh hòan tất việc đóng hòm gỗ ( cái rương đựng quần áo ) cho bộ đội ,mỗi anh một cái tươm tất để đem theo về quê thăm ông bà ông vải hay cha mẹ .. ,nhất là những chiếc xe đạp của mấy anh thủ trưởng đơn vị đều được quấn cẩn thận bằng mấy lớp giấy dầu như bó xác chết . Tất cả biến chuyển như thời tiết giao mùa ; mùa đông tàn ,trời đang vào xuân . Còn nữa, nhiều tin đồn lan từ người này sang người khác là trại sẽ giải quyết cho về một nửa học tập tại địa phương vì không đủ lương thực , còn một nửa sẽ dồn sang trại khác cho ra Bắc để học tập . Mọi người đều nuôi hy vọng vì mình chỉ mang cấp bực nhỏ trongquân đội .

Sáng ra , lệnh tập họp điểm danh như thường lệ mọi người không phải đi lao động quay vào hội trường nghe hướng dẫn làm bản tự khai . Khoảng 8 giờ, có một tiểu đội 10 người vệ binh xuống bao quanh ngoài hội trường .Bên trong tề tựu đông đủ quản giáo bộ đội kể cả anh nuôi hậu cần trong trại .Một cán bộ được giới thiệu là thủ trưởng đơn vị lên hướng dẫn làm bản tự khai .

Anh thủ trưởng uống ly nước cho thấm giọng nói tiếp:

- Bây giờ tôi xin từng bước cụ thể . Các anh giở trang đầu .phần lý lịch ,xong chưa nào ? Chú ý chỗ Họ và tên .Họ và tên nghĩa là họ và tên các anh ,chớ không phải họ tên người khác . Tiếp là Họ tên thường dùng là họ tên các anh thường dùng. Còn Bí danh là gì , đó là tên kín dành riêng dùng gọi các anh mà các anh giấu không cho ai biết trong lúc hoạt động thì bây giờ các anh phải khai ra . Các anh không khai chúng tôi vẫn biết ...Cứ như thế anh thủ trưởng lè nhè dịch tiếng Việt ra tiếng Việt đến từng chi tiết rất kỹ lưỡng . rồi lên giọng hỏi : Các anh có hiểu không nào ?

Hai giờ nhàm chán lặng lẽ trôi qua , may quá ! anh Thủ trưởng nói :" báo cáo các anh nhiệm vụ hướng dẫn của tôi đến đây là HẾT " . Chữ hết vừa dứt , Không ai bảo ai mọi người đồng loạt vỗ tay ,có anh đang ngủ gục giật mình đứng dậy vỗ tay . Mọi người thấy vậy cũng vội đứng lên vỗ tay vang cả hội trường . Anh thủ trưởng hài lòng .mắt vác lên cũng vỗ tay , các quản giáo vệ binh đang ngồi co chân lên ghế bật đứng dậy vỗ tay . Cứ thế, người trên kẻ dưới , bên Cán Bộ ,bên tù thi đua vỗ tay lốp bốp không ai chịu nhường ai tạo ra một bầu không khí vui vẻ như tết. Sau khi anh thủ trưởng vừa bước ra cửa , mọi người định tan hàng , thì anh Quản giáo Nghi buớc lên bục ra lệnh ổn định . Anh nói :

- Đề nghị mấy anh giữ đội hình nghiêm chỉnh . Tôi cần có vài vấn đề sinh hoạt trước khi các anh bước vào làm bản tự khai.

Mọi người lại trở về chỗ cũ ,ngồi xuống đưa mắt lên bục lắng nghe .

Anh quản giáo Nghi nói :

- Đề nghị anh em ca một bản cho nó có khí thế .

Một anh cải tạo đứng lên bắt nhịp bài: "Kết đoàn "

- Kết đòan ...chúng ta là sức mạnh ,2..3! " Mọi người vừa ca vừa vỗ tay :"Kết đòan ..." Bài ca vừa dứt ,anh quản giáo nói :

- Mấy anh có ba ngày làm bản tự khai , nên cứ thong thả mà làm . Nhớ là " Suy sâu nghĩ kỹ ,trung thành khi đặt viết "Tôi xin báo cho mấy anh một tin vui là trại cho bố trí một chế độ bồi dưỡng tăng cường khẩu phần ăn cho cácanh trong thời gian làm bản tự khai . Các anh sẽ được phát hàng nhu yếu phẩm là mỗi người được 10 điếu thuốc hút , một ít trà đem vê` cùng chia đều cho nhau . Tôi đề nghị các anh đội trưởng nghiêm chỉnh thì hành công tác phân phối cho đạt yêu cầu như Bác Hồ nói : " Không sợ thiếu mà sợ chia không đều " ,mấy anh nghe rõ chưa nào ?

Anh quản giáo ngưng một lát ,chờ mọi người nuốt nước miếng xong rồi nói tiếp :

- Làm xong bản tự khai ,từng tổ cho triển khai công việc đánh giá chất lượng trong tinh thần phê và tự phê ,xong đâu đấy cho họp đội đánh giá lại trước khi nộp lên trên đánh giá . Từng người sẽ đọc bản tự khai của mình ra cho người khác nghe rồi anh em cùng nhau thảo luận cho rõ ràng đến lúc nhất trí mới thông qua . Tất cả nhớ chưa nào ?

Tiếng la "Nhớ " đồng thanh vang lên to chưa từng thấy...

Tôi ngồi vào vê vê viên thuốc lào cho vào nỏ kéo một hơi dài ,ém khói lại một lúc rồi phà mạnh lên cao. Trong làn khói toả mơ màng ,tôi tưởng đến hình ảnh ông bà đã yên giấc từ lâu , bỗng hôm nay bị thằng cháu bới móc ra.Tôi tưởng đến cha mẹ anh em trong một gia đình hết mực thương yêu nuôi cho ăn học chưa một lần đền đáp , tưởng đến các đơn vị trưởng, các chiến hữu từng chi sớt nhau từng ngụm nước trong nắng ,điếu thuốc trong mưa ,từng đùm bọc nhau ,hy sinh cho nhau trong lửa đạn ,những người đã từng dùng thân mình che chắn ,cứu giúp đồng đội vượt thoát những lúc hiểm nghèo, thì nay bị thuộc hạ bị bạn bè quay lưng lại tố lẫn nhau . Chẳng lẽ, đang là con người trung thành, hiếu thảo , nhân từ, một khi bị tập trung vào đây được cách mạng cho học cải tạo trở thành một con người mới ,là một con người tàn nhẫn, hèn nhát , phản bội ,bất nhân, bất nghĩa hay sao ? Mới chỉ là bản tự khai mà phải ra nông nỗi này ,thế thì về sau sẽ còn chuyện gì hơn nữa sẽ xảy ra cho đời mình ?!!! Nghĩ đến đây ,tôi không dám nghĩ thêm .Bầu trời hôm ấy, một đám mây đen tại Trảng Lớn kéo đến che khuất một góc ,tôi không khóc nhưng chao ôi ! một giọt lệ ứa ra ...

Cuối cùng , không ai bảo ai, mọi người đều rút vào cái vỏ ốc khô khốc ,co rúm lại một mình , hay giữ thân phận yên ổn trong tháp ngà tư tưởng để tự do âm thầm suy nghĩ không sợ ai nghe thấy quấy rầy .... Tôi có cảm giác mỗi bước chân tôi bước rất lạc lõng cô đơn trên con đường cải tạo heo hút vô định . .

Tôi chỉ còn mỗi cách xua buồn là chiều chiều sau giờ lao động , cơm nước xong xuôi, ra đứng giữa trời nhìn lên mây thì thầm nói chuyện với người xưa ... Nhưng , cuộc sống tách rời anh em muốn được yên thân lại càng bị chú ý càng thêm lo lắng . Một hôm, đang giờ lao động tôi bị gọi về trại để bổ túc hồ sơ .

Anh vệ binh áp tải tôi vào doanh trại bộ đội đến thẳng phòng chấp pháp . Vừa vào tới , thì chạm trán ngay một Cán Bộ lạ mặt ,người gầy gầy mặt choắt miệng hô như mặt chuột đang ngồi chờ trước một cái bàn dài . Hắn mời tôi hút thuốc , lần giở bản tự khai của tôi ,nói bằng giọng trọ troẹ người Bình -Trị -Thiên :

- Như anh biết, tới đây theo chỉ đạo bên trên trại sẽ đánh giá lòng thành khẩn thật thà khai báo từng cá nhân giải quyết cho về đợt đầu .Nhìn chung bản tự khai của anh đạt yêu cầu . Tuy nhiên có vài chi tiết cần được bổ túc :Trong này ,anh khai là Sĩ Quan Chính huấn thuộc Bộ tư lệnh SD/nhảydù nhưng chưa nói chi tiết cụ thể là anh đã tổ chức huấn luyện .đào tạo bao nhiêu tên Chiến tranh chính trị ,đã sinh hoạt kích động nguỵ quân giết hại nhân dân cách mạng bao nhiêu lần .

Tôi thành thật nói :

- Báo cáo Cán bộ ,từ ngày tôi về phục vụ trong ngành CTCT tôi chỉ ngồi chơi xơi nước thôi . Lâu lâu có vài ông Tướng Tá từ Saigon xuống thanh tra đơn vị , thì tôi được lênh tổ chức văn nghệ vui chơi đón tiếp hay rước gái cho mấy ông ấy . Chứ có huấn luyện ai đâu .!

Tên Chấp pháp gắt :

- Anh đã được CM khoan hồng cho vào đây học tập mà còn ngoan cố không thành thực khai báo thì tội anh sẽ nặng thêm . Tui có trong tay hồ sơ của anh từ bộ TTM ngụy , và bạn bè đơn vị anh đang ở trong trại đã khai báo về anh nên tui phát hiện anh chưa thành thực . Tui cho gọi anh lên để bổ túc vì muốn giúp đỡ anh mau tiến bộ , nếu anh tự giác khai ra thì tội anh sẽ nhẹ đi sớm được CM xét cho về . Rõ chưa nào ? Còn anh vẫn ngoan cố giấu giếm thì chưa được về sớm . Cái này là do lỗi anh chứ không phải do CM không độ lượng . Rõ chưa nào ?

Bác Chúc đảo mắt nhìn quanh rồi vỗ vai tôi an ủi nói :

- Mấy ông nội bỏ chạy từ tháng ba , Tội nghiệp cho mấy người SQ trẻ như các anh phải ở lại lãnh hậu quả .Anh đừng khai gì thêm, cứ thế mà khai nhé !.

Bác vội nói:

- Tương kế tựu kế .

Tôi sực nhớ trước đây tôi nghi bác Chúc làm ăng ten thì bác có nói một câu : Đôi lúc bị người ta hiểu lầm tốt hơn hiểu đúng ! Tôi lấy lại niềm tin ,thầm mong Trời Phật , tổ tiên phù hộ cho lòng thêm can đảm .

Anh say sưa kể :

- Tui nói thiệt ! Tui wún biết bao nhiêu trận chưa bị xức mẻ gì . Tới giờ này tui thấy tui hổng có thua tụi nó về điểm gì . Thế mà phải vô đây mới tức ...Mấy thằng bạn từ chết tới bị thương mà tui hổng sao . Giờ khi không kẹt .

Có vài bóng người lạ lảng vảng bên Long ,anh vội nói :

- DM, bây giờ tui gặp tụi Tướng Tá bỏ chạy là thấy mẹ với tui . Thiệt muốn tức trào máu họng

Tối đó ,lâu lâu Long lại thở dài nói bâng quơ :

ĐM !

Cả hội trường im phăng phắc ... Anh giáo viên giận dữ chỉ vào anh nhà trưởng ngồi ngay hàng đầu hỏi :

-Anh hãy cho tôi biết ai nói ?

Anh nhà trưởng chả hiểu ất giáp gì , tưởng giáo viên muốn thử mình hiểu biết về Việt sử nên đáp :

-Báo cáo anh ! Đó là Trần Bình Trọng .

Anh giáo viên gân cổ lên như muốn hét :

- Anh Trọng tổ nào ! tổ nào ?

Cả hội trường cười ồ lên ...

Có vài tiếng vỗ tay , xen lần tiếng cười ngặt nghẽo vang ra ...

Tối đó, tôi gặp Long nơi nhà cầu .,tôi nói :

- Anh Bi tư tử chết oan uổng quá .! Có những điều mình chưa biết chưa nếm mùi mới chỉ bắt đầu thôi , chết vội vàng làm gì . Phải chi ai biết ý định của anh can thiệp kịp thời thì ...

Long ngắt lời :

-Tui càng ngày càng thấy bọn bộ đội yếu xìu ngu dốt thì càng tức vô cùng .Nói năng ngu thiệt là ngu mà mình thua tụi nó mới tức .

Nước mắt Long trào ra làm tôi xúc động về con người trong tù vẫn sống khí khái như không hề thua ..

Tôi không quên hình ảnh người lính Quốc Gia trẻ tuổi sau lệnh buông súng thiểu não trên các nẻo đường . ..Họ đã sống như một chiến sĩ lẽ ra phải để họ chết như một chiến sĩ . Những người chiến sĩ Dù ,TQLC hay BDQ mặc quần xì líp ,ở trần khoe một thân hình lực lưỡng gân cốt rám nắng trái ngược với bộ đội mặt con nít xanh mét mánh khảnh trong các bộ quần áo rộng thùng thình .

Lệnh buông súng ban ra , các chỉ huy ở đâu mà không ai nói với họ phải làm gì nên họ rất bơ vơ cô độc lủi thủi trên con đường ra ngoại ô tìm về làng cũ .Những người may mắn còn mẹ hay có vợ còn tìm được chỗ kín đáo cho nước mắt chảy .Một số độc thân như tôi cố tìm quên nơi góc con đường tối tăm bên chai rượu đế ,không thày trò, bạn bè không ánh đèn dù chỉ cần ngọn nến nhỏ hay ngọn đèn dầu loe loét hắt hiu. ...

Phần II

Tôi nhớ như in ngày Bộ đội vào saigon là ngày cả nước sống cảnh mua đi bán lại . Cảnh chợ trời mọc như nấm khắp nơi là để hợp thức hoá việc ăn cướp tài sản dân chonglam chở về ngoài Bắc , để bần cùng hoá nhân dân , xoá bỏ giai cấp cho bình dẳng với dân Bắc . Bộ đội sẵn tiền trong tay do tiếp thu từ các Ngân Hàng kho bạc của VNCH do đơn vị nhiệm vụ quản lý ,thì chia ngay cho nhau đem ra dùng mua bán vung vít ,họ mua tất cả mọi thứ trong Nam để chở về Bắc . Tôi nhìn người dân saigon hí hửng khoe nhau là mình "mới trúng mánh " ,cái đồng hồ hai cửa sổ không người lái trước 1975 mua chỉ có 1000 đồng lúc còn trong hộp , dùng hơn năm nay may mắn gặp một tên bộ đội khờ khạo dụ khị hắn mại được 3000 đồng ! . Ôi ! Ai có ngờ đâu bộ đội họ lưu manh hơn nhiều . Tiền VNCH đối với dân Saigon còn thiêng liêng và còn giá trị ,nhưng sau khi saigon mất ,tiền qua tay họ chỉ còn là tờ giấy màu mè không hơn không kém , không có hồn , không còn giá trị , được họ đem ra mua bán ăn xài vung vít , mua lương thực , vật dụng . Dùng vật giả để lấy cái thật dù xấu đến mấy họ vẫn có lợi ...Sau một hai năm trong tù tôi còn biết những màn đổi tiền ,đánh tư sản hàng mấy đợt ,nhằm cướp của dân miền Nam . Gia đình tôi cũng không thoát cảnh bị bần cùng hoá này . Sau các đợt đánh tư sản ,kiểm kê tài sản nhà tôi bị tịch thu rất nhiều đồ dùng các mạng cho là Quốc Cấm như các pho tượng gỗ thời Nhà Lê do cha ông để lại . Sau ngày đó, Bố tôi như người mất hồn đi lang thang ngòai chợ trời với vài trăm trong tay không biết để làm gì ,người cứ rũ ra .Các bà chị thì xúyt xoa nhìn mẹ tôi vác những chiếc áo dài may bằng soir swiss , đem ra chợ trời bán lấy tiền đong gạo hay mua về những tấm vải dệt Nam Định màu xanh màu nâu màu đen đem may áo cánh quần dài cho hợp thời trang đi lao động để vinh quang với người ta . Ngồi không ăn núi cũng lở nên chẳng bao lâu trong nhà tôi các vật dụng từ từ thay nhau đội nón ra đi ...

Tôi ngồi trên sân nhìn xa xa xuyên qua lớp hàng rào kẽm gai vừa nghĩ tới cảnh gia đình bị lâm cảnh nghèo đói vừa... gãi . Chẳng hiểu sao từ ngày bộ đội vào ,ghẻ lan tràn khủng khiếp . Thoạt đầu chỉ có mấy anh cải tạo bị ghẻ nhưng không đầy tháng sau cả trại đều ghẻ ,càng gãi thì nước vàng càng ứa ra và ghẻ cứ thế mà lan từ người này truyền sang người khác . Bác Sĩ dù tốt nghiệp Tiến sĩ Y Khoa tại Mỹ cũng bất lực ngồi gãi ghẻ như ai . Bệnh gì thì bệnh lên khai cũng chỉ được phát hai viên thuốc Ký ninh cho đỡ buồn . Nhưng chỉ một tháng trại không còn thuốc thì được quản giáo xuống động viên bằng lời Bác Hồ nói : "Đói ăn rau ,đau khắc phục " Tôi ngạc nhiên một điều là anh quản giáo nào cũng giống nhau một điểm , là hễ mở mồm ra nói câu gì có giá trị đều nói đó là lời bác Hồ . Bố bảo thằng nào dám cãi lời bác ! và trong anh em bỗng nhiên có phong trào nói gì cũng bảo bác nói . Một lần có anh vã thuốc quá ! vừa đi vừa hát nghêu ngao :

- "Ai có thuốc lào cho mình xin một điếu "

Thì tối đó bị họp tổ kiểm điểm là ăn nói bôi bác . Anh ta đứng lên cãi . Tôi không có bôi bác . Bác ai dám bôi ,tôi hát nhạc cách mạng mà cũng bị tội sao . Kết quả anh ta làm tờ kiểm điểm là từ nay không ăn nói bôi bác nữa ....

