Trong thời gian gần đây được xem lai một số hình ảnh về chuyến công tác của Tòa Hành Chánh Bình Thuận và Hải Quân/VNCH tại đảo Phú Quý do chị Dung gởi lên mạng internet, tôi thấy lòng mình bồi hồi xúc động khi những kỷ niệm xa xưa hiện về.
Vào đầu thập niên 1970 khi tình hình chiến sự bắt đầu sôi động khắp 4 vùng chiến thuật thì những lần nghỉ phép của lính bắt đầu ít và ngắn hạn hơn. Quê tôi vùng hải đảo xa xôi cách trở, lại thời tiết bất thường, phương tiện đi lại còn thô sơ, may mắn lắm đi phép gặp lúc biển êm, gió lặng mới về thăm được Phú quý quê mình.
Một lần tôi về đảo lại gặp được chuyến công tác của Tòa Hành Chánh Bình Thuận do tàu Hải Quân QLVNCH vận chuyển. Lại may mắn hơn là có dịp gặp lại vài người bạn cũ nay là sĩ quan của chiếc tàu này, cũng như một số anh chị em là công chức quân nhân thuộc TK. Bình Thuận và là bạn cũ ngày xưa dưới mái trường Phan Bội Châu. Tôi được dịp hướng dẫn các bạn tôi đi thăm viếng quanh đảo, tôi cũng được biết thêm là Tòa Hành Chánh BT đã có những chuyến công tác như thế này rất thường xuyên, tôi thấy và biết những chuyến công tác này đã giúp ích dân Phú Quý rất nhiều, nhất là về mặt y tế sức khoẻ cho đồng bào trên đảo.
Trong lúc chia tay để trở lại đơn vị, tôi có làm bữa cơm đãi anh chị em bạn, tôi có nói lời cám ơn về sự giúp đỡ này, thì anh Dân, người bạn Hải quân đã nói nửa đùa nửa thật rằng: ’mày phải cám ơn ông Đại tá Tỉnh trưởng của mày mới đúng, tụi tao chỉ thi hành lịnh, mà tao nói thật là dân đảo mày có phước lắm mới có ông Tỉnh trưởng biết lo cho dân như thế này’, tôi chỉ cười và nghĩ đó chẳng qua cũng chỉ là công việc của một vị Quan đầu tỉnh thôi.
Tôi đi lính ở xa, chỉ được vài lần nghỉ phép trong năm, nên những việc xảy ra ở Bình Thuận, tôi biết rất hạn chế, nhất là vị Tỉnh Trưởng mà tôi nghe nói đến nhiều nhưng chưa một lần được găp mặt. Rồi biến cố 30-4-75 xảy ra, cùng số phận với bao Quân Dân Cán Chính VNCH, tôi và gia đình nổi trôi theo kiếp đời nghiệt ngã dưới chế độ cộng sản.
Vào giữa năm 1979, gia đình tôi và tất cả gia đình Quân cán chính khác tại đảo bị bắt buộc phải bỏ nhà cửa xóm làng để đi Kinh Tế Mới Đức Linh, nhưng không biết do 1 cơ may nào đó, vào giờ chót họ nói là hiện Đức Linh chưa xây dựng kịp nên tạm thời cho vào ở Bình Tú (vùng đất hoang cách Bia Đài khoảng 10 cs trải dài cho đến Mũi Kê Gà, họ gọi là KTM Khe Cả), ai cũng cảm thấy bớt buồn lo, vì dù sao cũng còn gần Phan Thiết và nhất là gần bờ biển, vì là người sanh ra và lớn lên giữa biển khơi nay bổng dưng bắt đày vào rừng sâu thì chết sướng hơn, Chúng tôi bị đẩy lên bờ biển Bình Tú và phải tự chặt cây, lượm lá lợp chòi để ở tạm, dù đã có dân công từ Phan Thiết xuống làm một ít sườn nhà rồi, nhưng thật thảm thương vì đó chỉ là cái sườn bằng cây tạp trong rừng, họ dựng lên rồi cột lại bằng những sợi dây lạt mong manh, chỉ cần vài cơn gió nhẹ là đổ nhào.
