Những Người Tù Cuối Cùng (6)

Cuộc sống của chúng tôi trong bốn năm tại Hàm Tân Z-30D có nhiều cái mới lạ và cũng nhiều cái khó hiểu.

Mới lạ vì trước đó chưa hề xẩy ra bao giờ trong mười mấy năm lưu đầy thí dụ như chúng tôi được ưu đãi trong vài phương diện hơn hẳn tù hình sự. Khó hiểu vì sau hai đợt thả lớn vào tháng Chín một chín tám bẩy và Tết đầu năm một chín tám tám tại trại Ba Sao Nam Hà thì việc thả tù đột nhiên ngưng lại, rồi việc chuyển hết chín mươi người tù cuối cùng ngoài Bắc bằng xe lửa vào miền Nam. Tại sao không thả hết ở ngoài Bắc đi vì số lượng chỉ còn chín mười người tù mà phải chuyển trại họ vào Nam rồi thả rải rác đến bốn năm nữa mới xong? Chúng tôi chỉ có thể nghĩ rằng Cộng Sản - những người từ trong hang núi ra chiếm lấy thành phố - họ có cách suy nghĩ tính toán riêng của họ mà thôi.

Khi vào đến Hàm Tân tỉnh Thuận Hải, tổng số lên tới hơn một trăm năm mươi người tù chính trị cuối cùng còn lại trên toàn quốc đã hội tụ ở đây, nếu Hà Nội muốn thả thì quá dễ, cao lắm chỉ vài tháng là xong.

Thế nhưng chúng tôi đã lầm, vấn đề thả tù vẫn nhỏ giọt như thể phía Bộ Nội Vụ đang chờ đợi một cái gì từ phía Tây Phương hay nói rõ hơn là từ phía Hoa Kỳ thì mới mở cổng ra để thả hết tù .

Bởi vậy có sống với Cộng Sản thì mới hiểu Cộng Sản, và khi nào bước chân ra khỏi nhà tù thì mới biết là ra khỏi trại giam, hoặc khi bước chân về ngưỡng cửa nhà mình thì mới biết là đã về đến nhà - vì trại giam họ có thể dễ dàng nại ra bất cứ lý do nào đó để giữ người tù ở lại.

Cho nên người tù còn trong tay họ thì không có một cái gì là chắc chắn cả.

Một cái khó hiểu nữa là tình hình lao động nặng nề mà trại giao cho chúng tôi ngay từ khi mới chân ướt chân ráo vào Hàm Tân, nếu so với điều kiện sinh hoạt rất cởi mở dành cho chúng tôi là tù chính trị thì hai trạng thái này hoàn toàn trái ngược nghịch lý với nhau.

Việc lao động căng thẳng mà trại áp dụng từ phía hình sự qua cho chúng tôi đã làm chúng tôi hao hụt nhiều sức khỏe. Một điểm khác nữa về lao động là tù nhân ở miền Bắc một ngày xuất trại hai lần sáng và chiều ra khu lao động và trưa thì về trại nghỉ ngơi, còn ở Hàm Tân thì đi lao động nguyên ngày, xuất trại buổi sáng, trưa nghỉ tại lán để lao động cho đến chiều xong rồi đi tắm suối.

Bên hình sự thì đa số còn trẻ trong lứa tuổi hai ba mươi, nhưng chúng tôi người trẻ nhất cũng đã ngoài tứ tuần và cao niên là trên lục tuần cả rồi nên bắt lao động như thế trong giai đoạn này là một sự cưỡng bức không thể chấp nhận được. Trong lúc đó thì trại lớn tiếng tuyên bố là các anh về đây để chờ được thả và trại "tạo điều kiện" cho các anh được mau về với gia đình là điều vô lý.

Chính vì thế mà đã bùng nổ ra một cuộc biểu tình của đội 20 chống lại cái lao động khổ sai đó. Toàn thể anh em trong đội đã phản đối bằng cách không di chuyển nữa ngay trên đường ra khu lao động mới xa tới vài cây số đi bộ, nơi mà anh em phải trồng các loại hoa mầu và cây công nghiệp cùng với các đội tù hình sự.