Nhìn quanh trại đau không thuốc đói không rau ,anh em lại nghĩ chuyện thích được đi lao động hơn ngồi nghe Cán Bộ lên lớp lảm nhảm :

- "Đất nước ta rừng vàng biển bạc . Nhân dân ta thông minh cần cù nhẫn nại "

Có anh đang ngồi nghe giảng ngứa quá giơ tay lên gãi nách thì giáo viên tưởng anh này thắc mắc nên nói :

- Mấy anh có ý kiến gì xin chờ tôi giảng xong hẵn giơ tay lần lượt đóng góp nhá !

Anh quản giáo đứng canh bực mình trợn trừng mắt gắt :

- Đề nghị mấy anh ổn định ,nghiêm chỉnh học tập nhá ! Không biết giữ kỷ luật à !

Trời thì nóng , hội trường thì chật , cái ghẻ hành hạ nên mọi người lo lắng . Có anh cứ ngồi cười cười , thì bị quản giáo gọi đứng lên .

- Anh kia đang học mà cười cái gì ! Tôi bảo cho mà biết nhá ! Các anh không nghiêm túc chú tâm học tập thì tôi kỷ luật ngay nhá ! .

Gãi đã ngứa mà không cho cười thì chịu sao thấu .... Điều mọi người mong cũng được đạt . Chương trình học chính trị ba bài tạm ngưng để đi lao động . Cơn đói thường xuyên hành hạ anh em, khẩu phần chỉ mỗi bữa một chén bo bo ăn trộn với canh bí đỏ . Gọi là canh cho vui chứ thật ra hai hay ba trái bí rợ đem cắt ra từng đốt ngón tay cho đều nấu chia cho hàng trăm người ăn . Mọi người được học lời bác nói : " Không sợ thiếu chỉ sợ chia không đều " nên cử bác sĩ trần Đông A vốn là bác sĩ phẫu thuật cúa Tổng Y viên Cộng Hòa đứng ra cắt bí . Dù khéo tay đến mấy vẫn cắt không đều ,nên sau những buổi họp tổ bàn cãi sôi nổi trong nhiều tối đến khuya mọi người tìm ra được giải pháp công bằng là bốc thăm chia chác . Phước ai nhờ vào Chúa Phật ,ông bà sẽ bắt thăm trúng được chọn trước lấy miếng lớn . Dù lớn hay nhỏ vẫn đói như thường nên mỗi buổi lao động ,ai nấy đều cố tìm lá trùm bao (nhãn lòng ) về nấu ăn thêm cho lòng yên giấc tối . Bên cạnh nhãn lòng còn có cải tròi(lá tàu bay) hoặc cào cào châu chấu cắc kè rắn rết ...nghĩa là sinh vật gì lúc nhúc đều được anh em bắt nhai tuốt luốt . Hạnh phúc nhất là các anh già sức khoẻ yếu được cử lên doanh trại bộ đội làm vệ sinh ,bác Chúc là một trong số những người may mắn đó. Một tối sau khi lao động ve6`, tôi được bác Chúc kín đáo nói nhỏ vào tai :'tối nay tôi mời anhbữa dạ yến " Sau khi tắm rửa xong ,tôi với bác cùng lấm lét ra một góc sân ,bác mở lon Gô đầy cháo trắng . Trịnh trọng ,bác múc cho tôi một bát, bác một bát cùng ăn . Tôi ngạc nhiên hỏi, bác cho biết lúc bác rửa chuồng gà thấy cơm vung vãi, thừa lúc vệ binh vắng mặt bác vội quơ tay bốc bỏ vào túi vải mang về nhặt phân ra ,rửa sạch nấu cháo . Chúng tôi ngồi ăn ngon lành ,ăn cháo tới đâu máu trong người chảy rần rần mát cả ruột mát cả gan ,mát mẻ cả bầu trời đêm ấy ... Món cháo *** gà thơm lừng xúp yến cũng không ngon bằng ...Chúng tôi say sưa ăn từn muỗng nhẹ nhàng cho lòng người lâng lâng ,cho tình đời dâng dâng không còn khắc nghiệt khép kín nữa . Ăn cho đến lúc lưng bụng thì tạm ngưng nhìn nhau khẽ kể nhau nghe truyện Kiều .Tôi nhớ bác Chúc diễn giải Truyện Kiều rất hay . Cái lạ là bác thuộc 3254 câu hỏi câu nào bác giải thích rành mạch đến đó .Chúng tôi cứ thế đẩy đưa câu chuyện cho mãi đến giờ quy định đi ngủ mới chia tay nhau . Đêm đó, tôi ngủ thẳng một mạch . Sáng dậy, người khoẻ khoắn ,không còn đau nhức ê ẩm như những đêm trước thiếu ăn nữa . Từ đó, từ bữa cơm *** gà đó , tôi chợt biết thế nào là hạnh phúc , tôi cảm thấy đời sống luôn có những bất ngờ thú vị đáng sống hơn mình tưởng và trong tôi hình thành rõ ràng quan niệm về hạnh phúc và bất hạnh luôn trong nhau ; tạo nên một lối suy nghĩ lạc quan trước mọi nghịch cảnh đế sống trong suốt thời gian tù đầy ....cho đến cả những năm tháng về sau .

Thời gian què quặt lết đi theo từng bước quanh quẩn trong trại giam . Sáng dậy làm vệ sinh cá nhân , nói cho vẻ lịch sự là làm vệ sinh cá nhân nghĩa là trong đó có đi cầu nhưng mấy ai dư thừa chất thải để làm công việc thuộc hàng vương giả, xa hoa phí phạm để bài tiết này . Thúc ăn vào bụng đâu có đủ nhu cầu cho cơ thể , thì chỉ một loáng các bộ phận tiêu hóa dành nhau tiêu thụ hết sạch bất kể sỏi đá rau rác ....Tội nghiệp cho hậu môn bị xập tiệm ,đóng cửa vì bao tử nhận sạch xay xát không chừa bất cứ thứ gì mà cái gọi là cặn bã đưa xuống . Việc thiếu phân dùng để bón rau nên rau không tươi tốt lại ảnh hưởng trầm trọng vấn đề thiếu lương thực . Cái vòng luẩn quẩn lại thắt lưng buộc bụng con người càng ngày càng chặt nên ai nấy lõ con mắt ra hốc hác ,mặt mày tay chân khẳng khiu chỉ như còn da bọc xương ... Lệnh trên ban xuống là mỗi Đội phải nộp đủ một thùng phân trong ngày gây lo lắng cho mọi người ,thiếu ăn lấy gì ỉa ? . Tổ tôi sau khi họp đi họp lại nhiều đêm ,quyết định cắt cử một người chuyên phụ trách lấy phân cho tổ được miễn lao động . Không ai xung phong nên tổ trưởng quyết định bốc thăm và may mắn tôi bốc trúng .

Khi nhận trách nhiệm vinh quang này, tôi thường dậy sớm hơn anh em ra nhà cầu ngồi canh . Trong tay cái nón sắt của QLVNCH do bộ đội quăng ra buộc chúng tôi dùng múc phân dưới hầm ,tôi nhìn cái nón chợt nhớ bản nhạc "Người tình không chân dung " " Hỡi người chiến sĩ đã để lại cái nón sắt ..." Anh là ai ? .Tôi không buồn , chỉ nhếch mép cười khinh bỉ trước hành động VC ba que xỏ lá , khi làm nhục chúng tôi cũng như hành động dùng cờ vàng may quần xà lỏn .Hành động này chỉ làm cho những người như tôi thêm khinh bỉ kẻ được mệnh danh là đã chiến thắng trong cuộc chiến và càng thêm tự hào chế độ chúng tôi từng đổ máu phục vụ dưới cờ ..

Ngồi mãi từ tờ mờ sáng đến giờ anh em đi lao động , chẳng mấy ai đi cầu nên đâm lo sốt ruột , may mă'n lắm mới gặp anh bị Tào Tháo đuổi ...nên tôi cũng chạy theo Tào Tháo ,nếu chậm chân thì thua lỗ.

Bù lỗ, tôi phải đi chặt lá hôi (lá bù xít ) về ủ làm phân cho đủ chỉ tiêu là một thùng phân một thùng nước tiểu nộp lên cho Bộ đội dùng ...bón rau hay làm gì tùy họ như có vệ binh lợi dụng sự khan hiếm thị trường nên đã đem bán cho đội khác ... Có đội may mắn có người giỏi trong ngàng Ngoại Giao nên quan hệ được nhà cầu trên doang trại bộ đội có dư được vài thùng phân Bắc (phân người ) đem dự trữ nhưng sợ bị chôm nên đêm đêm phải cắt cử người thay nhau gác .

Tối tối, mọi người họp tổ Phê và tự phê ,nhằm giúp đỡ lẫn nhau như CM nói "Trên tình thần cầu thị tiến bộ chung ,cùng đi cùng về " nhưng sự thật nôm na ra là tố cáo lẫn nhau . Người này bị tố tức quá rình tố lại , thế là CM lại khen là hành động tích cực trong học tập . Và ai tích cực nhất thì tổ bình bầu chọn xuất sắc đưa danh sách lên Quản Giáo để vào hồ sơ học tập để giải quyết cho về sớm . Lúc này bọn người có thân nhân gia đình tập kết hay nằm vùng tại miền Nam ,cùng bọn nhẹ dạ hay hèn nhát hoặc tình nguyện làm chó săn mong được về sớm đã công khai ra mặt tố anh em không tiếc lời để chứng tỏ mình đã giác ngộ Cách mạng thành tâm hối cải .

Còn nữa, hơn 9 tháng qua, trước tin mọi người sẽ được viết thư về động viên (khích lệ ) gia đình và trại cho phép gia đình gủi quà nuôi .càng gây nên không khí "phấn khởi hồ hỡi " .. Vào lúc này, lương thực trại đã cạn ,không còn tiêu chuẩn cấp phát người hai chén bo bo trong ngày nữa ,do thiếu ăn và bị hành xác lao động khuân vác nặng nề bên cạnh bị VC và tụi "Giác ngộ " chà đi xát lại ý chí nghị lực con người bằng hết đe doạ khủng bố rồi lại dụ dỗ nên thể chất lẫn tinh thần ý chí nghị lực con người kiệt quệ . Đang nghĩ đến tình cảm gia đình ,thì không ngờ, Cách mạng đã thấu hiểu nỗi lòng nên cho viết thư ,trước gọi là động viên gia đình rằng không phải lo, cứ an tâm ,trại đang giải quyết cho về từng đợt . Đời sống trong trại đã có Cách Mạng lo nên gia đình không cần phải lo , sau là xin gia đình tiếp tế cho cái này ,,,cái nọ ,nhiều người làm một danh sách dài như sớ Táo Quân kèm theo .......và bỗng nhiên xúc động phát hiện ra Cách mạng rất tử tế với mình ,giống như một người đang bị tên cướp xiết cổ gần chết ,bỗng được nó nới lỏng bàn tay ra, nên mừng rỡ cám ơn rối rít ...Tôi ngồi với Long đang học chửi thề . ..

Phần lớn ,các Sĩ Quan VNCH đều thuộc thành phần học thức có giáo dục ,nhưng sau một thời gian sống dưới nhà tù CS bị khủng bố quá căng thẳng ,ai nấy phải khép kín che giấu tâm tư tình cảm đã trở nên khờ khạo ăn nói ngây thơ mừng rỡ trước tin được viết thư thăm hỏi gia đình như đứa trẻ tựa cửa chờ mẹ chợ về cho quà . Trong những ngày đói khố ,sau giờ lao động về rất thích ngồi nghe kể chuyện các món ăn Bắc -Trung - Nam ;cách làm thế nào ;nhà hàng nào nổi tiếng nấu ngon ,có món gì đặc biệt gọi là ăn hàm thụ . Tối tối, số người được một anh có anh biệt tài kế chuyện ăn uống mời đi nhà hàng ,Tây Tàu nổi tiếng ở saigon .Anh này từng dự nhiều buổi dạ yến , có biệt tài nhớ dai từng chi tiết không những chỉ món ăn mà còn cả c'ach nấu món ấy như vật liệu go6`m có gì ,ướp bao nhiêu đường bao nhiêu tỏi bao nhiêu nước mắm ,lứa to lửa nhỏ nấu trong bao lâu ,anh kể nghe vanh vách tạo hấp dẫn cho nhiều người đang suy dinh dưỡng vì đói , nghe thèm nhỏ giải . Bao mơ ước nay thành sự thật là trại cho nhận quà theo tiêu chuẩn mỗi người được 2 ký ,nhưng không được gủi lương thực Tôi không biết các bà mẹ các bà vợ nghĩ sao khi nhận được thư với nhu cầu ăn uống không cần thiết vì đã có CM lo . Tôi viết thư trong tâm trạng dùng dằng : Mẹ gủi cho con đồ dùng thôi , đồ ăn không cần vì trong này ăn uống dư giả . Tôi cố viết to hai chữ DƯ GIẢ . Thư viết bỏ ngỏ ,không được dán gủi lên cho Quản giáo kiểm tra trước .

Thư đi ắt tin lại , một tháng sau trong trại có người nhận thư gia đình và lác đác từ đó thơ đến trại này vài chục lá . Sinh hoạt trong trại lúc này trở nên bất nhất ,vui buồn nơi từng người khác nhau rõ rệt.

Điều mọi người chú ý là bất cứ lá thư nào viết đi hay đến đến trại đều phải được kiểm duyệt trước , như ngầm bảo người gủi lẫn người nhận không được viết nói xấu Cách Mạng . Trước khi chúng tôi viết thư đều được lên lớp học tập là thông báo gia đình yên tâm về tình trạng sức khoẻ chúng tôi ,sau là động viên gia đình chấp hành tốt đường lối chính sách của Nhà nước , tuân theo chủ trương của địa phương và kêu gọi gia đình hồi hương hay làm đơn xin đi Kinh tế mới để tăng gia sản xuất . Theo đó là hướng dẫn gia đình để gủi quà :Thuốc trị bệnh , kim chỉ ,vật dụng xà phòng , bàn chải kem đánh răng ...v.v. nên lá thư nào viết về gia đình cũng một giọng như nhau : Là hỏi thăm sức khoẻ chung chung , ca ngợi CM và xin các đồ dùng cần thiết .

Có người sau 10 tháng bặt tin thì nay nhận được lá thư đầu tiên của gia đình ,kèm theo món quà tình nghĩa vợ chồng . Có người nhận thư và quà không phải do vợ gủi mà do đứa em gái . Anh hoảng hốt mở thư ra xem ,đọc đến đâu mặt tái đi đến đó vì em gái báo cho biết cả nhà đều mạnh khoẻ chỉ có riêng gia đình bên vợ anh, Chị NA cùng con Khế , thằng Xoài ,con Mít nay không còn ở thành phố nữa . Chị đã xin hồi hương đi kinh tế mới ở Rạch Giá về ở với NGOẠI . Anh lo sợ toát mồ hôi vì anh biết rõ mẹ vợ anh đã chết từ khuya , có lẽ vì không kèm được xúc động nên một lát sau, anh ôm bụng nức lên mếu máo vò đầu bức tai ... khóc hu hu như đứa trẻ con . Có người thì mặt lại hớn hỏ bóc thư vợ ra sau khi biết tin vợ đã có việc làm tại Hợp tác xã may mặc . Thơ viết : " Em vô cùng sung sướng đến phát khóc là Cái máy may cúa nhà ,kỷ niệm của má mua cho em lúc chúng ta ra riêng thì được địa phương quan tâm cho em được mang vào Hợp Tác Xã may mặc của phường ,hàng ngày em phải ẵm con ra đó may nên đỡ lắm anh ạ ! Ngày có gạo đổ vào nồi , không còn lo khổ ,không còn sợ đói ,không còn gì bực tức vì bị mấy thằng chủ bóc lột sức lao động như trước giải phóng nữa .Còn Thằng Khang nhà mình nó đã may mắn vừa được trúng tuyển nghĩa vụ thanh niên và được nhà nước ưu tiên cho đi Xa Mác ."

Anh này hí hủng đem hỏi bạn bè có ai biết Xa -mác thuộc nước nào ,sao giống Mạc Tư Khoa quá vậy ! . ,và khoe ầm lên thằng con tôi được nhà nước cho xuất dương du học Các bác ạ ! tôi chí có thằng này cháu nó học giỏi nhất nhà ....Có người biết xa -mác thuộc vùng biên giới Việt - Miên và biết thằng con của người này bị ép đi thanh niên xung phong là đào hầm hố , khiêng đạn cho bộ đội gọi là lao công chiến trường chứ chưa được đi nghĩa vụ quân sự nghĩa là bộ đội cầm súng chiến đấu ,nhưng lòng ái ngại tội nghiệp cho ông già đang ôm niềm vui rất hiếm có trong địa ngục này nên không dám nói ra !.

Sinh hoạt trong trại sau ngày nhận quà đã bừng lên một sức sống mãnh liệt hơn bao giờ hết .... Đâu đó có người khéo tay làm đàn , đã tìm gỗ ,những tấm ván ép xé mỏng ra hơ lửa uốn lại làm thành thùng đàn , và dùng dây điện thoại cuốn làm giây tơ . để tối tối sửa lời các bản nhạc Vũ Thành An , Từ Công Phụng ,Ngô Thuỵ Miên đế hát nghêu ngao cùng bạn bè dưới đêm trăng bên ly ca fe hay tách trà thơm lừng do người bạn đời gói ghém cùng tấm lòng chung thủy gủi đến . Anh em ca hát say sưa như tìm lại giây phút lãng mạn tâm hồn trong thời chinh chiến : " Này anh hỡi con đường anh đi đó . Đúng hay sai ? xa gia đình ,quên nguồn quên gô'c ,quên tình ,quên nghĩa ...Này em hỡi !con đường đi đó để tăng gia ,đem về lợi tức cho gia đình nuôi nhà nuôi nước ..." Nhạc sĩ VTA mà nghe được chắc cũng thông cảm cho những người vì quá yêu nhạc VTA , nhưng vì hoàn cảnh trong tù buộc phải sứa lời nhạc của mình và bảo đó là nhạc tình Cu ba . Có người đi ngang nghe ca hát như thế bèn dừng chân lại mắng :"ĐỒ MI LÀ ĐỒ PHÁ " , thì mọi người hiểu rằng tiếng Việt đem ra chủi nhau cũng là những nốt nhạc ....

Tôi là một trong những người nóng ruột vì không có thư và quà . Một tháng trôi đi , từ ngày gủi thư đến nay đã có nhiều người đã nhận được quà của gia đình , mà tôi thì bặt tin . Điều đáng lo hơn là nhà tôi ở ngay Saigon thì không thể thơ đi chậm hơn chỉ có bị lạc hay có việc gì xảy đến cho gia đình mà tôi chưa biết . Nếu là con bà phước thì đành cam phận ,chứ gia đình tôi đông người , nếu không cho quà cũng phải viết cho vài chữ liên lạc ...Nhưng lòng tôi lúc ấy lo nhiều hơn là buồn .

Khi nhận được quà , Bác Chúc nói : Tôi có vỉ thuốc Peniciline ,lát nữa tôi cho mỗi anh mấy viên uống trị ghẻ . Chứ để ghẻ mãi chịu gì nổi ... Bác Chúc còn cho tôi thêm hai viên đường thẻ ,khi bỏ vào miệng ôi sao mà nó ngon đến thế ,chưa bao giờ tôi thấy vị ngọt thanh tao mát mẻ cúa cục đường thẻ ...

Ghẻ trong trại vẫn còn lây lan ,phần thiếu vệ sinh , phần suy dinh dưỡng cơ thể không đề kháng được ,thuốc lại không có cứ đi cắt cỏ mần trầu về nấu nước tắm rửa chỉ làm sạch ngoài da chứ không hết . Nhờ mấy viên thuốc trụ sinh nên đỡ nhiều ,tôi mừng khi thấy mụn ghẻ bắt đầu khô lại , nước vàng hết chảy chứng tỏ thuốc công hiệu ,triệu chứng đang lành .

Chúng tôi không nhận tin gia đình nên cùng nhau đề nghị đội trưởng trình lên trại cho chúng tôi viết lại thư vì sợ thư trước thất lạc nhưng bị từ chối . Có mấy anh quản giáo bắn tin là nếu cần các anh tìm thẳng đến nhà đưa thư . Tôi đem việc này ra hỏi bác Chúc ,vì tôi tin bác tốt và có trình độ vốn là Tiến sĩ về Thần Học, rất khôn ngoan và sáng suốt thì bác gạt đi bảo tôi đừng mà không giải thích tại sao .

Sinh hoạt trong trại sau ngày nhận quà có chuyển biến mới lạ ,mọi người được gia đình tiếp tế nên tỏ ra an tâm và hăng say lao động hơn trước ,mong sớm được về ,ngay lúc ấy ,chúng tôi lại được lệnh làm bản tự khai . Làm lần thứ hai,viên bộ đội hướng dẫn chúng tôi làm ba bản ,và không được khai chung chung như trước mà phải khai cụ thể đi vào chi tiết . Về gia phả ,nếu có ai làm viên chức cho triều nhà Nguyễn phải khai là thành phần phong kiến , làm ruộng có ruộng riêng khai là địa chủ , không có ruộng khai là bần nông , làm công chức dưới thời Pháp khai là thành phần trí thức tay sai thực dân ,làm việc dưới thời VNCH phải khai là tay sai đế Quốc . Các cán bộ hướng dẫn khai doạ tới doạ lui là làm ba bản : Một bản gủi về quê quán để kiểm chứng nguồn gốc ,một bản gửi về địa chỉ hiện tại nơi địa phương để đối chiếu với gia đình ,một bản gủi về Trung Ương đế đối chiếu với hồ sơ Quân bạ trong TTM . Các nơi nhận sẽ phê vào bản tự khai những điểm như là khai sai khai thiếu hay khai đúng . Trại sẽ căn cứ vào các lời phê cộng thêm vào hạnh kiểm và tinh thần lao động của mỗi người trong trại sẽ giải quyết cho về .

Tôi nhận thấy lần trước mình khai còn sót về gia phả phía ông Nội nên lần này phê cho ông là thành phần Phong kiến ,ông Ngoại là thành phần địa chủ và phê cho bố là thành phần trí thức phản động tay sai Đế Quốc còn tôi dĩ nhiên rõ ràng là lính đánh thuê cho Mỹ không thể chạy tội . Việc khai rất nhức đầu ,sau khi khai còn nhức đầu hơn khi đem ra đọc trước tổ được quản giáo lo cho chưa đủ điểm được xét cho về nên mớm ý gạ bài là chưa thực tâm còn giấu diếm hay cố ý chạy tội . Tôi được nhiều người góp ý phê bình là chưa cụ thể chi tiết về lời khai Ông Ngoại là địa chủ đã bóc lột bao nhiêu người từ năm nào đến năm nào . Nghe đến đó ,máu nóng trong người tôi nổi lên , vì nếu bảo tôi giấu thì cũng đúng vì tôi giấu lời khai ông Ngoại tôi đã bị VC tử hình vào năm 1945 ,mà chỉ nói là chết bệnh . Hơn nữa , tôi còn giấu hai ông chú trong đảng Việt Quốc đã bị Việt Minh thủ tiêu trong lúc liên hiệp kháng Pháp mà tôi đã giấu nhẹm không khai !. ...Tôi nhìn tên "chiến hữu " mà mắt toé lứa . Rõ ràng đây là thứ tố cáo lẫn nhau để lập công . Lấy lại bình tĩnh tôi trả lời là lúc ông Ngoại tôi chết , tôi chưa ra đời nên không biết là bóc lột bao nhiêu người . Anh quản giáo nói tôi viết thêm vào bản bố túc hai chữ "bóc lột " cạnh địa chủ ,ký tên xong rồi kèm vào bản tự khai .

Mọi người dù không ai nói ai nhưng thừa biết người đâu mà bộ đội có thể đi kiểm tra gốc gác Quê Quán ba đời người khai nên mục đích lần khai này tạo thù oán lẫn nhau . Có người muốn tạm thời yên ổn nên cố tự buộc tội đến tối đa .Bởi vì không ghi tội cho mạnh khi đem ra tổ cũng bị tố là còn giấu diếm phải làm bản bố túc mà bản này càng chứng tỏ mình chưa thành thật thiếu tinh thần hối cải . Ai không phải làm bản bố túc thở phào khoan khoái nghĩ rằng phen này chắc mẩm sẽ có hy vọng được về , giống như hy vọng đậu trong các kỳ thi Tú Tài hay lấy Chứng Chỉ vì đã làm bài trơn tru ngon lành .

Một anh bộ đội được giới thiệu là Cán Bộ khung(Trung đoàn ) xuống gọi tên từng người mang hành trang bước ra ngoài hàng quân để kiểm tra . . Anh dõng dạc tuyên bố lệnh trên vừa chỉ thị không quản lý tiền bạc tư trang tiền bạc vàng vòng ,khâu , (nhân ) đồng hồ hay của các anh nhưng các anh phải đăng ký lập danh sách ký tên khi nào cần mua bán gì thì lên báo . AI không khai cố tình giấu diếm chúng tôi sẽ tịch thu . Rút kinh nghiệm nhiều lần gửi cho Cán Bộ Quản Lý đều bị mất nên anh em có tiền đều giấu . Nay dù bộ đội kêu gọi là không quản lý nhưng bắt khai ra để kiểm kê thì ai cũng sợ đây lại là trò bịp bợm khác nên càng giấu kỹ hơn . Bây giờ từng anh được gọi tên lấy đồ ra đứng xếp hàng ngoài kia để kiểm kê tư trang tiền bạc ...

Trong hàng có tiếng lè nhè : Có ba cái quần áo rách thúi hoắc mà cũng bị kiểm kê . Người khác xì xầm : Bỏ mẹ ,kỳ này kiểm tra là sạch mẹ nó tiền .

Tôi nhớ lại những lần kiểm tra trước, khi mang tư trang ra chỗ ngồi , mọi người ngồi trải tấm bao ny long ra rồi bày tư trang quần áo đồ dùng , linh tinh lên . Ai muốn giấu gì như dao kéo hay tiền bạc , nhẫn thì đào một cái lỗ dưới đất phủ tấm bạt lên bày đồ lên đó .Sau khi kiểm tra xong thì moi lên lại ,không thể giấu trong người vì có lúc bộ đội xét người . Nhưng lần này ,bị gọi tên bước ra khỏi hàng thì chịu thua bộ đội . Một số người biết không giấu được tiền nên đành đăng ký , nhưng số đăng ký vẫn không nhiều ,một số bị tịch thu tiền và nhẫn còn bị bắt về làm tờ tự kiểm về tội không chấp hành nội quy của trại .

Sau khi kiểm tra xong , điều bất ngờ xảy ra gây cho mọi ngườilà cán bộ gọi danh sách cho về . Anh nói :

- Trong đợt nhận xét quá trình khai báo và tinh thần học tập vừa qua . Bên trên có nhận xét một số anh đã học tập tốt nên quyết định cho về xum họp với gia đình :

Tôi đọc danh sách về đợt đầu ,anh nào có tên bước ra khỏi hàng quân mang theo tư trang luôn .

- Hồ văn Ten .

Trong một đêm thật mù mờ ,mọi người ngồi im , không nghe tiếng ai trả lời anh Cán Bộ đọc to hơn "

- Hồ văn Ten ,Tẽn ,Tèn gì đó có đây không ?

Mọi người ngồi im ngơ ngác . Anh Đội trưởng tò mò chạy lại xem danh sách, dù bỏ nhỏ vào tai CB nhưng người khác ngồi gần vẫn nghe thấy : báo cáo anh đây là chữ "Họ và tên " . Phần danh sách nằm kế bên dưới .

Trong danh sách gọi tha vọn vẹn 5 người : Ba người thuộc thành phần gia đình CM .Hai còn lại , là kỹ sư tốt nghiệp tại Mỹ kiêm Đại Úy ngành Quân Cụ và Trung Úy Tình báo thuộc An ninh Quân Đội ,đã gây trang cãi sôi nổi trong anh em về diện được giải quyết cho về . Người cho rằng CM lập lòe đánh lận con đen thành phần gia đình CM thì cho về ,thành phần CM nói là "ác ôn" thì bị chuyển trại hay mang đi bụp . Mỗi người một ý luôn trái ngược nhau càng gây hoang mang hơn . Sau này ,chuyển trại tôi được biết chuyện tha không đơn giản là thành phần CM được tha, thành phần ác ôn mang đi bụp và có khi ngược lại . Có anh khai gia đình CM (?) mà còn học mút chỉ nơi trại khác .Có anh khai là dân tác chiến , phá hoại nhiều cơ sở CM ,luôn phát biểu linh tinh trong trại bị kiểm điểm nhiều lần trước tổ lại được tha sớm hơn ai hết .

Một tháng sau ngày tha đợt đầu , có tin đồn là Đại Úy Quang được tha về là xác thực , CM cần dùng lại thành phần này để dạy lại cho các kỹ sư Bộ đội cách xử dụng các máy móc phương tiện kỹ thuật trong Quân Đội sửa chữa các cơ sở vật chất giao thông ,phục hồi các xe tăng ,đại pháo bị hư hỏng sau chiến tranh bom đạn . Dù không được xác định nguồn tin ,nhưng có một quản giáo tên là Bảo làm phòng hành chánh xuống tâm sự với một anh đồng hương cùng Quê ngoài Bắc là danh sách tha tù đã được gủi về trại nhiều lắm . Thành phần được giải quyết là những người có công với CM và thành phần trí thức .... Anh này tiết lộ, CM đang giải quyết các hồ sơ Bác Sĩ Kỹ Sư , các chuyên gia kỹ thuật để cho về phục vụ đất nước vì các nhà thương thiếu Bác Sĩ ,các Khu công nghiệp sản xuất hay các máy móc khí cụ do Mỹ để lại thiếu chuyên gia điều hành vì các chuyên gia ngòai Bă'c dù rất giỏi , nhưng lại học kỹ thuật của Liên Xô ,cúa các nước CS nên không biết sử dụng .

Tôi là dân chỉ biết dùng lưỡi để đá , và một số anh em tác chiến khác chỉ có sở trường là "nhất dương chỉ " để lẩy ...cò ,thì chán nản vô cùng .

Tình trạng thiếu ăn ngày càng trầm trọng , trại cho tổ chức phân công lao động lại, không cho làm chung như trước vì rút kinh nghiệm năng xuất lao động không cao vì cha chung không ai khóc ,người làm tích cực người chây lười . Mọi người được chia đất riêng làm khoán theo từng tổ để tăng gia sản xuất trồng rau muống và rau cải và cho học tập tạo phong trào thi đua sản xuất .

Việc giao khoán không còn bị vệ binh kiểm soát gắt gao như trước nghĩa là trong lúc anh em làm vệ binh cầm súng canh gác đốc thúc ,chỉ được nghỉ tay sau một giờ theo tiếng kẻng ,thì nay chúng tôi ai muốn làm thì làm , muốn nghỉ thì nghỉ , không ai kiểm soát ai , nhưng lại nẩy sinh ra sự thi đua , lòng tự trọng và tinh thần tương trợ trong anh em chung tổ . Mình không thể lè phè lúc bạn bè làm .Còn tất cả lè phè thì anh tổ trưởng lãnh đủ cũng tội nghiệp nên anh em áy náy cũng ra sức làm nên việc sản xuất rau xanh khá hơn . Tổ này thấy tổ khác rau chất lượng , mọc nhanh hơn ,thu hoạch có năng xuất cao hơn nên cũng ...tự ái , ra sức thi đua tranh làm mệt nghỉ . Đến lúc thu hoạch chúng tôi đều phải gom chung Rau lại mang lên hậu cần cân để giao số lượng cho Tiểu đòan quản lý rồi sau mới phân phối xuống cho cải tạo ăn thì vỡ lẽ ra , có " mài sừng cho lắm cũng là trâu ", mọi người được chia số lượng đồng đều như nhau . Như thế, khẩu hiệu do CM đề ra là : "làm theo năng lực hưởng theo lao động " lại được phát huy theo chiều hướng đi ăn cắp sản phẩm của ...chính mình làm ra ,giấu riêng đem về chia nhau và báo cáo láo với đội , đội láo với hậu cần . Và nhất là chế độ "nhìn nhau mà làm " là người này trông vào người khác :Ai sao mình vậy , Ai làm bậy mình làm theo , huề cả làng ! Chỉ tiêu tổ khác nọo bao nhiêu mình bấy nhiêu nên chỉ tiêu nộp càng thấp thì chúng tôi càng no .

Lúc đó chuyện trốn trại rất dễ dàng , tôi lao động đi lơn tơn kiếm củi thì gặp vài người làm rẫy gần chúng tôi . Họ phàn nàn là đất cúa họ bị bộ đội lấy cho cải tạo trồng rau . Chúng tôi không biết thực hư ra sao ,và người này phải chăng là bộ đội giả dạng làm dân . Trong đầu tôi luôn hiện ra hai ý nghĩ luôn giằng co , Nên trốn hay nên chờ . Trốn thì đi đâu ? và chờ thì chờ đến bao giờ ? Gia đình có vì mình mà bị khó khăn không ,vì tôi khai địa chỉ nơi Bố mẹ . Và chờ thì diện như tôi so với lối giải quyết vài ba người thì đến bao giờ . Lời bác Chúc còn văng vẳng bên tai : "Có người học tập ngòai Bắc từ 1954 đến nay chưa về " .Như thế, tôi phải học ít nhất 20 năm nữa ,thì lúc ra tù còn gì là đời . Con người ai cũng một lần chết ,đời tôi, tôi phải dành quyền tự quyết định sống chết cho riêng tôi . Thế là ,ý nghĩ trốn trại từ lúc đó , tôi bắt đầu nuôi dưỡng ấp ủ âm thầm trong lòng chờ cơ hội thực hiện.

Suy nghĩ đắn đo mãi cuối cùng tôi quyết định trốn trại . Từng ngày một , tôi chuẩn bị kỹ lưỡng mọi phương tiện kín đáo , hỏi thăm bất cứ ai từng biết khu vực này ,tìm hiểu sơ đồ hướng đi ,cách thức gài mìn bẫy chung quanh hàng rào phòng thủ , giờ giấc thói quen của vệ binh khi đưa chúng tôi đi lao động , ngày ngày tôi lén lút chôm khoai lang vừa mới ra củ đem cắt lát phơi khô bỏ vào bao ny lông rồi đào lỗ chôn giấu cùng với một kìm cắt kẽm gai do tôi tự chế từ sợi thép ba lô mài cho bén , lân la làm quen một anh tổ rèn nhờ hàn cho cứng hai gọng thép chéo rồi tôi mang về tự gò thành cái kìm . Đồng thời ,tôi nghiên cứu điều nghiên tình hình chung quanh phản ứng của anh em của vệ binh khi có người vắng mặt vì tập họp trễ . Sau cùng, tôi thử trốn giả bằng cách là khi nghe lệnh tập họp về, tôi lén chui vào chòi cúa tố khác nằm im nghe động tĩnh , xem phản ứng vệ binh ra sao khi phát hiện thiếu người . Sau khi tập họp điểm danh để về thấy vắng mặt tôi, vệ binh cho người đi dọc theo hàng rào tìm . Tôi núp trong chòi chú ý thấy duy nhất một chỗ hướng về doanh trại là vệ binh bới từng nùi kẽm gai hàng rào ra xem xét kỹ nhất ,còn những chỗ khác họ không để ý ,như thế họ giúp tôi định được hướng có thể theo đó thoát ,vì các hướng khác nếu ai chui ra là bị đạp mìn ngay . . Một lát sau ,tôi nghe tiếng chân di chuyển đến chòi chỗ tôi đang trốn , thì tôi vờ nhắm mắt ngủ . Anh này gọi tôi dậy theo anh ra tập họp để về ...Một số người cằn nhằn tính lè phè của tôi bắt anh em đợi . Vệ binh lại chỉnh tôi

- Nần sau anh ngủ nang nà coi chừng tôi đấy nhá !

Bị gọi lên vào phòng trình diện quản giáo bắt làm lại bàn thờ , để tránh tại hoạ , anh Trí hỏi Quản giáo xin ý kiến . Quản giáo Nghi nói :

- Bỏ bông sen đi , anh vẽ nền cờ đỏ sao vàng một bên , cờ búa liềm một bên .