Mọi người đều đồng lòng ngồi nghỉ trên cái cán cuốc của mình, hút điếu thuốc hay nói chuyện với nhau một cách bình tĩnh, trước con mắt vừa tức tối vừa ngạc nhiên của tay quản giáo là Hợp "chuột", anh em trong đội đặt cho anh ta bí danh này vì khuôn mặt giống chuột nhắt, dáng hay loắt choắt, và luôn rình rập chúng tôi tại các khu vực lao động.

Cuối cùng thì phải tạ Ơn Trên vì phía trại họ đã nhượng bộ cho chúng tôi được về lại khu lao động cũ gần hơn, và áp dụng chế độ lao động mới nhẹ nhàng hơn. Đội 23 là đội dành cho các anh trên 55 tuổi cũng lao động trong khả năng của mình chứ không còn thúc bách như trước nữa. Chúng tôi đều thở ra một cách nhẹ nhõm vì không ngờ mình đánh một nước cờ liều thí xe mà thắng được ván cờ đang vào chỗ bí.

Sự kiện này là một biến cố lớn trong lịch sử của trại tù Hàm Tân vì họ chưa bao giờ nhượng bộ tù hình sự hay chính trị lần nào. Điều đó cho chúng tôi một bài học là nếu biết tranh đấu đúng thời điểm thì chúng ta sẽ thành công.

Đúng vào thời điểm bấy giờ ở bên ngoài, tù chính trị đang chuẩn bị ra đi theo chương trình H.O., và có lẽ trại biết rằng chúng tôi cũng sẽ lần lượt ra về chứ không phải ở mãi trong tù để làm công cụ sản xuất lao động cho họ hoài được. Chính vì thế mà họ xả luôn cả về mặt lao động.

Bên cạnh cái chông gai lao động mà chúng tôi vừa tranh đấu thắng lợi là những nét mới lạ độc nhất vô nhị của trại Hàm Tân.

Trước hết, là sự thoải mái trong nếp sống và cách thức sinh hoạt của trại giam này dành cho chúng tôi.

Ngoài việc được ăn mặc thường phục ở trong trại hay khi ra ngoài lao động là sự sử dụng tiền mặt một cách tự nhiên mà họ gọi là tiền "ngân", như khi ra mua thức ăn gì tại "căng tin" thì móc túi trả tiền mặt một cách công khai chứ không phải nhìn trước nhìn sau. Tôi cũng bắt đầu làm quen với loại tiền giấy của họ trong lúc mua bán.

Nhớ lại lần đi lưu diễn đến trại giam hình sự tại Cây Số 60 ở Hà Sơn Bình gần mười năm trước, lúc lấy tiền ra để trả cho cô chủ quán ấm trà và gói thuốc lào thì tôi lúng túng mãi không biết đồng nào là một hào hay mười hào, năm chục hào và đành chìa ra hết để cô chủ quán lựa lấy cho đủ số tiền.

Trong bốn năm này, dù vẫn phải xuất trại hàng ngày ra lao động với cuộc sống đều đặn và nhàm chán như tiếng tíc tắc của kim đồng hồ, nhưng riêng tôi có một cảm giác rất lạ lùng rằng thân mình tuy còn trong tù nhưng Tâm của mình đã vượt được ra khỏi vòng rào của tù tội, và như thể bốn bức tường chung quanh không còn khả năng vây hãm, không còn khả năng gây khốn đốn cho chúng tôi nữa.

Như thể những nặng nề u ám, những lớp mây mù dầy đặc phủ chụp lên chúng tôi bao nhiêu năm qua đã dần tan biến đi để lộ ra một ngày mai tươi sáng trong ánh nắng hanh vàng.

Có thể rằng khi cái Nghiệp lực đã lùi ra xa thì mọi việc đều hanh thông chăng. Ngay cả những tay tự giác hay trật tự của trại thường liên lạc với chúng tôi cũng là những anh thuộc viên chức hay sĩ quan chế độ cũ trong nhóm tù cuối cùng hay bị bắt những năm sau ngày Sàigòn sụp đổ cho nên mấy anh trật tự cũng dần dần thành thân quen, và không khí trở nên dễ chịu nhiều.

Các cụ thường nói quan xa bản nha gần quả là đúng vì lấy được cảm tình của các anh trật tự này -giống như tấm đệm giữa chúng tôi và cán bộ trại- thì mọi việc trong sinh hoạt cũng thuận lợi hơn.