Dịp gần tết ,trong trại có sức sống hơn . Mọi người lấy lại sinh khí chơi bóng chuyền ,đấu cờ tướng và viết báo làm thơ ca ngợi chế độ mới , ca ngợi Bác và Đảng đã khoan hồng tha chết . Tôi đứng trước tấm bảng dán mấy bài văn thơ đọc thoáng qua vài bài văn ,bài thơ rất buồn cười . Tôi cảm giác ai đọc cũng đều giống ý nghĩ tôi là mọi người bị buộc nộp bài đều cố gân cổ ca ngợi nhưng thâm ý dùng lời lẽ ngớ ngẩn . Có anh bày tỏ cảm tưởng : "Từ khi khi được lệnh được cho đi học cái tạo để trở thành còn người lương thiện ,lòng tôi sung sướng vô tả . " Rồi anh tả rất nhiều cái "vô tả " đó như thấy được "Ba nguồn thác Cách mạng " Cách mạng khoa học kỹ thuật , cách mạng Văn Hoá tư tưởng và Cách mạng quan hệ sản xuất " . Cuối bài anh sung sướng cám ơn Cách mạng đã dạy cho cuốc đất trồng rau , đã dạy cho nói và làm theo lời Bác Hồ , và dạy cho cách giúp đỡ người khác tiến bộ là đấu tranh phê bình sai trái cúa họ và tự phê về quá trình lao động ,công tác ...Vui hơn hết là mọi người đuợc viết thư về cho gia đình kèm theo tờ giấy phép cho thăm nuôi . Tôi rất bối rối và lo lắng vì chưa liên lạc được gia đình . May mắn ,trong lúc làm việc trên doanh trại bộ đội tôi gặp lại Danh lẫn trong toán anh em thuộc khối khác lên kho lãnh gạo . Tôi chạy ngay đến móc trong túi lấy ra hai điếu thuốc lá chia cho Danh , sau khi hỏi thăm xã giao , tôi viết lẹ địac chỉ nhà tôi , giúi vào tay nhờ Danh có dịp viết thư về gia đình nhớ hỏi thăm tin tức gia đình tôi vì tôi rất mong . Khi lãnh gạo xong đi ngang qua chỗ tôi đang ngồi làm khẩu hiệu ,Danh vô ý làm bao gạo lủng lỗ ,gạo tuột ra và hành động rất chậm chạp vụng về bít lỗ thủng lại cứ để gạo chẩy khoảng hơn lon sữa bò ra đất . Tối đó tôi và Trí được bữa cháo no .

Trở lại vấn đề Danh, vì khối hai đứa cạnh nhau , tôi với Danh về đêm thường lén lút hẹn hò nói chuyện qua hàng rào . Một bất ngờ đến với tôi sau ngày Danh được thăm nuôi tôi nhận một lá thư tên con gái lạ hoắc gần xóm bà xã Danh trao cho tôi gói quà nhỏ cùng lá thư . Tối đó ,tôi về mở thư ra đọc ,trong thư viết :

"Anh K. thân mến ,

Em là bạn K.A , anh còn nhớ K.A không ? May nhờ vợ anh Danh cho biết anh ở cùng trại nên em viết thư này xin báo anh biết là gia đình anh đã dọn đi,không còn ở địa chỉ anh cho mà nay là Ủy Ban Nhân Dân Phường ... K.A nhận được tin anh nhờ em thay mặt để liên lạc cùng gửi ít quà cho anh . Chúng em đang hỏi thăm có tin gì về gia đình sẽ cho anh biết sau .

Chúc anh nhiều sức khoẻ . Nếu cần gì xin anh đừng ngại ,cứ liên lạc qua địa chỉ em .

Chào anh .

X.D

Đia chỉ ghi rõ phần cuối thư . Tôi xếp thư lại , mở gói quà bên trong gồm có một quyển vở 50 trang , xấp thư , cây viết Bic , lọ thuốc Chroramycine , lọ thuốc aspirine ,lọ thuốc bổ , bánh thuốc lào và nửa ký đường thẻ . Nhìn lá thư và gói quà mở rộng , tôi không phân biệt được tâm trạng nên buồn hay vui . Gia đình ,tình yêu ,cuộc sống nay đã mất tất cả .....Nhưng giờ đây trước một manh mối , tia hy vọng nhỏ bé do một người con gái xa lạ mang đến vừa loé tôi chợt vui nhưng chợt buồn ngay lúc nghĩ đến K.A , mí mắt tôi xụp xuống và trái tim vốn cạn máu lại thêm khô cằn . Tôi há miệng hớp không khí cho máu trong tim chảy vì lồng ngực bị ngộp . Từ lâu , tôi đã quên sự phản trắc bội bạc của con người hậu phương khi tôi trở về từ chiến trường An Lộc với niềm kiêu hãnh được đặc cách tại mặt trận thêm một bông mai vàng mới toanh trên cổ áo thì lúc về nhà lại nghe tin nàng đi lấy chồng ,và tôi vội vàng thay ngay ra bông mai đen quay trở về đơn vị trước hạn phép để tiếp tục cầm súng chiến đấu trong cô đơn . Bây giờ sự cô đơn giữa vòng lao lung càng tăng cao hơn vì nỗi cô đơn cùng cực tuyệt vọng .Lòng tự trọng con người càng cao thì tự ái càng nhiều . Đến một thời điểm nào đó lòng tự ái con người lên đến điểm cao nhất là con người tự sát . Một ý nghĩ tự tử vừa thoáng qua ,tôi nhón tay cầm chai Chroramycine lên , bước ra ngòai sân cố tìm trong bầu trời một tia sáng nhưng trời hòan toàn đen tối . Xa xa, tôi thấy vài con đom đóm lập lòe ,một ý nghĩ loé lên . Ai cũng chết , nhưng tại sao trước khi chết ta không làm một điều gì cho ra hồn ? Đang phân vân chọn lựa lúc đối diện trước ánh sáng và bóng tối bỗng nghe tiếng Cường ,người chung tổ gọi rối rít :

- Anh Khờ ! anh Khờ ! lại đây lại đây xem cái này ! Hay lắm !

Đầu óc đang mơ mơ màng màng nghe gọi đúng tên tôi làm tôi giật mình , tôi luống cuống giấu lọ thuốc vào túi như muốn phi tang chạy tội một bằng chứng vừa ăn cắp, , chạy lại ngay

Cường cho tôi xem lá thư ,trong đó vợ Cường báo cho biết chính sách tại địa phương khuyên gia đình nên làm đơn tình nguyện xin đi Kinh tế mới thì người nhà sẽ được CM khoan hồng giải quyết ưu tiên cho về xum họp trên Kinh Tế mới . Chính sách nhà nước hiện nay muốn giải quyết hậu quả khó khăn về kinh tế sau hậu chiến nên khuyến khích dân đi tăng gia sản xuất .Nhà nước sẽ cấp gạo và tiền trong 6 tháng và ưu tiên dành cho gia đình có người đi học tập cải tạo . Cường nói :

- Vợ tôi làm đơn xin đi KTM đã được chính quyền địa phương duyệt chấp thuận . Khi nào đến địa phương mới , được chính quyền nơi đó chấp thuận cho tạm trú một thời gian , rồi chuyển hộ khẩu lên cho thường trú và lúc ấy địa phương đứng ra can thiệp với trại cải tạo giải quyết cho tôi về thẳng vùng kinh tế mới để chính quyền địa phương nơiấy quản lý .

Tôi hỏi :

- Thế nhà Cường ở Saigon thì sao ?

- Nhà tôi muốn bán hay cho ai ở thì tùy .

Tôi hỏi :

- Liệu ai vắng mặt có bị địa phương trưng thu nhà không ?

- Không ? Địa phương chỉ tịch thu những nhà nào thuộc chính quyền cũ cấp ,hay nhà vượt biên hết ,bỏ trống mà thôi .

Chính sách nói rõ là người đi kinh tế mới vẫn có quyền làm chủ căn nhà của mình .

Tôi nghĩ thầm :Có lẽ tòan bộ gia đình tôi đã vượt biên hết . Nhưng ý nghĩ vừa thoáng , tôi gạt ngay vì tôi biết tính Bố tôi . Ông Cụ từng sống và làm việc ở Pháp nhiều năm nên ông Cụ rất sợ cảnh tha hương .Ngày VC vào , gia đình tôi có nhiều điều kiện để ra đi nhưng Bố tôi quyết liệt ngăn cấm con cái không được bỏ nước vì sợ mất gốc . Sau này, Mẹ tôi và các bà chị sống vói CS khổ sở quá , cứ chặc lưỡi tiếc và cằn nhằn bố tôi mãi về tính gàn bướng này .

Thấm thoát đến ngày trại lại cho thăm nuôi, tôi tức tốc viết thư báo tin ngày giờ địa điểm cho bạn nàng đến thăm . Trong danh sách trại bắt đề tên thân nhân thăm nuôi ghi rõ liên hệ gia đình thì tôi điền tên mẹ tôi và tên người bạn gái tôi viết là em ruột .Trước mấy ngày ,tôi chuẩn bị không những chỉ tâm tư mà còn vóc dáng ,hớt tóc cao , cạo râu và sáng ngày thăm nuôi tôi thức sớm thay bộ quần áo civil mà từ ngày đi trình diện đem bỏ tận đáy túi tư trang nay mới có dịp lôi ra mặc . Lúc mặc vào người , với thói quen bỏ áo trong quần thì tôi mới nhận ra trông rất buồn cười ! Trông như Sặc -Lô ., nó rộng thùng thình , nhất là lưng quần rộng quá khổ so với cái bụng lẹp xép của tôi .Ai trông tưởng quần ông Mỹ nào đó cho tôi mượn chứ không phải chính quần được may đúng cỡ tôi mặc trước đây ! Tôi đục thêm lỗ dây để thắt lưng buộc bụng cho chặt và bỏ áo ra ngoài quần ,nếu có đôi giầy thay đôi dép râu thì xem ra cũng còn đẹp trai chán ! Tôi ngồi ngóng ra cổng hồi hộp chờ đợi cho buổi gặp gỡ kỳ lạ này ! Từ ngòai cổng ,anh đội trưởng tiến vào chỗ ngủ đọc danh sách tù có thân nhân đang chờ ngòai cống . Tên tôi nằm trong danh sách đợt đầu tiên gồm 30 người ra sân xếp hàng tiến ra khu vực thăm nuôi nơi cống trại . Từ xa tôi thấy dãy nhà tranh do anh em cất lên , trong kê nhiều chiếc bàn dài , nhưng không thấy ai ngồi ,các thân nhân đều ra đứng ngòai hàng rào kẽm gai hướng tầm mắt về phía chúng tôi từ trong đang tiến ra . Khi đi ngang hàng rào nơi đám đông đang đứng ,phần lớn là đàn bà con gái tôi nghe nhiều tiếng kêu réo nhau : Anh ơi ! em đây nè ! Ba ! Ba ! ...Con ơi ! mẹ đây ! Theo tiếng réo gọi là những cánh tay vẫy lia lịa ! Trong đám anh em có người nhận ra bóng dáng thân nhân mình mừng rỡ vẫy tay , Tai tôi ù đi vì âm thanh tiếng khóc tiếng gọi nhau ơi ới ! tôi mở to mắt nhìn kỹ trong đám đông cố tìm hình dáng mẹ tôi nhưng không thấy . Lạ thay ! Lúc đi ngang đám đông , đôi mắt tôi chạm ngay đôi mắt một người con gái tóc ngắn , mặc áo màu mỡ gà , quần đen ,tay cầm chiếc nón lá che trước ngực dáng rất bình thản mà linh cảm cho tôi biết chính là X.D . Đoán trúng như thần ! chân vừa rẽ vào khu thăm nuôi, nàng từ từ tiến lại tôi mỉm cười khẽ gật đầu chào nhưng mắt vẫn nhìn tôi không chớp và nói với giọng Bắc rất ngọt ngào , giọng này theo tôi suốt đời .

- Thưa ! Chào anh , em xin lỗi anh là anh Khờ !

Nàng tiếp lời ngay không chờ tôi lên tiếng chào lại :

- Thưa ! Em là X.D bạn K.A ! Anh khoẻ không ?

Tôi nhìn nàng . Nàng nhìn tôi . Hai đứa nhìn nhau . Một lát ,tôi hỏi :

- Mẹ tôi đâu ?

Nàng đáp :

- Thưa , rất tiếc chúng em đã cố hết sức vẫn không tìm ra địa chỉ gia đình anh . Hỏi thăm UBND địa phương ,họ chỉ cho biết là nhà nước đã cấp cho gia đình anh một hộ khác để ở ,nhưng lúc chúng em hỏi địa chỉ , họ trả lời : không biết , rồi còn hỏi vặn lại " Chúng em là ai ? liên hệ thế nào với gia đình anh ? K.A sợ họ điều tra lôi thôi ! nên không dám hỏi tiếp , chỉ đáp ngắn gọn là bạn tìm thăm nhau mà thôi . Ngưng một lát ,nàng tiếp :

- Theo lời họ nói , vì nhà anh thuộc diện nhà nước quản lý !

Tôi im lặng nhìn ra xa xa chẳng nghĩ gì ,chỉ thấy lòng thoáng buồn . Một lát tôi định thần hỏi :

-Chị đi một mình ?

- À không ...! Thưa ! Vâng .

- Chị đi một mình hay đi với ai ?

Giọng nói tôi hơi to . Nàng bối rối ...

- Thưa ,em đi cùng K.A ,nhưng họ chỉ cho phép có mình em được vào . Còn KA họ bắt đứng ngòai kia kìa ...vì không có tên trong danh sách thăm nuôi , chúng em đứng năn nỉ cả giờ họ nhất định không cho vào .

Tôi nhìn theo hướng tay nàng chỉ ra con lộ đất đỏ , nhưng không trông thấy bóng ai .

-Thôi được . Mời chị vào nhà nói chuyện không nắng .

Tôi đưa nàng vào chỗ ngồi trên băng ghế . Nàng moi trong giỏ thuốc lấy ra cho tôi gói thuốc lá đặt nhẹ nhàng trên bàn ngay trước mặt tôi ., mỉm cười nói :

- Thưa , mời anh !

Tôi cầm bao thuốc lên xé ra rút lấy một điếu , rồi với bao diêm châm thuốc . Hít một hơi nhả khói ra rồi mới nói lí nhí cám ơn chị .

-Thưa ! Không có chi đâu anh . Quà của K.A , còn cả giỏ này để đây, lát vào trại anh mang theo .

Tôi hỏi ?

- Chị với K.A là bạn thế nào ?

- Thưa ! Hai đứa bạn học .

- Chị bên sư phạm ?

-Thưa không ! Chúng em là bạn nhau hồi trung học .

-À ra thế ! Chị cũng là dân GL .

- Thưa không ? Em bên TV , lên đại học theo Dược chỉ còn vài năm ra trường thì giải phóng phải bỏ ngang

Bỗng nhiên , tôi muốn pha trò nên nói ngay câu kinh của Quỷ : "Nhất Y ,nhì Dược ,tạm được Bách Khoa , kém ra Sư phạm" ,và không muốn tò mò tìm hiểu thêm đời tư X.D , nên quay trở lại câu chuyện

Tôi nói :

- Mấy chị tốt quá ! Tôi tưởng K.A đã quên tôi rồi . Hôm trước gặp anh Danh trại bên nhờ tìm tin tức gia đình tôi , không ngờ chỗ chị em lại quen biết nhau . May mắn hôm nay đưọc mấy chị đến thăm nuôi , tôi không biết phải nói sao để cám ơn tấm lòng tốt cúa mấy chị .

- Thưa , nếu cần cám ơn thì anh nên cám ơn K.A , em chỉ làm theo lời của K.A nhờ chứ nào biết làm gì đâu thưa anh ! Thưa , mà chuyện này có đáng gì đâu anh ! Tội nghiệp K.A lắm anh ơi !

Nghe X.D nói : "Tội nghiệp K.A lắm anh ơi ! ". Tôi im lặng , lơ đãng nhìn ra ngòai , không đế ý nghĩ thốt thành lời : "Dĩ nhiên ! bạn bè ai mà chẳng bênh vực nhau ! " Tôi gạn hỏi :

- K.A bây giờ ra sao rồi ? Chồng con thế nào ?

- Chồng K.A cùng gia đình vượt biên ,bỏ K.A lại !

-Sao ? Chị nói sao ? Làm sao lại có chuyện đó ?

-Thưa , câu chuyện dài dòng lắm ! K.A kế em nghe về đời nó và chuyện tình dang dở cúa nó với anh và nhờ em phải nói cho anh biết và nếu được anh thông cảm thì xin anh tha lỗi cho nó và nó nguyện với lòng trước sau nó chỉ yêu anh mà thôi .... Nó nói đời nó bây giờ chỉ còn nghĩ đến anh , trông mong anh ,và đã nhiều lần mò lên sai gon tìm anh nhưng không gặp . Nó muốn anh hiểu rằng nó không phải hạng người phụ bạc mà chỉ là nạn nhân cúa gia đình cúa hòan cảnh và thành kiến con người lần nhau mà phải hy sinh hạnh phúc tình yêu riêng tư , để bảo vệ an ninh chung cho gia đình .

Tôi cười lớn , mỉa mai :

- Chị có nghe lầm không đấy ! Cô ta nói trông mong nơi tôi hả ? !! Trông mong một thằng tù à!!Ha ha ha !

X.D khẽ khua tay, nàng dành nói vội vàng :

- Khoan đã nào ! Em xin tóm tắt cho anh hiểu nhé ! Thưa, thế này ! Trước đây anh tưởng cha K.A chết phải không ? Chính K.A cũng tưởng là cha chết ! vì mẹ giấu từ lúc K.A còn bé tí , chưa biết gì ,nhưng sau khôn lớn ,lúc về Cần Thơ làm cô giáo, thì K.A mới được mẹ kín đáo cho biết là cha mình vẫn còn sống và đang hoạt động Cách mạng nằm vùng bí mật . Mẹ cấm K.A không được giao du thân mật với anh , mà ép K.A lấy chồng , một công chức cao cấp trong Chính quyền VNCH ,do tổ chức làm mai mối , ông này đã có vợ ở saigon , mục đích để móc nối ông ta làm nội tuyến cho Cách mạng . Không ngờ bên An Ninh Quân Đội biết , nên tương kế tựu kế cho tiến hành mối tình này đế bắt trọn ố CM . Nhưng việc chưa thành thì CM vào giải phóng , Ông chồng K.A âm thầm cùng gia đình ông với đứa con chung với K.A vượt biên trước, bỏ K.A lại một mình ! . CM giải phóng thành công , nó được chính thức gặp lại người cha , nhưng thay vào là bị mất chồng , mất con . ..Thật tội nghiệp ! Nó chỉ là một cô giáo hiền lành đa cảm , mộng ước của nó rất bình thường là một mái ấm gia đình , lý tưởng nó rất đơn giản chỉ là tình yêu con người , và hòai bão cuộc đời chỉ mong tiến thân quanh quẩn trong khuôn viên ngôi trường , không vượt quá bề dày một quyển vở học trò , một chu vi lớp học ...thế mà đời nó đã bị cả hai phía lợi dụng tước đoạt tình cảm thiêng liêng , bắt hy sinh hạnh phúc riêng tư cho cái tham vọng họ theo đuổi ...

Tôi ngạc nhiên hỏi :

- Ai cho K.A biết rõ người chồng mình đã biết cha là CM mà "tương kế tựu kế " rồi cuối cùng bỏ rơi mình ?

Nàng đáp :

- Trước khi đi ông chồng để thư lại cho K.A , nói huỵch toẹt chuyện "Ác giá ác báo " như em đã kể anh nghe , rằng ông đã biết K.A lấy ông là muốn lợi dụng ông ,thì phải gánh chịu lấy hậu quả . K.A đọc thư xong cuống cuồng tìm em tâm sự , than thở khóc hết nước mắt ...

Tôi hỏi :

- K.A còn nói thêm điều gì không ?

- Thưa có , nó nói :" Nếu Ông ấy quy lỗi cho nó , bỏ nó lại dể ra đi , thì nó cam lòng , nhưng đàn ông ,xin lỗi không phải là anh ,thì quá tàn nhẫn nên đã bắt đứa con nó theo để trả thù ! . Phải chi chỉ có hai cha con thôi , đằng này ông kéo theo tòan bộ vợ con ông , thế mà lại còn lôi thêm một đứa con riêng mới lên 3 tuổi bé tí ,sống sao nổi với vợ lớn và những đứa trẻ khác vào lúc không có người mẹ bên cạnh chăm sóc ! Khổ thân cháu bé !

X.D càng bênh K.A , tôi càng thấy vấn đề thêm uẩn khúc , nghi vấn ,tôi hỏi :

- Trước khi lấy ông ta ,K.A có biết ông ta có gia đình không ?

- Thưa em có hỏi thì nó nói hòan tòan không biết chuyện này . Nếu biết đời nào chịu lấy ! Nó nói gì em chỉ biết nghe vậy ,em không có ý kiến . Chỗ bạn bè thân thuộc ,là đàn bà , chúng em thường trò chuyện tâm sự lẫn nhau để an ủi chia xẻ cho nhau ,cho vơi bớt nỗi buồn ,vì lúc ấy chúng em không ai cần phải đeo mặt nạ ,nhưng tuyệt nhiên không ai vô duyên lại tò mò làm gì những chuyện bạn mình không muốn nói ra .

Tôi buộc miệng :

- Lạ nhỉ ?

X.D nhìn tôi có ý dò xét :

- Anh không tin ?

Thay vì trả lời tin hay không , tôi cười lớn , trong nụ cười có một ý nghĩ hóm hỉnh gần như thế này . Các cô này chắc thích đọc tiểu thuyết Quỳnh Giao ,chuyện đời K.A giống tiểu thuyết éo le quá !Đầy kịch tính ! không có thật trên đời . Chợt nhớ câu của ai đó đã nói ,tôi đem ra nói với X.D :

- Con người không khôn ngoan hơn định mạng !

Câu chuyện đến đây bỗng bị cắt ngang bởi tiếng bộ đội oang oang nhắc nhở :

- Báo cáo mấy anh chỉ còn 10 phút là hết giờ thăm nuôi . Các anh chuẩn bị thu gom quà cáp ,làm vệ sinh chỗ mình ngồi đợi lệnh tập họp trở về doanh trại .

Tôi đảo mắt nhìn quanh phòng , mọi người bắt đầu xôn xao, những giọt nước mắt trên gương mặt đàn bà đã ngưng , thì giờ lại đẫm ra , có người càng quệt thì nước mắt càng tràn ,trong lúc gương mặt mấy ông buồn bã thiu thỉu như bánh bao chiều . Ngược lại , X.D và tôi không ai cảm thấy lưu luyến buồn bã . Nhìn gương mặt X.D lúc chia tay càng tươi , không phải nàng vui mà vì nàng có đôi mắt luôn tươi sáng , làn môi hơi cong nên ai nhìn vào bất cứ lúc nào cũng tưởng như đang mỉm cười ,gíup người thêm niềm tin và hy vọng . Tôi khách sáo nói :

- Hôm nay tôi may mắn được chị đến thăm , báo tin về gia đình , bạn bè ,về K.A , tôi xin cám ơn chị nhiều lắm ! Tôi xin chị gói thuốc hút cho vui thôi , còn giỏ quà này nhờ chị mang về nói lại với K.A rằng tôi không dám nhận , tôi không dám quan hệ sợ liên lụy ảnh hưởng đến đời sống riêng của K.A . Tôi và K.A đã chấm dứt quan hệ từ lâu ,không nên nối lại làm gì ,thêm phiền toái . Trong này chúng tôi được trại lo đầy đủ , không thiếu thứ gì , anh em trồng rau ăn không hết còn mang bán ra ngòai cho dân nữa đấy chị ạ !

Nói xong , tôi biết ngay mình đã dối lòng .

X.D tay cầm giỏ đầy đựng thức ăn đặt trước mặt tôi , nói từng chữ chậm rãi rõ ràng .

- Thưa, đây không phải là quà của em gủi cho anh mà em chỉ có nhiệm vụ mang giỏ này của người ta nhờ giao đến tận tay anh mà thôi , thế là xong ! chứ em không có nhiệm vụ mang nó về trả lại . Nếu anh tự ái, không muốn lấy , thì nhờ anh cầm vào chia cho người khác , cho người không có thân nhân thăm nuôi vì em biết sống rất khổ sở , và xin anh nhớ cho là lần sau viết thư báo rõ cho K.A biết là chớ đừng gủi quà nữa . Lần này lỡ rồi mong anh giữ lấy ! .

Nói xong , nàng lôi trong người ra một lá thư .dúi vào tay tôi .

- Đây là ít tiền xin biếu anh . Lúc nào anh liên lạc được với gia đình anh ,thì nhiệm vụ thăm nuôi của chúng em lúc ấy mới chấm dứt . Anh không cần khách sáo ,chúng em bên ngòai biết rất rõ các anh sống rất khổ . Anh nhận đi cho chúng em vui nghe anh !.

Tôi cầm bao thư lòng xúc động nghẹn ngào không nói được gì thêm . Tôi nhìn X.D , nhan sắc nàng thua K.A , nhưng nàng hơn nhờ vào giọng nói rõ ràng thanh tao và ngọt ngào . Thêm nữa là làn da bánh mật mạnh khoẻ ,như chiếc áo phong sương sẵn sàng đương đầu cuộc sống , không quản ngại nắng mưa ... .Đây không phải mẫu phụ nữ thu hút đàn ông trên giuờng chiếu ...vì nhan sắc mảnh khảnh không đẫy đà , nhưng nguy hiểm nhất là khả năng thu hút , giam giữ tâm hồn bất cứ ai dù khó tính khi đã trò chuyện nàng thì thấy không dứt ra được như chuồn chuồn bị vướng tơ nhện , nàng rất tâm lý , tôi có cảm giác hình như lúc trò chuyện nàng luôn đi guốc cao gót vào bụng tôi , biểu hiện con người thông minh khôn khéo và giỏi giao tế .

Sau ngày gặp gỡ X.D , tư tưởng tôi có chút thay đổi Tôi tìm được một niềm tin khác có thể giúp tôi thoát ngục . Trong trại ,theo lời các anh đại diện khối đi lãnh gạo trên kho tính nhẩm cho mỗi đầu người là mỗi khối có ít nhất là trên hai ngàn người mà chỉ riêng Trảng Lớn có đến 5 khối vị chi là 10 ngàn cải tạo mà qua hơn một năm trại chỉ giải quyết cho về lác đác vài người thì đến lúc nào mới giải quyết đến lượt tôi ? Chắc chắn không có chuyện mọi người cùng nhập trại rồi cùng vui vẻ mãn khoá như các khoá học theo định kỳ . Theo lời quản giáo thì ai thành thật khai báo và học tập tốt sẽ được về thì điều này không đáng tin nữa ,hòan tòan láo khoét và vô căn cứ , vì lấy gì làm tiêu chuẩn để đo lường lòng thành thật và học tập tốt cúa con người ? Từ khi đi trình diện ,đa số đều hy vọng chỉ học tập một thời gian rồi được thả về làm ăn sinh sống cùng gia đình nên không ai chống đối .Những người có kinh nghiệm với CS như những người miền Bắc di cư vào năm 1954 tất cả cũng đều nghĩ rằng nay CS chiếm cả nước thì nay ắt phải có thái dộ bớt thù hằn hơn hồi họ còn đang chiến đấu để nới rộng tầm ảnh hưởng cúa họ để dễ dàng cai trị . Những người đi học tập không mong được đối xử tử tế , nhưng ít ra cũng hy vọng được phép đổ mồ hôi để nuôi sống gia đình trong hòan cảnh khiêm tốn và phục tòng . Hy vọng ấy ngày càng tiêu tan . Sau khi gặp mặt gia đình , một số anh được thân nhân cho biết "cứ yên tâm đang kiếm người lo lót để chạy cho về sớm " .Tôi nghĩ đến K.A , có cha là CM tạo cho tôi ý nghĩ cân nhắc chọn lựa , giữa trốn trại với nhờ nàng đứng ra bảo lãnh để thoát ra ngục tù CS ,tôi nghĩ cách nhờ nàng đỡ nguy hiểm hơn và trong ý nghĩ chủ quan hơi ngu ngốc cúa tôi là dù sao giữa tôi với nàng đã từng có thời gian yêu nhau nhưng nàng đã phụ bạc thì nay là dịp cho nàng "đoái công chuộc tội ". Tôi tự nhủ là nên viết thư cho nàng nhờ vả , dù sao hy vọng này giúp tôi bớt thao thức trong giấc ngủ về đêm .

Trong giai đoạn trại cho thăm nuôi tình trạng sức khoẻ mọi người tưởng khá hơn nhưng chưa hẳn thế .Trước khi được thăm nuôi , thì có dịch ghẻ và căn bệnh phù do thiếu dinh dưỡng thì có phần giảm đi , nhưng thay vào là căn bệnh kiết lỵ. Bệnh kiết truyền nhiễm rất mau chóng không có cách gì ngăn cản trong tình trạng sống tập thể thiếu vệ sinh và nguy hiểm hơn bệnh phù gấp bội vì đã gây mất sư'c làm nhiều người lết đi không nổi , có một trường hợp đã gây tử vong . Trong khối của tôi có bác Quý sau thời gian thèm ăn quá , gia đình vào thăm gủi cho một ký lạp xưởng , bác lén anh em tối tối chui vào mùng ăn ,theo anh nằm cạnh cho biết có lẽ ăn vã thì sau đó bị tiêu chảy kéo dài vài ngày rồi chuyển thành kiết lỵ . Ngày ngày, bác chạy ra chạy vào nhà cầu hàng chục lần , tình trạng này kéo dài hơn một tuần lễ chỉ đi tiêu ra bọt và máu cho đến một đêm , bác đi cầu bị té , mặt chúi vào hầm cầu ,kiệt sức không tự lên được chờ đến sáng mới có người phát hiện kéo lên thì đã chết ngộp từ hồi nào ,mặt dính đầy phân !

Tôi cũng không thoát được bệnh kiết , nhưng nhờ có thuốc do K.A gủi nên chỉ thời gian vài ngày hết bệnh . Như định mạng sắp đặt, sau khi thoát nạn kiết ,sức khoẻ phục hồi , tôi càng nghĩ đến K.A nhiều hơn và càng lúc càng mong gặp lại nàng để có dịp nói lời cám ơn.

Trong cuộc sống khốn cùng tuyệt vọng nhất là vào lúc tinh thần sa sút thể xác mòn mỏi con người còn sống được là nhờ vào tình yêu ,tôi cũng không ra ngoài lệ ấy ,do đó, gói quà gói ghém tình nghĩa của K.A ; nhất là những viên thuốc như liều tiên dược vào lúc thập tử nhất sinh đã cứu tôi thoát chết trong đường tơ kẽ tóc ,và chính đó là định mạng đã đẩy đưa tôi trôi vào một biển tình bồng bềnh ,mong manh phiêu lưu đến một chân trời kỳ thú vô định ...

Anh quản giáo Bảo giục anh em rõ là thừa.. Chỉ một loáng mọi người tập họp xong ,mau chưa từng thấy. Mọi người vào hàng cười nói tíu tít như chợ vỡ . Nghiêm ! Tất cả ngồi xuống ...! Tiếng quản giáo Bảo vang lên :

- Tôi đọc tên ,anh nào có tên mang hành trang bước ra khỏi hàng sang phía trái tập trung . Sau hơn nửa giờ khoảng hơn trăm người được gọi ra , tên tôi cũng nằm trong danh sách . Số còn lại mặt như bánh bao chiều được lệnh mang đồ trở vào trại .

- Các anh nghe đây ! Chúng ta được nệnh hành quân đến một đơn vị mới .Núc trên đường đi tuyệt đối im nặng , giữ trật tự ngay hàng thẳng nối phải nhớ nà nuôn nuôn chấp hành nghiêm chỉnh mọi nệnh nạc , trước khi đi , trại cho triển khai công tác kiểm tra tư trang cá nhân , anh lào có dao kéo ,dây điện , vật sắt bén nhọn hãy bỏ hết nại. Chúng tôi sẽ áp dụng kỷ nuật nếu phát hiện ai còn giấu diếm không thi hành nệnh . Lào ! giờ mở hết tư trang ra cho vệ binh kiểm tra .

Mọi người ngoan ngõan thi hành mở túi bày tư trang ra trước ,không dấu được nét chưng hửng buồn bã trên gương mặt .

-Báo cáo anh ,cho anh em xin lại số tiền đã đăng ký gửi hậu cần trước . Một người tù mạnh dạn lên tiếng .

-Các anh khỏi no, tiền bạc anh lào đã đăng ký ,chúng tôi có danh sách sẽ bàn giao nại đầy đủ cho đơn vị mới tiếp quản . Kế cả nương thực ,nhu yếu phẩm của các anh còn dư sẽ quy thành tiền ,hậu cần sẽ thanh toán đủ cho các anh sau khi đến đơn vị mới .Rõ chưa lào !

Nhìn quanh tôi chợt nhận ra đợt biên chế chuyển trại tòan thành phần ác ôn : An ninh quân đội , CTCT, dân vận chiêu hồi ,phủ đặc ủy Trung Ương ,phòng 7 bộ TTM , Phân chi khu trưởng ,Lực lượng đặc biệt ...Ai cũng nhận ra điềm chẳng lành trong đợt thanh lọc đặc biệt này .

Lợi dụng thời gian chờ đến phiên và vào lúc không ai để ý,tôi lấy nhanh ra cái lưỡi lam rạch một đường sâu nơi vành nón may bằng ba bốn lớp bao cát dầy cho hở miệng rộng ra rồi cố nhét vội địa chỉ cùng số tiền ít ỏi của X,D sâu vào trong ,tiện tay giấu luôn chiếc lưỡi lam vào đấy rồi đội lại lên đầu tỉnh bơ nhìn mây trôi lơ lửng trên cao .

Chúng tôi lếch thếch kéo theo hành trang vốn đã nặng do mới được thăm nuôi giờ càng nặng thêm do lòng chán nản buồn bã .Từng người một , cùng lội bộ nối chân nhau thành hàng dọc ,từng bước trên con đường xuyên rừng . Trên đường đi, thoạt đầu còn giữ được hàng ngũ nhưng chỉ vài giờ sau thì kẻ trước bỏ rơi người sau khá xa nên cứ phải dừng lại chờ nhau để chấn chỉnh hàng ngũ ,mọi người chỉ tạm được dừng chân nghỉ vào giữa trưa ăn và vội ít cơm được xe hậu cần mang tới phát tại bìa rừng . Chúng tôi ăn uống xong lại khệ nệ lên đường cho đến lúc trời tà thì đến một khu rừng cao su. Mọi người được lệnh dừng chân nghỉ qua đêm

-Các anh tạm nghỉ đêm nấy sức mai đi tiếp nhá ! Chúng tôi đã bố trí xung quanh các nực nượng giữ an ninh cho các anh không sợ dân chúng lém đá . Tuyệt đối nghiêm cấm đi nại ninh tinh ,anh lào không chấp hành nệnh vệ binh sẽ nổ súng . Ai ngủ lơi lào cứ ngủ nguyên chỗ lấy giữ im nặng không được lói chuyện ,các anh nghe rõ chưa lào ?

Mọi người lặng lẽ tìm cho mình một gốc cao su . Trong rừng khuya dựa lưng vào chất mủ trắng xoá dinh dính biết bao điều lo sợ bóng gió vớ vẩn ám ảnh mấy ai ngủ được ! Tiếng gió rì rào trên cây , tiếng dép râu xạc xào trên lá trong màn đêm tạo ra âm thanh khó hiểu . Hình ảnh bọn Phát Xít Đức đem thủ tiêu các tù binh trong các phim chiến tranh mà tôi được xem thời chưa mất nước thì nay lại hiện ra ám ảnh tôi . Không ai bảo ai mọi người tìm một gốc cao su đặt hành trang xuống và dựa lưng vào đấy . Không khí lạnh ngắt hơi sương mùi lá rừng ẩm thấp cùng màn đêm đen kịt phủ xuống mọi người mọi cảnh đều chìm trong màn đêm u tối và lạnh lẽo .Một nỗi lo trong ý tưởng ám ảnh lạnh người : Muốn bắn phải bịt mắt từng người thì mất thì giờ , chi bằng dồn tất cả vào một khu rừng vắng bên một thung lũng nào đó, chờ đêm xuống nhẹ nhàng đặt mấy khẩu đại liên trên một dốc đồi hay một gò mối và cứ thế quay mũi súng vào khạc đạn là làm sạch sẽ gọn gàng . Như một bản năng tự vệ , nghĩ đến đó tôi lạnh mình và tự nhủ nếu phát hiện đâu đó ánh lửa loé lên , càng nghĩ đến chết chóc thì thân hình tôi như có bàn tay ai ép chùi xuống nằm đè sát lớp lá ẩm mốc .Trong lúc nằm nhìn vài ngôi sao lấp lánh xuyên qua kẽ lá ,tôi thả hồn lên theo tưởng tượng ra gương mặt hiền từ cúa mẹ tôi, nụ cười nũng nịu của K.A và cặp mắt tinh khôn long lanh cúa X.D giúp tôi vơi đi buồn bã nặng nhọc trong đầu cho đến lúc thiếp đi lúc nào không biết cho đến lúc một tia sáng dọi mặt mới hòan hồn tỉnh giấc . Chúng tôi được lệnh tiếp tục lên đường . Từ Trảng Lớn di chuyển đến trung tâm An Dưỡng tại Biên Hòa mất hai ngày một đêm .