Bên cạnh đó, tại khu thăm nuôi, những tay cán bộ phụ trách thường tỏ ra thông cảm và dễ dãi chứ không tìm cách làm khó dễ, hạch sách người tù khi cho họ ra thăm thân nhân như ở các trại giam ngoài Bắc.

Tôi thấy các chị khi nói chuyện với những cán bộ này thì rất là tự nhiên hoặc xã giao, cho họ bao thuốc lá "ngoại" hay gói thuốc lào ba số tám một cách công khai và có thể nhìn thấy sự vui mừng của những cán bộ hay các anh trật tự khi được các chị cho quà.

Tôi tin là phía cán bộ phụ trách đã được chỉ thị từ cấp trên của họ để mở cửa cho việc gia đình đến thăm chúng tôi tại Hàm Tân, bỏ đi những thủ tục rườm rà hay quy định hạn chế ba tháng mới được thăm một lần.

Khi cần các chị có thể vào thăm các anh hầu như bất cứ lúc nào và càng về sau thì khu thăm nuôi càng tiếp đón các người vợ tù này và gia đình một cách thân thiện hơn, thêm vào đó chính những người vợ tù đã khiến cho khuôn mặt của khu thăm nuôi trở thành náo nhiệt và vui tươi.

Một đặc biệt trong sinh hoạt của người tù trong ba năm đầu tại Hàm Tân là buổi tối thì mãi đến chín giờ mới đóng cửa buồng giam để cho chúng tôi có thì giờ nhiều hơn, đi ra sân, ngồi uống trà với nhau hay đi bách bộ hít thở không khí trong lành, trong khi phía hình sự thì vẫn sáu giờ là đóng cửa buồng.

Sự cởi mở này còn được nới ra hơn nữa khi họ thả gần hết và chỉ còn lại hai mươi người, số tù chính trị ít ỏi cuối cùng . Trại đã lấy lại hai buồng giam lớn để giam tù hình sự và cho chúng tôi qua bên nhà kho làm buồng ngủ với giường cá nhân cho mỗi người và chỉ có hai cánh cửa ra vào nhưng không có khoá.

Mỗi tối, chúng tôi đều nhớ khoảng chín giờ thì mười mấy người trong căn phòng nhà kho bảo nhau rút vào trong rồi khép hai cánh cửa lại trước khi lên giường. Nếu quên thì có vài cán binh đi tuần ngoài hàng rào bên khu hình sự lại nhắc chúng tôi vào buồng bằng cách ra dấu một cách nhẹ nhàng.

Năm một chín chín mươi, cả trại giam giống như một xã hội nhỏ cũng lên cơn sốt về giải Túc Cầu Thế Giới và lần đầu tiên nửa đêm trại cho mở cửa hai buồng giam cho anh em chúng tôi ra xem các trận tranh tài này trên truyền hình.

Tôi nhớ anh Dậu Trung Tá Mũ Xanh ngày xưa, cũng thích Túc Cầu, và tôi cùng vài người bạn ngồi uống trà với nhau chờ nữa đêm ra xem chứ không ngủ. Điều này nói lên phía bên họ không còn lo sợ việc trốn trại và phía chúng tôi cũng thấy được là vào đến Hàm Tân thì ngày về không còn xa nữa.

Điều làm cho tôi có lẽ vui và tự hào về tù chính trị là các buổi chiếu phim tại hội trường lớn.

Thiếu Tá Nhu là trưởng trại và ông ta đã cho khai thác "căng tin" mua bán với tù nhân và gia đình họ khi đến thăm, và cho bán vé mỗi tối để thâu thêm tiền.

Bên hình sự, cả nam lẫn nữ đều nô nức rủ nhau ra mua vé mỗi chiều khi vừa vào trại để đi xem phim "chưởng" hàng đêm, đa số là phim Tầu kiếm hiệp của Hồng Kông hay Đài Loan. Mỗi tuần, các cán bộ trại lại về Saìgòn để mướn các phim "chưởng" loại này đem về Hàm Tân chiếu thu tiền. Chúng tôi muốn xem tối chiếu phim gì và phim hay dở cứ hỏi các cô cậu bên hình sự là biết hết. Những phim ảnh của phe xã hội chủ nghiã sau này đều bị "dẹp tiệm" chả ai buồn đi coi vì phim đã dở, đóng không hay, mà cốt truyện toàn tuyên truyền khô khan không hấp dẫn được khán giả, trại đã thử chiếu vài lần thất bại đành chuyển hướng kinh doanh qua phim "chưởng" thì đúng là hốt bạc.

Phía chúng tôi thì anh trật tự, cũng là một Thiếu Úy QLVNCH ngày trước thông báo chính thức là "Ban" Nhu mời các bác các anh lên hội Trường xem không phải mua vé. Ban đầu có vài anh còn nghi ngờ nhưng lên hội trường xem thì đúng là không cần vé.

Hầu như mỗi tối ngày thường là có chiếu phim, một nhóm anh em chúng tôi trong đó có tôi và anh Dậu luôn đi cùng nhau, tay phe phẩy cái quạt nan thả bộ về phía Hội Trường. Khi đến cửa, các anh trật tự đang soát vé các đội bên hình sự, nhìn thấy chúng tôi đến thì đều chào hỏi rất lịch sự và bước sang một bên nhường chỗ cho chúng tôi vào hai dẫy ghế đầu dành riêng bên trên, và chỉ một lát sau là cả ngàn hình sự nam nữ ngồi đầy nghẹt hết chung quanh nói chuyện ồn ào như một cái chợ.

Có hôm tụi tôi vào trễ nhưng vẫn thấy hai hàng ghế bên trên còn trống để dành cho chúng tôi chứ tù hình sự vẫn ngồi từ hàng thứ ba trở xuống. Một cử chỉ nhỏ đó cũng đủ cho tôi thấy được là ít nhiều thì trại hay "Ban" Nhu đã tỏ ra nể vì và ưu đãi một chút những người tù cuối cùng này.

Có những lúc vô tình chạm trán tay Thiếu Tá trưởng trại, chúng tôi đều chào ông ta, ông ta chào lại và không tỏ thái độ gì là còn thù hận sự kiện đội 20 đã dám biểu tình chống đối lao động tức là chống lại ông ta - bởi trong trại kể cả tù hình sự lẫn cán bộ dưới quyền, họ sợ ông ta như sợ cọp.

Những kỷ niệm ấy tôi chẳng bao giờ quên được bởi lẽ nó là những gì một thoáng tự hào của người tù chính trị so với tù hình sự, một cái gì cô đọng lại nhất sau mười hai năm lưu đầy phương Bắc.

Giống như Mẹ tôi vẫn thường nói một cách hãnh diện với mọi bà con họ hàng thân quen cũng như nói thẳng với Phường Khóm rằng các con trai của Mẹ đi tù là tù Ông tù Cha chứ không phải tù bình thường; tại địa phương Phường Khóm Trương Minh Giảng ở Sàigòn chúng nó tức lắm nhưng cũng không làm gì được.

Vì có đầu óc kinh doanh và thực tế nên khi về làm trưởng trại Hàm Tân, Thiếu Tá Nhu đã đặt vấn đề kiếm tiền lên hàng đầu, nguồn lợi to lớn đó từ nhiều phía đem lại như các toán khai thác lâm sản, những dịch vụ "căng tin", dịch vụ thăm nuôi và chiếu phim "chưởng" hợp với thị hiếu của đám trẻ tù hình sự nam nữ.

Đó là chưa kể chủ trương của tất cả trại giam trong các nhà tù của Cộng Sản là sử dụng tối đa năng lực của tù nhân nam cũng như nữ, là vắt hết sức lực còn sót lại của họ nhằm mục đích làm tiền thật nhiều cho trại qua những từ ngữ lừa bịp và khuôn sáo như "tạo ra của cải vật chất" cho trại hay "lao động là vinh quang".

Nhưng vì hai chữ "vinh quang" ấy mà hàng ngàn hàng vạn tù nhân đã phơi xác ngoài cánh đồng hay trong trại tập trung vì kiệt sức, vì bệnh tật không thuốc men, vì khẩu phần ăn quá thiếu thốn sau bao nhiêu năm tháng lao động cật lực vì sức khoẻ họ đã bị vắt kiệt.