Đến trại An dưỡng ; một doanh trại với nhiều dãy nhà rất khang trang cúa QL/VNCH dùng cho các đơn vị nghỉ ngơi bồi dưỡng .Cả đoàn dừng chân chờ bàn giao đơn vị mới ngòai cổng và sau đó Quản giáo cho gọi tên từng người , phân chia xé ra từng toán nhỏ khoảng 30 người giao cho một quản giáo mới dẫn vào cống nhập trại . Lúc ấy, tôi mới chú ý thấy có một số anh được khiêng từ chiếc xe Molôtva xuống ,có lẽ chịu không nổi đường dài đã quỵ , trong số đó có bác Chúc . Ngòai ra có một số người ,từ các khối khác cũng được chuyển đến đang chờ nhập trại ,và một số người cùng khối tôi không biết đã bị chuyển đâu mất . Có lẽ ,lúc nghỉ đêm trong rừng bộ đội đã "xào bài " nhưng chính nhờ thế tôi may mắn gặp lại Dần thằng bạn học thời trung học và may hơn sau đó hai đứa tôi được xếp chung một nhà .

Những ngày đầu mới đến vì còn "nghèo " ,không ai có một tấm ván kê lưng nằm , phải tìm tấm ny lông hay tìm lá lót nền Xi măng . Dần người Vĩnh Long ,dân Khoa Học ,phục vụ trong ngành Pháo Binh , khéo tay có tài chế biến các dụng cụ nấu nướng , và các đồ dùng linh tinh khác đã giúp tôi rất nhiều trong việc cải thiện các bữa ăn ngon lành . Hai đứa tôi tìm cách nằm gần nhau ,câu chuyện trường cũ bạn xưa không bao giờ dứt , được dịp cùng ôn lại đã giúp chúng tôi tìm được một khung cảnh thơ mộng , một đời sống thoải mái tinh thần trong trại giam . Vài ngày sau, Dần lụi hụi làm xong một bẫy chuột loại đặc biệt và đã bắt dính một con chuột cống nhung to tướng thuộc loại tinh ranh . Các anh em cũ thấy thế trầm trồ khen ngơi Dần . Họ nói từ lâu trong trại không còn cu Tý nào dám bén mảng tới nữa ,và nếu tới thì cũng rất khôn, chúng chỉ ăn sạch những hột cơm rải ngòai tới cửa lồng rồi thôi, không chịu chui vô bẫy . Mọi người xem chiếc bẫy Dần làm được cải biến rất đơn giản nhưng hữu hiệu ,đó là một cái lồng đan bằng lưới kẽm dựng đứng lên mảnh ván . Dần đặt bẫy vào giữa đường rãnh các líp rau muống . Đêm về ,chú tý bò dọc theo mương đánh hơi cơm say sưa ăn từ từ vào lồng lúc nào không biết vướng vào lá sắt bật cò súc ra , lồng từ trên ụp mạnh xuống chụp dính ,thế là hết đường chạy . Đơn giản chỉ có thế ,ngày đó mang lại cho chúng tôi món chuột lúc lắc ; hoặc chả chuột với thịt bằm nhuyễn ướp muối tiêu đường tỏi ớt ,vê tròn đem nướng ,ăn không thua gì thịt Rồng chả Phượng . Nhìn lồng ,tôi nghĩ tới việc chúng tôi bị giam cũng đơn giản không kém ! VC cũng giăng một bẫy mở rộng treo lơ lửng trên đầu , và đặt vào nơi họ định trên con đường cải tạo , thấy thoáng nhưng rất khó thoát ... Tại trại giam mới, đã qua năm thứ hai ,tôi không nghe tin ai trốn trại nữa , có trốn nhưng không thoát ; dường như ý chí và nghị lực con người giờ đây đã mòn mỏi kiệt quệ chán nản sau các đợt thăm nuôi .Mọi người đều rõ về tình trạng gia đình hiện nay đã phải khai rõ lý lịch về bản thân và gia đình .Ai có chồng con cải tạo đều đã khai ,không thể giấu diếm được . Hơn nữa, gia đình đang bị chế độ bóp chẹt về việc phân phối lương thực . Mỗi gia đình phải có hộ khẩu và sổ mua gạo . Nếu aichống đối sẽ bị cúp gạo thì chỉ có đường chết đói .Gạo do dân làm ra , Đảng thay vào bo bo , trưng thu vét sạch đem xuất khẩu ,phần lấy ngoại tệ bỏ túi riêng ,phần dùng trả nợ chiến tranh ....Mọi danh dự tư cách lòng tự trọng con người trong vòng khống chế của VC thường hiếm thấy . CM thực sự không muốn cải tạo những con người sa cơ thất thế của chế độ VNCH thành con người lương thiện tốt đẹp trong XHCN như họ thường há mồm hô to khẩu hiệu mà họ chỉ muốn biến những người này thành những con vật biết nói tiếng người và chỉ nói những tiếng vô nghĩa nhằm ca ngợi chế độ cúa bác và đảng . Từ những con người có văn hoá ,có giáo dục ,có lòng yêu nước thương dân ,được Miền Nam dầy công gầy dựng ươm mầm cấy giống trong bao năm tươi tốt. Chế độ cộng hòa với truyền thống dân tộc đã uốn nắn từ lúc còn là đứa trẻ trong gia đình cho đến khi khôn lớn đi học được thày cô giáo dục tiếp tạo cho ý thức công dân tốt đẹp ,một tình cảm đức dục con người theo nhân nghĩa lễ trí tín ; được đào tạo chuyên nghiệp về mọi ngàng nghề có ích như khoa học kinh tế lịch sử nhân văn để phục vụ dân tộc .Một thế hệ ,một dòng giống tinh anh lành mạnh như thế, thì nay , dưới trại giam CS họ gọi là cải tạo hơn một năm ngắn ngủi với chính sách bất nhân , cũng con người ấy đang thoái hoá dần và nhiều người như mất hồn đã lột xác biến thành một loại người rất xa lạ kể cả chính cá nhân ấy không ngờ mình đã thuộc loại bất nhân ích kỷ hèn hạ bỉ ổi và đê tiện nhất trong xã hội lòai người lúc nào không hay . Tôi nghe trại An Dưỡng bọn đón gió trở cờ , bọn chó săn ăng ten ra mặt hành động công khai, chúng không lén lút như trước . Có thằng mở mồm ra là ca ngợi bác Hồ , bác nói cái này bác nói cái nọ . Nó khoe mả mẹ nó ngòai Bắc đã được bác và đảng chăm sóc tử tế dù nó đã di cư vào Nam , nghe cũng thấy thối ...Chỉ có một số ít còn giữ được tư cách , nhưng tiếc thay trong số những anh em này thường đang bị gông cùm trong các connex đặt gần khu nhà cầu hoặc sống bệnh hoạn đói khổ kiệt quệ trong lao tù vì không thân nhân thăm nuôi . Trong trại, có một số anh thuộc trại khác đã từng bỏ trốn trước đây nhưng không thoát cũng bị đưa về đây giam chung . Những ngày đầu chúng tôi chưa phải làm gì chỉ loanh quanh làm vệ sinh khu vực và được viết thư cho gia đình . Tôi viết thư cho X. D với nội dung ngắn gọn báo đã chuyển trại cho địa chỉ mới và khẩn khoản nhờ X.D báo K.A biết là tôi rất mong nhận thư nàng và nhờ gia đình nàng đứng ra làm đơn bảo lãnh cho tôi về , nếu nàng còn nghĩ đến tôi . Tháng sau tôi nhận được thư K.A lời lẽ rất thương tâm .

Một hôm , đang lao động ngòai bãi tôi được lệnh vệ binh gọi về trại trình diện . Các anh em khác nhìn tôi lo lắng ! Nhưng lòng tôi lại hớn hở nhờ trực giác báo cho biết rằng sẽ có chuyện vui dến với tôi . Tôi theo gót anh vệ binh về đến trại thì quả nhiên tôi được tin anh Quản Giáo trực báo cho biết tôi có thân nhân lên thăm nuôi đột xuất đang chờ ngòai khu thăm nuôi ,tôi hỏi ai thăm thì anh Quản giáo nói : Một cô gái khai là bạn anh . Anh hãy khẩn trương về thay quần áo ra gặp nhé ! Kẻo người ta chờ ! " Lần đầu tiên từ ngày vào tù tôi mới gặp một quản giáo mở lời tử tế đến thế .. Hơn hai năm chưa được ai thăm nuôi , lần này có tin người thăm thì vui nào tả nổi . Tôi như con chim tung tăng muốn bay lên , vội vàng về phòng thay đồ chỉ mất chưa đầy hai phút là theo chân anh vệ binh ra cổng đến khu thăm nuôi . Thật sửng sốt khi tôi chạm mặt KA . Tôi nghẹn lời , chết đứng nhìn gương mặt nàng dàn dụa nước mắt ... Đi cùng nàng nàng là một anh bộ đội gìa không đeo quân hàm nên tôi không biết cấp bậc gì . Chúng tôi lặng nhìn nhau . KA nhào lại ôm chầm lấy tôi . Nàng khóc ! Thời gian ngưng lại . Không gian im lặng ! Tôi nghe một luồng khí ấm áp dồn lên ngực dẫn máu tràn vào tim dồn dập , sung sướng ! Tôi thì thầm qua vai nàng " Nhớ em quá !" Làm nàng càng nấc lên ! Lấy lại bình tĩnh , nàng quay sang chỉ anh Bộ đội giới thiệu " Đây là cậu em ! Nhờ cậu gửi thư cho anh và nhờ cậu xin phép cho vào thăm anh ! Tôi quay ra chào anh bộ đội, chúng tôi bắt tay nhau . Anh nói với K.A : Cháu ở đây nghen . Cậu dzô kia một chút ! Rồi ông tiến lại anh vệ binh nói gì đó ,hai người cùng bước vào phòng trực để cho chúng tôi được tự do trò chuyện .

KA đưa tay vuốt tôi má vuốt tay tôi rồi giữ chặt lấy nói " Anh ơi , anh ốm quá ! Em có lỗi với anh ... Tôi không trả lời kéo nàng ngồi vào ghế hỏi

- Làm sao em biết anh ở đây mà lại thăm !

- Anh nhớ vợ anh Danh chứ ! gặp vợ anh em mới biết anh ở đây nên gửi thư nhờ cậu chuyển cho anh . Rồi xin phép vô thăm anh . Ban đầu trại hổng cho . Sau em nói là mấy đợt cho thăm , anh hổng có thân nhân đói chết ! Nên họ xem hồ sơ mới cho phép cậu em bảo lãnh cho em vô thăm đó anh !

-Cho anh biết bây giờ em làm ăn ra sao ,sống ở đâu ,thế nào ?

- Có làm gì đâu anh ! Rầu muốn chết ! Từ ngày má qua đời em về ở với cậu quanh quẩn nấu cơm coi nhà cho cậu . Cậu thương em lắm ! Cậu biểu em tìm đường đi sang Mỹ tìm con , em nói chờ anh về em mới đi . Mà anh ơi, Sao mấy lần em thư cho anh , anh có nhận được sao hổng trả lời . Con X.D nó nói anh không liên lạc với nó sau lần nó lên thăm anh nên chúng em mất tin tức anh ! Anh làm khổ em quá , anh ác quá ! Anh biết không ?

Tôi chỉ nói lí nhí lời xin lỗi . Chẳng nói chẳng rằng tôi thò tay vào cái giỏ quà cúa nàng lục lọi tìm thuốc hút tỉnh bơ như giỏ của mình ! May quá ! có vài gói thuốc lá tôi xé một gói rút một điếu và nàng lấy hộp quẹt mồi cho tôi . Chúng tôi cười với nhau .Một nụ cười tươi nhất , đẹp nhất từ ngày VC vào miền Nam . Nàng cứ nắm tay tôi . Tôi cười nói " Em không sợ ngồi với lính thúi học trò nó cười cho à ! "

Nàng càng ngồi sát lại xiết chặt tay tôi hơn như muốn truyền cho tôi một yêu thương hạnh phúc nơi ngưỡng cửa ngục tù để phá bớt hận thù cho con người đang bị đầy trong địa ngục. Đến lúc này cả hai đều im lặng . Mọi lời nói với tôi lúc này đều vô ích . Tôi im lặng tận hưởng giây phút hạnh phúc này một cách tận tình . Tay nàng vẫn nằm gọn trong tay tôi . Bàn tay mềm mại mát mẻ như lòng biển đang ngủ yên trên bờ cát vàng lộm cộm ...Tôi như muốn ngộp thở giữa trời biển bao la . Tôi cố nắm lấy tay nàng ,xiếtchặt hơn như người sắp chết đuối vớ được chiếc phao ,và qua từng hơi thở nhè nhẹ của nàng bên tai như làn sóng êm dịu vỗ về giúp lòng tôi ấm áp ,từ đó, vẽ ra trong trí tưởng của tôi một hình ảnh tươi sáng về một tương lai mà trong đó có hình ảnh hai người đang ngồi trên ghềnh đá ngoài bãi biển cùng mơ ước nhìn về một hướng bên kia đại dương mong có một tia sáng từ ngọn đuốc của nữ thần Tự Do loé lên . Phải chăng đây là niềm tin về một tình yêu mãnh liệt vừa tìm lại ...

- Anh bóp tay em đau quá !

Tôi nới tay ra một chút ,nói nhỏ :

- Em à! Nếu một lúc nào đó anh không còn mơ ước nữa thì là lúc anh không còn muốn sống nữa !

- Anh nói em nghe đi ! Anh mơ ước gì ?

- Anh muốn được sống tự do !

- Em hiểu ! Cậu em nhắn với em là khuyên anh nên an tâm học tập . Anh cấp bậc nhỏ chắc chắn sẽ được về sớm ! Đừng lo nhiều nghe anh !

Tôi buông tay K.A ra , nói chậm chạp như gằn giọng từng lời .

- Cậu em còn muốn khuyên anh điều gì nữa không ?

K.A hiểu , lại nắm tay tôi không buông

- Em xin lỗi ! Em lo cho anh nên lỡ lời ! Em sợ tính liều của anh ! Anh nên nghĩ đời sống của anh là cúa em . Nhớ nghe anh !

Nàng nói xong chảy nước mắt . Vài giọt long lanh chảy cũng đủ dập tắt ngọn lửa mới nhen nhúm làm lòng tôi dịu xuống .

- Buồn quá hở em ! Em đừng lo ! Anh quen sống trong nghịch cảnh ! Anh chịu đựng được mà . Nhưng ngày về mù mờ quá ! Em có cách nào giúp anh không ? Hỏi cậu xem có quen ai đứng ra bảo lãnh không ?

- Theo cậu em cho biết mình phải có tiền ,mà phải chạy tận ngòai Hà Nội ,nơi mấy ông Tướng nằm trong Bộ Chính Trị ,vì cánh Bộ Đội trong Nam chỉ là kẻ thừa hành chứ không có quyền quyết định , kể cả tư lệnh Quân Khu .

Tôi thất vọng ra mặt . Tôi hỏi thăm KA về tin tức gia đình tôi ,nàng không biết . Định hỏi nàng về tin tức gia đình nàng nhưng ngại khơi lại vết thương lòng nên thôi .

-Em sẽ chờ anh ! Lần tới nếu trại cho phép thăm , anh hãy báo em biết nghe ! Chúng ta là vợ chồng mà ?

Đây là lần đầu tiên tôi được nghe K.A nói không hề giữ ý tứ , nói bạo đến khiếp ! Giá câu nói này xảy ra trước khi nàng lấy chồng , lúc hai đứa còn quen nhau thì tôi sung sướng vô cùng . Nhưng trớ trêu thay , hòan cảnh nay hòan toàn khác nên câu nói này bỗng chọc giận tôi . Lửa trong người bừng lên !

- Em mỉa anh phải không ?

Nàng sửng sốt ,la lên :

- Ông tướng ơi ! Sao anh chả chịu hiểu em ! Bây giờ , chỉ còn anh là người duy nhất để cho em nói thật lòng mình . Hòan cảnh gia đình em ,X.D kể anh nghe rồi mà ...Anh phải tin là em khổ thực tình ! Em không thể bỏ anh đi vì nghĩ anh chưa tìm ra gia đình ,biết lấy ai thăm nuôi ,nên tạm thời em phải lo như một người vợ lo cho chồng không thế bỏ chồng đói khổ ở lại trong tù mà tìm đường vượt biên được . Anh nghĩ thế cho em vui nghe anh .

Tôi nhẹ nhàng ngay .

- Anh muốn nghĩ thế ! Muốn nó là thế ! Nhưng thế sao được ? Người ta sẽ cười em !

-Cười gì ? Ai cười ai !? Mình nên sống cho mình anh ơi ! Sống cho dư luận chi bắt mệt ! .

Nàng thản nhiên gọt cam tiếp:

- Cam vườn nhà , không chua đâu ! ngọt lắm ,ngọt như đường ! Anh đừng lo . Em hỏi mấy bà đi thăm nuôi biết mấy ông thèm ngọt .Em cũng mua cho anh chút đường bồi dưỡng. Còn nhiều thứ nữa ,đồ khô ,đồ tươi có đủ cả ,anh vui nha !

Nói đến miếng ăn lúc đói làm con người hèn hạ trông thấy ! Bỗng dưng bản năng sinh tồn trong con người tục tử của tôi nổi dậy đánh gục lý trí ngay . Hình như tôi quên hết những vốn liếng quý báu trước đây là tư cách của một Sĩ Quan VNCH đã được trang bị trân trọng bằng lòng danh dự , tự ái ,tự trọng , khí khái ,liêm sỉ giờ đây những thuộc chất ấy chẳng ra cái con tiều con vị gì cả ! . Mắt cứ như hai ngọn đèn pha chiếu sáng rực vào giỏ đồ ăn ..Càng nhìn , càng hấp dẫn thu hút bởi trong người cả giác đang biến chuyến do một luồng khí mạnh mẽ ,một mạch sống khát khao muốn tồn tại, muốn vươn lên đang rần rần chạy trong huyết quản . Bằng sự vô tri vô thức tôi nói lia lịa

- Cám ơn em . Cám ơn em ! Nay em còn làm ra tiền nữa đâu mà lo chi nhiều vậy !