Nhiều trại đã trở thành giầu có và đám cán bộ chỉ huy tham lam đã có túi đầy tiền, trong đó có trại Hàm Tân Z-30D, nhờ giam giữ thường xuyên một nguồn lao động dồi dào hàng ngàn tù nhân.

Các nữ tù có sắc đẹp ở trại này thì được tuyển chọn để phục vụ ở "căng-tin" và được đi lại khá tự do như những tự giác; mấy cán binh còn tiết lộ là các nữ tù này, đặc biệt một cô đẹp nhất tên M. còn phải phục vụ riêng cho "Ban" Nhu mỗi khi có yêu cầu tại nhà riêng của ông ấy gần đó nữa.

Hàng ngàn tù hình sự nam nữ, đa số là trẻ tuổi đều thích được ra sân sau giờ điểm danh để ăn diện quần áo và nhiều cô có dịp dồi phấn thoa son. Họ thường cặp với nhau thành từng đôi tíu tít nói cười, họ kéo nhau đi mua vé, trò truyện rất là vui mắt. Tôi có hỏi thăm thì được biết đa số nữ vào tù là tội mãi dâm, biển thủ, lường gạt, chỉ rất ít là tội sát nhân; một số nói là họ vô tội nhưng bị dùng làm con vật thí thân đưa vào tù để ém nhẹm việc cấp trên của họ đã biển thủ cả tiền triệu của công ty.

Nhiều tù nữ có bạn trai là tù nam, mỗi buổi chiều ra gập nhau truyện trò với nhau hai mái đầu sát vào nhau trên ghế đá công viên rất là tình tứ và lãng mạn. Nhìn họ vui cười bên nhau một cách vô tư tôi tự hỏi không biết khi vào buồng giam rồi xa cách nhau họ có buồn không? Họ có nghĩ rằng họ là nạn nhân của cái chế độ phi nhân bản này không?

Nếu miền Nam không sụp đổ, nếu chế độ Cộng Hoà còn tồn tại thì những người trẻ ở đây đã là các cô Tú cậu Tú hay sinh viên đại học hay những công nhân viên chức sĩ quan của chính phủ VNCH, những tương lai của đất nước chứ đâu có phải mang thân tù tội oan uổng như vậy.

Cộng Sản quả thật đi đến đâu thì tàn phá và đem hoang tàn đổ nát đến đó. Chúng tôi là những viên chức sĩ quan chế độ cũ đã thất trận nên phải chịu sự trả thù đầy thủ đoạn tàn nhẫn và hèn hạ của kẻ mang danh là chiến thắng chứ các người trẻ tuổi này họ đâu có tội tình gì mà cũng vướng vào vòng lao lý? Chính cái xã hội do chế độ Cộng Sản tạo ra đã đẩy những người trẻ tuổi này vướng vào vòng "pháp luật", đẩy họ xuống hố.

Lòng tôi không khỏi bùi ngùi và thương xót cho những thiếu nữ còn quá trẻ, nét mặt còn thơ ngây mà đã bị rơi vào vòng tù tội. Và bên ngoài trại tù còn có bao nhiêu ngàn thiếu nữ khác cũng đang rơi vào những thảm cảnh tăm tối cùng đường trong một cái xã hội mà nền tảng gia đình đang bị phá hoại, trong một xã hội mà đạo đức đang bị lung lay tới tận gốc rễ bởi Cộng Sản cai trị miền Nam gây ra hàng chục năm nay.

Tôi không thể quên được hình ảnh các em bé vị thành niên khoảng mười đến mười bẩy tuổi trong trung tâm Thanh Xuân ở Hà Sơn Bình ngoài Bắc, là nơi giam giữ các trẻ phạm pháp. Đa số bị bắt vì tội ăn cắp, đánh nhau gây thương tích, một ít vì mãi dâm mà chịu những án tù rất nặng tới ba năm, năm hay bẩy năm, nhưng tựu trung lại thì các em cũng chính là nạn nhân của xã hội chủ nghĩa nghèo đói, bần cùng đã dậy cho con người biết lường gạt, biết ăn gian nói dối để sống còn . Và với chủ nghiã vô thần, các em đã bị nhôì sọ chỉ biết đến Đảng mà thôi, không cần cha mẹ hay nhà thờ và chùa chiền.

Nhiều lần tôi đã gập các em xúm nhau vào ì ạch đẩy chiếc xe "cải tiến" nặng nề chất đầy củi hay hoa mầu trên đường về trại. Xe "cải tiến" là loại xe mà trước kia do bò kéo nay được cải tiến lại để cho người kéo - (vậy mà họ lúc nào cũng hãnh diện là ta nay có xe "cải tiến".) Nhìn các em đi chân đất với thân hình gầy gò ốm yếu, xanh xao mà các em còn cực khổ hơn trâu bò, các em phải nai lưng ra lao động mỗi ngày để làm ra của cải cho trại, lòng tôi không khỏi quặn đau.

Trong thời gian ở Hàm Tân, trong ký ức tôi còn nhớ một trường hợp khá lạ lùng về một cô bé bên đội hình sự bị ma dấu.

Khi đó vào một buổi chiều trong lúc nhập trại thì thấy phía cổng bỗng xôn xao và nhiều người chạy lung tung, hoá ra là một đội nữ thiếu mất một người.

Các cán bộ và cán binh túa ra đi lùng sục tìm kiếm khắp nơi chung quanh khu vực lao động và xa hơn nữa ở ngoài trại và phải mất hàng giờ sau mới lôi được về một nữ hình sự rất nhỏ người và nhỏ tuổi, miệng cô ta đầy đất bùn - nghe nói cô ta bị ma nhát và dấu dưới một gốc cây Buông.

Tôi thì chưa thấy trường hợp ma ám nào nhưng phải công nhận là Thổ Thần rất linh thiêng y như lời thầy của tôi đã chỉ dậy lúc trước là núi có chủ và đất sông ngòi cũng có chủ.

Một hôm trên đường về trại cùng đội 20, lúc đi ngang qua một lùm cây, chiếc đồng hồ đeo tay của tôi bị rơi mất từ lúc nào. Tôi cố tìm chung quanh sân cỏ và trong bụi cây vì biết rằng nó chỉ rơi đâu gần đây thôi nhưng không thấy đâu cả, chợt tôi nhớ lời thầy dậy bảo, tôi cầu xin Thổ Thần, xin cho tôi laị chiếc đồng hồ vì tôi rất cần nó.

Vừa cầu xong thì tôi nhìn thấy cái đồng hồ đang treo tòng teng trên một nhánh cây nhỏ ngay trước mắt tôi, chỗ này tôi đã tìm hai ba lần mà có thấy nó đâu, sao bây giờ nó lại hiện ra lạ kỳ như vậy?

Đây là điều chỉ có thể lý giải bằng tâm linh chứ không bằng khoa học được, cũng giống như nhiều lần vị Thổ thần đã báo mộng trong khu buồng giam hay tại khu thăm nuôi cho một số anh có tên thả về và các anh đều tả vị Thần này như là một cụ già thấp nhỏ người, râu tóc bạc phơ và chống cây gậy trúc.

Nói đến thăm nuôi thì phải công nhận rằng không trại nào qua được Hàm Tân Z-30D bốn năm cuối chúng tôi ở đó.

Việc mở cửa cho thăm nuôi, nhất là cho tù chính trị đã đem lại nguồn lợi mới cho trại. Khu này đã được "thiết kế" với những căn nhà tranh xinh xắn, xa khu trại giam và dành cho các gia đình ở lại. Dọc theo đó là con suối và hai hàng cây tỏa bóng mát rất yên tĩnh. Dãy nhà này được xây dựng lên khi chúng tôi vừa vào đến miền Nam.

Nếu chúng ta tạm thời quên đi thực tế là các căn nhà tranh đơn sơ này tuy ở ngoài bốn bức tường trại giam nhưng vẫn còn nằm trên phần đất của Hàm Tân Z-30D., thì chúng giống như là một khu nghỉ mát với vẻ đẹp thật nên thơ và gần với thiên nhiên.

Nhờ có các người vợ tù vào thăm chồng thường xuyên nên chúng tôi biết được nhiều về tình hình bên ngoài, những kiến thức này rất cần thiết và có thể xem như một sự chuẩn bị cho những người tù trở lại xã hội và gia đình. Đặc biệt tin tức liên quan đến chương trình mà chúng tôi đều đang mong đợi là H.O. - một chương trình nhân đạo có thật của chính phủ Mỹ chứ không là tin đồn đãi như khi chúng tôi còn ở miền Bắc.