Miệng nói mà tay cứ khua khua

-Có mua đồ khô cho anh không ?

Nàng vẫn gọt cam :

- Có chứ anh ! tôm khô, cá khô , mì gói có đủ !...em để lẫn cả trong đó ! À anh ơi , còn bọc thuốc Tây là của con X.D mua cho anh . Nói anh nghe nè ! Dù Em không còn đi dậy nữa ,nhưng vẫn có tiền xài đều đều . Em làm áp phe giấy tờ hoá giá nhà ,chạy mánh cho các Cán Bộ . Cũng kiếm chác lai rai ...!

Tôi sực nhớ căn nhà gia đình tôi bị nhà nước lấy ! Tôi ngước lên nhìn sang K.A hỏi :

- Mánh là sao hả em ? Hoá giá là sao ?

Nàng vẫn cúi xuống trái cam nên không thấy ánh lửa trong mắt tôi vừa toé ra , nói tỉnh bơ :

- Quên ! không nói anh biết . Cậu em được lãnh đạo cho phụ trách khâu quản lý nhà đất . Nhà nào bỏ đi nước ngòai hoặc thuộc diện nhà nước quản lý sẽ lấy để cấp cho gia đình cán bộ ở ,thì em làm trung gian giới thiệu với cậu em làm giấy bán cho họ với giá tượng trưng . Dĩ nhiên sau đó họ cũng biết điều ...nên sống cũng đơ đỡ . Cam nè ! anh ăn đi !

- Ngọt quá !

Tôi khen thực tình !

Chỉ một lóang tôi ngấu nghiến hết quả cam sành ! Nàng bóc chiếc bánh tét . Tôi nuốt sạch . Nàng hỏi tôi muốn ăn cơm nếp không ? Tôi lấy thuốc châm hút , lắc đầu nói : Thôi, để dành ăn dần .

- X. D có thường lại em chơi không ? Tôi đột ngột chuyển câu chuyện .

- Nó lại em chơi mỗi ngày . Con nhỏ trông nhỏ nhắn thế mà giỏi . Một tay nó chạy mánh nuôi cả gia đình . Nuôi bố học ngòai Bắc , nuôi mẹ nuôi em . Lúc mới giải phóng nhà nó không có gạo ăn cứ chạy xuống em hỏi vay từng ký . Nhân chuyến đi xe lứa ra Bắc thăm nuôi Bố nó buôn trà về bỏ mối ở Ngã Bảy . Làm một thời gian cực quá ,chịu không nổi nó bỏ. Xuống em giúp nó ít vốn nó chuyển sang bán thuốc Tây nên phất lẹ lắm !. Lúc này nó bán thuốc ở Lê Thánh Tôn . Nhà người ta cứ ngày một bán đồ ăn dần . Ngược lại , X.D nó sắm vàng vào đều đều ... Giỏi quá hé anh !

Tôi không cần giữ tế nhị nữa .

- Anh nghĩ X.D là người tháo vát mà đàn ông nào cũng mơ ước muốn lấy làm vợ . Lần gặp cô ấy anh nghĩ ngay đây là mẫu người phụ nữ của gia đình , mẫu bà mẹ bà vợ biết hy sinh ...

- Thế mà tội nghiệp nó lắm anh ạ ! Có anh bồ Không Quân bỏ nó đi Mỹ trước ngày 30-04 không một lời từ giã . Sau này có một anh bạn học thương nó nhưng hai đứa nghèo quá , không làm gì ra tiền còn phải lo cho gia đình ,nên cứ lửng lơ với nhau mà không dám bước tới ...Đùng một cái, anh chàng nàng ngang xương lấy một bà bán vải đã có một đời chồng bỏ rơi nó . Từ đó , nó hận đàn ông lắm nên rất thông cảm em và hai đứa em như hình với bóng thủ thỉ thì thầm tối ngày

- Thế em có hận đàn ông không ?

-Có chứ anh

Nàng nheo mắt cười ! nhéo tôi một cái rõ đau ! Cái cười tình ,cái nhéo yêu này đã giết tôi bao nhiêu lần không biết .

Tôi dặm thêm mắm muối :

-Lần sau em rủ hai người hận đàn ông lại đây nhé ! Trong trại này có nhiều đàn ông đang hận đàn bà lắm đấy !

- Kể cả anh ?

- Ừa ! Ngoại trừ em và X.D

Chúng tôi ngồi bên nhau hơn nửa tiếng thì hết giờ thăm nuôi .

Trước khi chia tay , nàng dúi vào tay tôi ít tiền . Tôi vội dành lấy, đút ngay vào túi . K.A cười , hình ảnh này rất khác với hình ảnh bà vợ khóc lúc chia tay chồng ra về . Tôi nghĩ " Vợ chồng với nhau không dễ như ai tưởng ! " Lúc ấy, tôi chợt nghĩ đến X.D , mong gặp lại thay vì K.A .Tôi định nói với K.A nhắn dùm tôi điều này ,nhưng nghĩ sao lại thôi .

Tôi quay lưng đi , theo chân anh vệ binh ,bước đi một mạch không thèm nhìn lại . Trong lòng tôi lúc ấy lại khinh khỉnh , không buồn không vui sau buổi gặp gỡ không hề hẹn ...

Tôi ngồi bên K.A hơn nửa tiếng thì hết giờ thăm nuôi .

Trước khi chia tay , nàng dúi tôi ít tiền . Tôi vội cầm , đút ngay vào túi . K.A cười tươi. Hình ảnh này rất khác với hình ảnh những bà vợ thút thít lúc chia tay chồng về . Tôi thầm nghĩ " Vợ chồng với nhau không dễ như tưởng ! " Lúc ấy, tôi chợt nghĩ đến X.D , thích gặp X.D lên thăm như lần đầu hơn K.A .Tôi định buộc mình nhờ K.A nhắn X.D lên thăm tôi ,nhưng nghĩ sao lại thôi .

Tôi quay lưng đi , theo anh vệ binh bước đi một mạch không thèm nhìn lại . Trong lòng tôi lúc ấy lại khinh khỉnh , không buồn không vui sau buổi không hẹn mà gặp . Tôi nhớ lại cảm giác nặng nề đè lên người tôi và rõ nhất nặng lên đôi chân khiến mỗi bước đi ,khi đặt xuống có một sức hút kỳ lạ làm dính chặt mặt đường hơn bình thường ...! Tôi chưa biết một kẻ tử tội đang trên đường bị lôi đến cột xử bắn cảm giác về những bước đi lúc ấy ra sao ,chứ cảm giác tôi nặng nề lắm ,chân cứ như ỳ lại lê lết , khiến tên vệ binh áp tải chịu không nổi lên tiếng mắng mà hắn quên bén mất tôi mới đây từng là " thân nhân của gia đình CM " :

-Này ! này ! Có đi mau không thì bảo ! Cứ lờ vờ lờ vờ ,Ý gì thế ?

Khi nghe VC hạch hỏi ba chữ "ý gì thế " là tù phải hiểu chúng đang đề cao cảnh giác ,đang nghi ngờ mình có tư tưởng phản động. Tôi giật mình ,bước nhanh theo đường cũ rẽ vào doanh trại .Và kể từ đó cuộc đời tôi cũng bị rẽ sang ngã khác vì sự lạnh nhạt của những bạn tù trong tổ ,những người cùng " băng tần " về trường hợp tôi được một cán bộ đến thăm nuôi đột xuất ...Tôi giải thích sự quan hệ này cho một vài người nghe nhưng họ tin lời tôi hay không tôi không biết nhưng thái độ lạnh nhạt với tôi ra mặt ...Thay vào đó khổ nữa là mấy tay từng bị anh em trong Đội nghi làm ăng ten trước đây lại lân la đến chỗ tôi tìm cách gần gũi hỏi thăm chuyện vớ vẩn khiến tình thế đang căng thẳng càng trở căng hơn khiến càng khó xử ,khó ăn khó nói với những bạn thân ,là những người mà chúng tôi từng tin cậy lẫn nhau và thường cùng nhau đem những mẫu chuyện hay lời nói của Quản Giáo hay Vệ binh ra bêu giễu hoặc mỉa mai để làm trò cười giải trí nhằm quên đi giây phút lao động cực khổ ...thì nay ai cũng nói chuyện nghiêm chỉnh và " An tâm học tập " trước mặt tôi . Chuyện tôi lo nay thành sự thật : sau ngày K.A thăm tôi ,tôi bị cô lập ...

Tôi buồn lắm ! Không còn giữ được nụ cười hồn nhiên như trước khiến tôi cảm giác già thêm vài tuổi dù chỉ vài tuần sau ngày được thăm nuôi được bồi dưỡng ăn uống no đủ ...Cảm giác nặng nề sau khi chia tay nàng ,điều mà trước tôi sợ bóng sợ gió mà nay đã hiện nguyên hình là một sự thật tôi đang phải chịu đựng một cách bất đắc dĩ ...

Từ ngày VC vào Saigon , từ ngày bị nhốt trong tù ,tôi số con rệp nên luôn gặp nghịch cảnh lâu rồi nên cũng quen ...Nhưng lần này tôi khổ sở vô cùng mà tưởng chừng phải làm một cái gì thật dứt khoát chứ không thể chịu đựng được nữa... ,tôi nghĩ thế và tôi làm thật ...

Tôi tập tịnh khẩu không nói chuyện với ai . Ngày đi lao động tối về nằm co giữ im lặng .Lúc mới tập còn ngượng ngập nên thỉnh thoảng còn mở miệng ầm ừ qua loa khi được ai hỏi đến nhưng sau vài ngày tôi câm luôn ,không ai muốn bắt chuyện với một thằng câm nhờ đó tôi yên thân ...Trong thời gian ấy tôi tự đào bới cho mỗi lúc một sâu thêm đến tận đáy lòng để tìm xem thằng nào là thằng quân tử , thằng nào là tiểu nhân ,thằng đại trí , thằng tiểu tốt đang lén lút khi ẩn khi hiện trú ngụ dằn vặt tôi để lôi nó ra xử lý ...Được ít lâu sau tôi không còn khả năng phân biệt thằng nào ra thằng nào vì nó giống nhau như sinh đôi thì lúc ấy chợt nhận ra gương mặt người , tiếng nói lòai người không cần thiết trong hòan cảnh này nữa và tôi cũng không còn nhẫn nai ,còn sức lực để giữ im lặng mãi ,là tôi bắt đầu ngay dùng tiếng nói và tư cách của lòai chó ...Khi tiếng kẻng lao động vừa vang là tôi sủa lớn ngay : :" Anh em Tập trung " và tôi lao nhanh ra cửa .. Lúc học tập các nghị quyết trên hội trường , tối về ngồi quây lại thảo luận tôi luôn là người phát biểu nhiệt tình hơn tất cả ...Khi ra ngoài, thấy Quản giáo vệ binh nơi đâu là tôi hướng mắt về đó và lòng hăm hở như muốn chực lao tới cười cười giả lả ...Tóm lại, nếu con chó thấy chủ nó ở đâu ve vẩy cái đuôi và mõm hư hư mừng rỡ thì tôi cũng muốn được như thế để có cảm giác là tự ái được vuốt ve khi quản giáo tỏ ý tươi cười hơn là sự khinh bỉ của bạn tù về một việc tôi có "thân nhân làm CM " nên cần cảnh giác.

Thời gian buồn tủi nơi trại An Dưỡng " được hơn 6 tháng cho đến gần noel khoảng tháng 12 năm 1977 cả trại được biên chế ,chuyển một bộ phận sang trại khác . Tôi có tên trong danh sách chuyển trại .

Tôi đến trại mới thấy ngay trên bức tường ngoài cổng có hàng chữ đúc bằng xi măng : "Trại Giam tù binh Cộng Sản Việt Nam " còn nguyên vẹn . Tôi theo chân đòan người im lặng lết vào " Trong trần ai ,ai dễ biết ai " đó là trại còn mang tên Suối Máu (Biên Hòa )

Vào trại cả bọn trên trăm người , ngồi tập họp ngoài sân cờ chờ đội trưởng từ đọc tên từng người theo danh sách phân chia theo nhà . Từ nay tôi mang địa chỉ mới tại Suối Máu là HT1248/K2/N8 ...tôi nghĩ sau này nếu trại cho viết thư báo tin tôi chỉ báo riêng cho X.D biết mà thôi . Trong trại là từng dãy nhà tôn lập song song với nhau chung quanh có đến ba lớp hàng rào kẽm gai rào cao hơn đầu người và có một bãi mìn bên ngoài nơi xưa kia xây rất kiên cố để giam tù binh CS nay dùng giam hàng binh ...Tôi vào nhà mới , gặp một niên trưởng cũ của tôi đó là Đại Úy Long tự Long Ba bi lắc của Biệt Động Quân từ trại Bù Gia Mập chuyển về đây trước tôi ba tháng ... Sau khi tù vào hết bên trong , cánh cửa trại khép lại ,trên vọng gác có một anh vệ binh cạnh khẩu đại liên 72 ly nơi cổng rào ,cho mũi súng hướng vào trại thì cõi lòng tôi mở ra ...

Tại Suối Máu Trại cho thăm nuôi cứ ba tháng một lần ,và thân nhân có quyền mang số lượng thực phẩm vào nuôi thoải mái ,muốn mang bao nhiêu thì mang trại không quy định . Ngược lại, khẩu phần ăn mỗi đầu người giảm xuống đến tệ hại vô cùng . Trại Suối Máu không phát gạo ,cũng không còn bột mì hay bo bo cho tù ăn mà chỉ phát mỗi người một ký khoai mỳ luôn một lúc ,để dành ăn trong một tuần . Khoai mì để hôm trước hôm sau là muốn lên chỉ xanh ăn ,nhiều người sức khoẻ đang yếu không biết ăn vào trúng độc bị ói mửa . Muốn cất giữ chỉ còn cách xắt lát phơi khô rồi khi nào muốn ăn lấy ra nấu chín . Ai con bà phước ,không có thân nhân thăm nuôi là coi như chết chín phần mười ...Thế mà ,anh Long có chà bông và gạo trắng mời tôi một bữa ăn nhớ đời . Anh Long kể trước đây có một anh Trung Úy Quân Dược trốn trại thoát ...Một số người nằm gần cho biết tay này khôn lắm . Anh người Huế , không có thân nhân thăm nuôi anh biết khó sống nên ngày ngày lúc đi lao động , kiếm cỏ mần chầu hoặc mắc cở nhai tươi ,nhai ngau ngáu như bò . Lúc thì lấy cỏ mang về phơi khô , sao vàng tán nhuyễn nấu nước ngồi nhâm nhi ngồi uống như người ta uống cà phê ,mặt lầm lì không nói chuyện với ai .. Bỗng nhiên một ngày anh lên gặp quản giáo tuyên bố nếu một tháng nữa không thả anh sẽ tuyệt thực vì trước sau anh cũng chết . Tên Quản Giáo này lòng còn nhân đạo nên đưa chuyện này đề nghị anh em họp tổ xây dựng "động viên " giúp đỡ anh . Anh vẫn giữ lập trường tuyệt thực và anh làm thiệt đến ngày thứ ba thì xỉu ,anh em xúm lại khênh lên trạm xá thì ngay đêm đó anh cậy cứa sổ trốn thoát .

Lại cũng có anh , bỗng dưng đang lao động bị xỉu được anh em khiêng lên trạm xá . Hỏi ra anh ta mới gặp vợ đêm qua , không biết bà vợ ngoại giao với CB trại bằng cách nào mà được ngủ lại trong đêm ngoài khu thăm nuôi làm anh chồng mất sức lao động .

Phần IV

Anh Long vừa kéo một bi thuốc lào, chiêu ngụm nước trà ém khói lại một chập mới phun phèo phèo như tàu xe lứa nằm ngã sõng sòai ra đất.Chờ cơn say thuốc dịu bớt đi,anh ngồi dậy chậm rãi kể tiếp...

Sinh hoạt trong trại tù Suối Máu khe khắt hơn bên An Dưỡng. Nơi đây không có đất trống cho tù làm chòi trồng rau để "cải thiện " ngoài con dế, con cuốn chiếu, con ốc ma, con trùng sau cơn mưa bị ngộp phải ngoi lên mặt đất để hy sinh có cái cho tù ăn. Con dế, có tiếng gáy vang dội trong đêm là tiếng ru tuổi thơ trong giấc ngủ êm đềm thì nay là niềm vui trong đêm giúp tù có cái yên trong bụng. Trong giấc mơ con người chỉ mong thấy được ăn một bữa cơm đúng nghĩa có món mặn món xào món canh, để sáng ra thức dậy thấy đời còn nghĩa lý. Con người dù đã vận dụng hết tinh thần, hết nỗ lực để vươn lên đứng vững, nhưng hễ bị bỏ đói lâu ngày tay chân run rẩy cũng phải ngã quị phủ phục trước mọi cám dỗ hay đe doạ của Cán Bộ sẽ cho thân nhân lên thăm nuôi hay là không. Đánh không sợ, chửi không buồn, nhưng cúp thăm nuôi là lo nhất. Thà tất cả chung quanh đều đói như nhau thì cơn thèm khát bớt hành hạ người tù. Có lẽ, không ai chịu nổi cảnh nhịn đói ngồi nhìn người ta ăn một cách trân trọng ngon lành. Pascal nói : " Con người chỉ là cây sậy biết đi" rất đúng cho người tù cải tạo dưới chế độ CS một khi đã yếu lòng vì đói. Bọn cai tù VC đều được Liên Xô huấn luyện cách trừng trị tẩy não con người rất thuần thục. Đảng đã dùng một chính sách bất nhân thâm độc nhất đối với tù nhân là một mặt đưa bàn tay sắt ra bóp bao tử, bóp hầu, bóp họng,đồng thời mặt khác dùng miệng lưỡi xoa dịu, hứa hẹn. Lúc nào chúng cũng làm như khách quan " Về sớm hay muộn là do ở các anh " Hoặc " Được thăm nuôi hay không cũng là do ở các anh " Bọn chúng làm ra vẻ ngây thơ không biết gì ngoài " Nhiệm vụ là truyền lệnh trên xuống cho các anh thi hành, và đạo đạt mọi nguyện vọng của các anh từ dưới lên để trên cứu xét ". Bị một hai tháng tù, bị hành hạ không thấy thấm, nhưng một hai năm, vài chục năm thì mới thấy kết quả tai hại khủng khiếp, người tù chợt nhận ra trong người như có gì ngậm nhấm như kiến cắn như mối đùn...