Việc thăm nuôi đã diễn ra cả chục năm nay rồi nhưng chưa bao giờ lại nhộn nhịp, chưa bao giờ thực sự đem lại nhiều niềm vui và phấn khởi cho người tù như bốn năm này tại Hàm Tân, có lẽ vì ở gần hơn, phương tiện xe đò thuận tiện hơn cho gia đình đến thăm, và vì chế độ thăm nuôi đã mở ngỏ cho tù chính trị chế độ cũ.

Bởi vậy chúng tôi được thăm nom liên tục, các công sức của người vợ tù như con thoi đi thăm chồng nơi chốn lao tù đã không hề uổng phí vì đem lại cho người tù thêm sức khoẻ cả về thể chất lẫn tinh thần và nhìn những người tù cuối cùng này, tôi thấy ai cũng lấy lại phong độ nhanh chóng và sự tinh anh như trở lại trên khuôn mặt của mỗi người.

Về tướng mạo mà nói thì có lẽ nhờ ý chí phấn đấu không mệt mỏi của họ và nhờ vào lòng thương yêu vô bờ bến của những người vợ trung trinh, của các thân nhân trong gia đình, mà đã giúp những người tù này tẩy xóa dần đi được các nét u ám tù tội đã bám vào người mình từ bao nhiêu năm nay, hay vì họ đã trả xong cái nợ của người dân khi mất nước hay họ đã can trường chiến thắng được bao nhiêu là sự trả thù tàn độc của kẻ thù vừa là kẻ chiến thắng tựa như những ngọn roi sắt quất trên thân hình tiêu tụy của họ?

Điều này làm tôi liên tưởng lúc mới mất miền Nam vào đầu tháng Năm năm một chín bẩy lăm, trong lúc chờ đi tù tập trung "cải tạo" tôi đến thăm gia đình một đồng nghiệp tại Sàigòn thì bà Mẹ của cô là người Hoa biết về tướng số nói rằng sắc diện của tôi lúc đó rất là xấu và ám đen trên khuôn mặt.

Điều bà nói ám chỉ việc tôi sẽ vào tù, điều này cũng dễ hiểu thôi vì tôi và hàng mấy trăm ngàn viên chức sĩ quan chế độ cũ đều đang chờ đợi cái viễn ảnh đen tối không tương lai đó, nhưng chính tôi cũng không ngờ là thời gian đã kéo dài lê thê đến hãi hùng như vậy.

Lúc sa chân vào vòng tù tội và khi đích thực hiểu được thế nào là Cộng Sản, thế nào là chủ nghĩa xã hội thì quá trễ rồi và tôi chỉ còn biết nhìn lên Trời cầu xin Ơn Trên cho mình và các bạn tù còn sống sót để có ngày ra khỏi trại giam mà thôi.

Có ra đến khu thăm nuôi của Hàm Tân, có gập mặt các người vợ tù, nói chuyện tâm sự với các chị thì mới nhận chân được phần nào cái cao quí, sự quả cảm và lòng hy sinh đến tột cùng của người vợ dành cho chồng.

Nếu phải tuyên dương các người vợ tù như chúng ta thường tuyên dương các chiến sĩ QLVNCH anh hùng chiến thắng Cộng Sản từ chiến trường trở về thành phố Sàigòn thì tôi nghĩ rằng chúng ta chưa có một huy chương nào xứng đáng và có đủ ý nghĩa để tặng cho những người vợ tù đáng quí này.

Có lẽ trong lịch sử bốn ngàn năm của dân tộc Việt Nam, chưa có bao giờ mà vai trò người vợ, người phụ nữ Việt lại phải đối phó hầu như đơn độc trước những thử thách to lớn của cuộc sống như dưới ách cai trị vô nhân tính của chế độ Cộng Sản tại Việt Nam sau tháng Tư năm một chín bẩy lăm tại miền Nam.