Muốn sống, phải có thăm nuôi. Tôi phải tìm mọi cách liên lạc lại với KA. Phải gạt bỏ mọi tự ái, mà điều này tôi chỉ thoáng thấy sau khi được " đã đời " lúc nàng đến thăm, được ăn no được hút đã ! Không gì thô bỉ và hèn hạ hơn cho thằng đàn ông trong đầu khi nghĩ đến người đàn bà con gái, không phải vì tình mà vì ăn ! Nhưng khốn nạn thân tôi, không thể vượt được thử thách. Ông nào có phước có cha mẹ vợ con bên ngoài có công ăn việc làm có tài xoay xở thì nhờ. Ông nào vô phước không có gia đình phải chịu. Đau đớn nhất là những ông có những cô vợ còn quá trẻ, còn dại dột, vẫn đang trong tình trạng phải ăn bám gia đình, không biết làm gì ra tiền rồi bị cán bộ địa phương cám dỗ lẫn hù doạ cũng cắn răng chịu hy sinh làm thân xác ô uế vì thường chồng thương con. Phải lén lút ăn nằm với nó, chịu nhục nhã, để lấy tiền mua sữa, mua áo cho con đỡ khát đỡ lạnh, lấy tiền mua thuốc lào, mua đường cho chồng tù để chồng có được những giây phút say sưa ngon ngọt. Những người đàn bà lâm cảnh này phải được thông cảm và đáng thương hơn !.... Ôi ! Đàn bà Việt Nam, những người có cha, có chồng, có con bị tù đầy, nay đã hiện thân là những nàng Tiên, là niềm tin và hy vọng cho người tù. Với tôi, hình ảnh người đàn bà nuôi tù là một cần thiết đã được minh định... Muốn sống phải có ăn, và ông bà hiển linh đã cho tôi sống nên bất chợt một hôm đẹp trời, tôi nhận được tận tay ông Cậu của KA vào trại chuyển cho tôi lá thư của KA trong đó viết báo cho tôi biết là đã tìm được tin tức gia đình tôi và mẹ tôi sẽ lên thăm tôi cùng KA trong tuần tới. Tôi không ngủ được, tôi không ngờ đến nước này tôi lại được gặp mẹ và lại được ăn như ngày còn tấm bé ngồi tựa cửa chờ mẹ đi chợ mua quà về. Mẹ có nghĩa gắn liền sự sống...Đó là lẽ tự nhiên, dù là con vật cha nó có thể bỏ nhưng mẹ thì không ! Nghe tin mẹ tôi lên thăm tôi, chung quanh trại nhìn ai tôi đều tưởng mọi người đều biết chuyện này, sinh hoạt náo động hẳn lên. Tiếng chim sẻ ríu rít trên cây mà đủ cho lòng tôi tưởng cả một bầy biết hót những tiếng lanh lảnh. Đàn muỗi vo ve lại cho tôi ngỡ tiếng reo mừng rỡ. Lòng tôi kiến cắn, mối đục lại gây cho tôi niềm rộn rã hân hoan đón đợi một ngày nắng huy hòang...

Ngày thăm đã đến, từ xa tôi đã thấy bóng dáng mẹ tôi. Câu nói đầu tiên lúc gặp nhau, mẹ tôi trong làn nước mắt dàn dụa, nói một thôi một hồi, tiếng nức tiếng nở như sợ không đuợc nói: " Con ơi ! Con có biết mấy năm mẹ đi khắp nơi tìm con không ? Chỗ nào mẹ cũng mò đến mà không ai cho tin! " làm cho trái tim tôi như bị ai bóp để ứa ra một giọt nước mắt mà rất lâu, có đến cả chục năm tôi tưởng sẽ không bao giờ mình có thể khóc được nữa...

Tôi cố ngăn nước mắt để hỏi thăm mẹ " Mẹ vẫn khoẻ ! " Thay vì trả lời mẹ tôi nắm lấy nắm lấy bờ vai, nắm lấy cánh tay, nắm lấy bàn tay tôi nắn nắn bóp bóp, xem còn lành lạnh không, mẹ nói " Tội nghiệp, con gầy quá ! " Tôi dắt mẹ vào ghế: "Mẹ ngồi xuống đây !" Mẹ tôi, vai đeo một cái túi khá nặng, tay xách một cái giỏ rõ to. Mẹ nói " Mẹ thấy mấy bà bỏ vào thúng gánh mà mẹ tiếc quá không mang thêm vào cho con " Lúc vội đi, còn bỏ quên một túi xách nữa ở nhà con ạ !, Có cái này mẹ lấy con ăn.. Ăn ngay đi con !" Mẹ vừa nói vừa lấy từ trong giỏ ra một cái gà men trong có dĩa bánh cuốn nhân thịt, vài miếng chả lụa bảo tôi ăn. Tôi đang vui, nên không thiết ăn. Tôi bảo " Mẹ cứ để đó cho con, lát nữa đem vào trại ăn sau " Mẹ tôi không chịu, bảo vừa ăn vừa nói chuyện " Điều mà tôi chợt lấy làm lạ nơi mẹ là xưa kia ở nhà hễ đang ăn cơm đứa nào đang nhai mà nói chuyện là bị mẹ mắng.

Mẹ tôi lấy bánh cuốn ra dĩa, cầm đũa đưa cho tôi ăn. Tôi miễn cưỡng đỡ lấy nhưng chưa vội ăn, chợt nghĩ ra một điều quan trọng nên lại bỏ đũa xuống hỏi mẹ "Nhà mình giờ thế nào hở mẹ ! Mẹ tôi không đáp, vội cầm lấy đũa gắp một miếng chả lụa đưa tận miệng tôi bảo "Con ăn đi " như muốn đút cho tôi như ngày còn bé. Tôi há miệng ra, nhai nhai miếng chả vài cái thấy một hương vị của nước mắm bột ngọt và mùi thịt heo bốc lên thơm lừng mà hơn hai năm tôi mới được ăn trong ngày hôm nay. Tôi càng nhai nguyễn càng cảm thấy ngọt ngào... Mẹ tôi rất vui khi thấy tôi ăn miếng ăn ngon lành. Tôi nhìn mẹ vui nên không nói gì nữa càng ăn mạnh hơn, chỉ một loáng là sạch dĩa bánh cuốn. Vừa bỏ dĩa xuống, thì KA đến bên cạnh mang cho tôi ly cà phê sữa. Tôi thoáng bối rối vì đã quên bẵng sự có mặt của KA cùng đi với mẹ tôi lên thăm tôi. Tôi cầm ly cà phê và giữ luôn tay KA nói lí nhí xin lỗi, vì Anh không thấy em ! KA nhoẻn miệng cười. Mẹ tôi kéo tay KA bảo " Cháu đâu thế, ngồi xuống đây nào " KA ngồi xuống cạnh tôi, tay khuấy cà phê sữa đá đưa cho tôi, lấy khăn mát tự tay lau mặt cho tôi, không chút e ngại. Mẹ tôi ngồi quạt cho tôi không ngưng tay. Hai người như muốn dành chăm sóc tôi. Tôi thật sự sung sướng. Tôi lại hỏi mẹ : Bây giờ gia đình ở đâu ! Mẹ tôi muốn né tránh nhưng không được buộc lòng phải nói : Bố mẹ về ở với Chị Hai con trên Kinh Tế Mới Lê Minh Xuân. Mấy đứa em con thì đã đi theo chúng bạn lên Phương Lâm làm rẫy. Lúc này các em quen cuốc đất trồng bắp nên đời sống cũng đỡ lắm con ạ ! Tôi hỏi "Nhà mình thế nào, tại sao họ lấy ! Mẹ nói, Họ bảo nhà mình là nhà cúa chính phủ cấp nên phải trả lại cho nhà nước. Tôi ngạc nhiên, nhà mình đâu còn là nhà cúa chính phủ. Con nhớ là bố đã trả đứt từ lâu rồi mà. Mẹ tôi nói "Mẹ cũng chả biết, tại sao mấy ông lấy nhà của mình. Ngày mấy ông vào hỏi nguồn gốc căn nhà, Bố con có trình đầy đủ giấy tờ là mình làm sở hữu từ năm 1974 Họ nói nhà mình do Bộ Văn Hoá chế độ cũ cấp cho nhân viên trực thuộc, nay phải bàn giao lại cho CM, vì nằm trong diện nhà nước quản lý. Họ lấy nhà xong, còn cho đại diện CM xuống bày tỏ lòng nhân đạo vì bố mẹ già nên trên đã dành sự quan tâm đặc biệt cho gia đình mình là họ cho ít tiền và cấp cho miếng đất tại khu Kinh Tế Mới Lê Minh Xuân để sản xuất mà đáng lẽ ra với người khác thì không được. Bố con đưa tiền cho chị Hai con xuống khu KTM mua lá mua cừ dựng nhà cho Bố mẹ đến ở. Họ nói thế nào cũng phải chịu ! không chịu cũng phải chịu con ạ ! Khổ thế đấy ! Tôi quay sang KA nói : Em biết gì về việc này không, sao vô lý quá vậy em ? KA nói : Em sẽ cố gắng hỏi lại vụ này ! Thường nhà nước chỉ quản lý những nhà có người trốn ra nước ngoài, các khu gia binh hoặc các công sở. Nhà anh họ liệt vào diện công sở, nay giao cho Ủy Ban Nhân Dân Phường dùng làm công sở, cũng hơi khó khiếu nại. Tôi quay sang mẹ tôi: Như vậy là mình mất nhà luôn ! Mẹ tôi buồn buồn "Mình có làm gì hơn được đâu !" Họ bảo sao thì mẹ chỉ biết nghe vậy! Thôi con ạ! Vận đen đến cho gia đình đành chịu con ạ ! Rồi mẹ tôi kể chuyện hết người này đến người nọ từ trong gia đình đến họ hàng bà con. Tôi thấy không ai khá cả. Kế cả bà con ngoài Bắc sau 21 năm xa nhau vào thăm gia đình, hòan cảnh cũng không hơn gì gia đình tôi nên cũng không có hy vọng gì nhờ vả. Có một điểm tôi nhớ mãi là mẹ tôi kể, phần nhiều bà con ngoài Bắc không ngờ trong Nam lại có cuộc sống quá sung sướng không như những gì Bác và Đảng tuyên truyền, và khi vào đến nơi họ mới vỡ lẽ ra là bị lừa dối và khuyên gia đình nên tìm đường trốn ra nước ngoài, chứ sống không yên với CS.

Câu chuyện mất nhà buồn khổ ấy, dù mẹ tôi không tiện nói ra tôi cũng được KA cho biết trước nên không lộ vẻ gì ngạc nhiên, và tránh nhắc lại làm mẹ buồn, tôi chuyển hướng sang câu chuyện hỏi thăm Bố, hỏi thăm đời sống hàng ngày. Mẹ tôi nói Bố dặn con là " Muốn nuôi chí phải giữ lập trường. Phải hiểu rồi mới tin ". Sau cùng tôi đề cập chuyện vượt biên mẹ tôi nói vì nhà nghèo, Bố con liêm chính, suốt đời làm việc về già chỉ còn trông cậy vào căn nhà để có cái che mưa che nắng thế mà lại bị nhà nước tịch thu nên Bố con chán lắm ! Không có tiền thì lấy gì vượt biên nên đành chịu kẹt lại thôi con ạ ! Mẹ thì nay nghe người này đị thoát, mai nghe người khác đã đến nơi, vừa mừng cho họ vừa tủi phận mình. Tôi quay sang KA hỏi có còn nuôi ý định đi không, nàng khẽ gật đầu, véo nhẹ tôi, đưa mắt nhìn ra hướng mấy tên vệ binh đang lởn vởn quanh đó như ra dấu là không nên đem chuyện này ra nói nơi đây. Tôi hỏi mẹ sao biết con đây mà tìm. Mẹ đáp nhờ trời đất xui khiến nên Mẹ lần ra quan hệ của con với KA, nhớ trước con quen KA ở Cần Thơ nên mẹ sai em con lên tìm. Lúc đầu em nó lên trường KA dạy ở Cần Thơ hỏi thăm, không ai biết nhà KA nay ở đâu, may sao chị em nó lại gặp nhau giữa đường và từ đó mới biết tin con. KA ngoan lắm con ạ ! Tội nghiệp ! KA may cho mẹ cái áo này đây con. Mẹ tôi chỉ tôi xem cái áo cánh tay màu nâu...Nhờ có cô giúp đỡ nên địa phương cũng dành nhiều dễ dàng cho gia đình. KA tốt bụng lắm ! Tôi biết mẹ khen thật tình. Tôi quay sang KA cầm tay nàng nói lời cám ơn, và định nói thêm nữa về tính tốt...nhưng KA đưa bàn tay lên bịp miệng tôi không cho nói.

Chẳng bao lâu hết giờ thăm nuôi là lúc những giọt nước mắt rơi rơi...Tôi không biết, nhưng chắc chắn là có nhiều, nhiều lắm những giọt nước mắt đã rơi, đã trào ra, đã ứa ra... từ những đôi mắt hiền dịu cúa ngưòi mẹ người vợ người yêu cho thân nhân bị VC đầy đoạ. Tôi ôm mẹ, ôm KA và nói vài lời trấn an, hy vọng sẽ được về đoàn tụ sớm. Nàng nức nở, không cần giữ ý tứ cứ ôm xiết tôi, cho tôi thấy trong con tim nàng đang quặn lên một nỗi đau đớn và cũng cho tôi thấy một luồng sóng ngầm rất mãnh liệt của tình yêu đang dâng đến mức cao nhất ! KA trao cho tôi lá thư dầy cộm bảo cố giấu đi!

Trong tù, lúc thăm nuôi, phần lớn ai cũng đều có quà đem tặng gia đình. Quà tặng thường là những cái lược, cái trâm, cái kẹp tóc được làm từ các phế liệu nhôm, hoắc bình điện được chính tay anh em khắc trạm trổ hình Long Phụng, hình trái tim, hoặc phác hoạ chân dung, một suối tóc, một đôi mắt và trình bày các hoa văn cùng ghi tên người này người nọ xoắn tít vào nhau thường thấy trong các tấm thiệp cưới. Xấu đẹp không là vấn đề, nên không ai nhờ ai, vì vấn đề chính là phải tự tay mình làm để tỏ lòng luôn thương nhớ vợ con gia đình trong những ngày xa vắng. Thế mà tôi đã thiếu sót không có gì tặng KA. Trong lòng tự hứa lần thăm tới sẽ có quà. Quà cho nàng sẽ là một cái lược thưa tay cầm khắc ngọn đuốc để soi sáng sưởi ấm lòng nàng. Phần mẹ tôi, dù tôi biết mẹ thích cho hơn thích nhận. Nhưng tôi cũng sẽ khắc tặng mẹ một cái lược bí chải chấy và khắc viên ngọc biểu tượng của dòng dõi triều Lê. Tôi phải chờ đợi ba tháng nữa. Thời gian đủ cho tôi làm hai cái lược...và tôi thiếp đi trong giấc mộng êm đềm.

Trước đây, lúc mất liên lạc với gia đình tôi rất mong gặp lại, nhưng sau được gặp rồi, nghe mẹ tôi kể sơ qua về hòan cảnh khó khăn của gia đình, thì tôi lại cầu mong cho gia đình sớm tìm ra đường vượt biên. Nhưng vấn đề đặt ra là có tiền không đã chứ ! Trong nhà, trước khi đi tù, tôi biết, mẹ tôi phải gọi người đến nhà bán đồ ăn dần. Từ cái TiVi hiệu National, cái máy Aikai.. rồi cứ thế bán tiếp, nay bán cái này mai cái khác, từ cái bàn, cái tủ đến cái quần cái áo chén dĩa cứ thế theo mẹ đội nón ra chợ trời để lấy tiền đong gao. Ngồi không ăn, núi cũng phải mòn...thì nay một phân vàng không có lấy tiền đâu ra mà vượt biên. Một ý nghĩ chợt nẩy ra trong đầu là phải chi KA tìm đường dây vượt biên đi trước và kéo theo một đứa em tôi làm đầu cầu, thì có hy vọng gia đình tôi mới thoát khỏi cảnh nghèo khổ. Nói chuyện vượt biên, tôi chợt nhớ ra cảnh bố mẹ cãi nhau "nẩy lửa " về chuyện đi hay ở của gia đình. Trước ngày VC vào, bác tôi, anh em chú bác của bố xuống nhà gặp bố tôi nói muốn đi có xe đưa cả gia đình ra phi trường Tân Sơn Nhất, bố tôi mỉm cười cám ơn để em suy nghĩ. Cậu tôi lúc đó đang làm Quan Thuế tại Phi trường, cũng hỏi Bố tôi là nên đi hay ở. Nếu gia đình muốn đi, cậu cho xe nhà đưa ngay ra phi trường,vì cậu có nhiều quen biết anh em Không Quân trong TSN. Bố tôi khẳng khái trả lời cậu: " Ông Trần văn Hương, Ông Phan Khắc Sửu, Ông Phan Huy Quát đều là bạn tôi. Họ danh vọng như thế mà mới hôm qua anh em nói chuyện với nhau về thằng Mỹ lưu manh nó bỏ rơi đồng minh, vậy nếu mình có sang Mỹ, cũng chỉ để ăn mày và chết dần chết mòn chứ không thể làm gì tốt hơn được cả. Thôi thì, ai cũng thế, trước sau đằng nào cũng chết, cậu có đi thì đi, tôi chọn ở lại. Nếu mình bị mất quyền sống, thì mình vẫn còn quyền chết. Nếu được thế, thì mình nên chọn cái chết trên đất nước ông bà tổ tiên dù sao vẫn hơn "

Tôi ở trong tù nhớ lại mẫu chuyện xảy ra trong gia đình trước ngày VC vào về việc đi hay ở, và so sánh với hòan cảnh ngày nay, cảnh bố tôi bị VC lấy nhà đầy lên vùng phèn chua nước độc, suy nghĩ của bố thế nào. Nhưng tôi nhớ lại lời bố tôi dặn : " Nuôi chí phải giữ lập trường, có hiểu rồi mới tin ", tôi nghĩ có lẽ bố tôi vẫn một lòng quyết không đi đâu ! Chuyện vượt biên càng khó đặt ra với gia đình, nhất là bố tôi, một mẫu chí sĩ rất xưa còn lại.

Khúc Ruột Ngàn Dặm