Nhìn các bạn tù đã trải qua mười mấy năm trong trại giam tôi cũng phải nể sợ sức bền bỉ chịu đựng của họ, nhưng khi gặp các người vợ tù yếu đuối ở khu thăm nuôi và hiểu được các hoàn cảnh gay go cam khổ và bơ vơ trong một xã hội đầy thù nghịch và kỳ thị mà các chị đã phải sống qua bao nhiêu năm khi người chồng đã vào tù, thì tôi không khỏi thốt lên những lời cảm phục đối với các chị.

Quả thật các người vợ tù đã tạo nên một huyền thoại có một không hai trong lịch sử hiện đại, các chị đã viết lên một trang sử đầy những kỳ tích về sức người, về tình nghiã vợ chồng đã giúp các chị vượt lên trên được mọi gian khổ trầm luân và ngăn cách để đi đến được tới hạnh phúc và đoàn tụ ở tận cuối con đường đầy chông gai đó.

Không phải tất cả tù nhân đều có gia đình mà nhiều người vì còn trẻ hay còn mải mê với những công trận của đời lính mà còn độc thân khi Sàigòn thất thủ. Một điểm nữa có lẽ nhìn thấy ngày về không còn xa cho nên thân nhân của các người tù này đã tìm cách cho họ lập gia đình.

Một câu chuyện tình thật đẹp là của một bạn tù rất thân với tôi dù là anh lớn hơn tôi một con giáp.

Gia đình đã đưa một cô giáo ở Sàigòn quen với các em gái của anh lên trại để thăm anh. Cô giáo vốn đã có nhiều cảm tình với anh trai bạn mình, một người hùng của BĐQ ngày trước, một đại tá hiếm hoi của QLVNCH vẫn còn đơn lẻ, nên tuy trong lòng nhiều e thẹn nhưng cô đã quyết định đi theo gia đình đến Hàm Tân thăm anh.

Cả hai như bị tiếng sét aí tình ngay phút đầu gập gỡ giữa trai anh hùng gái thuyền quyên nên sau đó thì cô giáo thay mặt gia đình lên thăm anh luôn và mồi tình đã có một kết thúc hạnh phúc. Một đám cưới đơn sơ và trang trọng có một không hai đã được tổ chức tại nhà của anh tại Sàigòn. Cô dâu trong áo voan cưới mầu trắng bên cạnh họ hàng hai bên nhưng không có chú rể bởi lẽ lúc đó chú rể còn trong trại giam.

Khi được xem tấm ảnh cưới với một mình cô dâu đứng lễ trước bàn thờ gia tiên trong ngày cưới mà không có chú rể, tôi thật là xúc động nhìn anh vừa vui và vừa buồn cho niềm vui chưa được trọn vẹn của anh.

Khoảng một năm sau thì anh được thả về và đoàn tụ trong hạnh phúc bên cạnh người vợ hiền đã kiên tâm chờ đợi anh sau ngày cưới.

Khu thăm nuôi, các mái nhà tranh, các con đường đất sỏi đá rợp bóng mát bao quanh, con suối lững lờ trôi từ phía trước và chẩy siết ở phía sau khu nhà tranh, chiếc cầu bắc ngang qua khu "căng-tin", những chuyến xe đò Sàigòn-Hàm Tân, đã là chứng nhân cho bao nhiêu câu chuyện về tình nghĩa vợ chồng tuyệt đẹp về những cuộc tình thật nên thơ và đẹp như trong mộng của những người tù cuối cùng.

Đẹp như trong mộng vì lẽ chúng tôi ở tù chẳng bao giờ biết được có một ngày nào đó có một người đẹp thương mến mình mà cất công vào tận khu rừng lá Buông để thăm những người chiến sĩ VNCH năm xưa, những tù nhân cuối cùng - những người đã ở tù mười lăm mười bẩy năm sau khi chiến tranh đã chấm dứt. Sự kiện có một người đẹp từ thành phố đến thăm mình sau mười mấy năm là một hạnh ngộ hoàn toàn bất ngờ và lý thú bởi vì chính các tù nhân này tưởng lầm rằng xã hội bên ngoài đã lãng quên mình.

Những người đẹp ấy là các người vợ tù đi thăm chồng, là những phụ nữ với tấm lòng cao cả như cô giáo, là người con gái một thời để yêu và một thời để nhớ có tên là Phượng đã ghé thăm tôi ngày nào bên dòng suối mơ.