+ ĐẢO PHÚ QUÝ (1969 - 1975) :
Tại đây tôi được gặp lại hầu hết các anh em công chức Nha Phái Viên, cán bộ xã ấp và quân nhân, cán bộ XDNT toàn đảo, những người mà bao năm qua tôi rất ít khi gặp. Chúng tôi đã sống nương tựa đùm bọc nhau và tôi đã được họ kể cho nghe về những công tác cải tiến dân sinh, những quan tâm tận tình của Đại Tá Tỉnh Trưởng Ngô Tấn Nghĩa đối với dân Phú Quý, hầu hết đều tỏ lòng biết ơn và kính trọng đối với vị Tỉnh trưởng của mình, họ cũng thường so sánh với những vị Tỉnh trường tiền nhiệm mà họ chưa lần nào được gặp mặt tại đảo, Đại Tá Ngô Tấn Nghĩa thì đến đảo rất thường xuyên và đối xử rất thân tình với cán bộ và dân trên đảo.
Đảo Phú Quý trước đây ít được Tỉnh quan tâm cho nên đời sống của dân rất khó khăn thiếu thốn mọi mặt. Từ khi Đại Tá Ngô Tấn Nghĩa về thì ông quan tâm trực tiếp lo lắng nhiều hơn, giờ Phú Quý được xây thêm bệnh xá và nhà hộ sinh có đầy đủ cán bộ chuyên môn và thuốc men, đường xá được mở rộng, mở thêm các lớp trung học đệ nhất cấp mà trước đây chỉ có bậc tiểu học thôi, các giáo viên đến dạy tại đảo được nhiều ưu đãi hơn để họ an tâm dạy dỗ. Tôi cũng nghe nói là ông còn quan tâm nâng đỡ những học sinh giỏi được vào học trường công lập Phan Bội Châu để cha mẹ đỡ tốn kém hơn, nhưng phần đông các em phải dừng bước trước ngưỡng cửa đại học vì nhà nghèo không đủ khả năng cho con đi học xa, mặc dầu có nhiều em học rất giỏi. Phú Quý giờ đây cũng giảm bớt những con bịnh ngặt nghèo, nhờ sự chẩn đoán, khám bịnh của bác sĩ trong các đoàn công tác của Toà Hành Chánh, phát hiện sớm các chứng bịnh và gởi vào Phan Thiết chữa trị kịp thời.
Cùng lúc Tỉnh cũng có các chương trình cho ngư dân vay tiền đóng ghe mua máy hành nghề đánh cá, cuộc sống dân Phú Quý được sung túc thịnh vượng hơn, tuy không có những tòa nhà lầu cao rộng, nhưng dân Phú Quý lúc này không còn ai ở nhà tranh vách đất nữa, mà đâu đâu cũng nhà xây tường gạch, mái lợp ngói hoặc tôle xi-măng. Tỉnh cũng cấp cho Phú Quý 1 chiếc ghe có máy và trọng tải lớn để làm phương tiện giao thông giữa Phú Quý và đất liền, mà bà con thường gọi là : ’ GHE CHÁNH PHỦ ’.
Ông còn quan tâm lo cho đời sống tâm linh của dân đảo như trích quỹ và đôn đốc cho chỉnh trang lại Mộ Dinh Thầy tại xã Long Hải, một biểu tượng tín ngưỡng của dân đảo, và giúp đỡ sửa sang các đình, chùa, thánh thất, miếu, mộ thờ Thánh Thần trên đảo, quả thật ít có vị Tỉnh Trưởng nào chăm sóc cho dân như Ông ! Người Phú Quý vốn chất phác hiền hòa và rất trọng ơn nghĩa, và cũng rất ít có vị Tỉnh trưởng nào sau năm 1975 mà được dân chúng nhắc nhớ với lòng cảm phục và kính trọng như Ông.
Tôi chưa được hân hạnh phục vụ dưới sự chỉ huy của ông, nên không biết được tài điều binh, an dân của ông ra sao, nhưng qua lời kể của những quân nhân đã từng phục vụ tại TK. Bình Thuận và nhất là những viên chức tại đảo trong những ngày ở KTM Bình Tú. Tại đây tôi cũng rất nhiều lần bị nghe bọn cán bộ VC ’ KỂ TỘI ’ ông, quả thật tôi nghĩ ông là vị Tỉnh trưởng tài ba, mẫn cán thật sự.
Có lần nghe tin đồn là ông đã bỏ lính chạy trước khi Phan Thiết mất ? Thời gian này tôi không có mặt ở Phan Thiết nên không biết thực hư ra sao? nhưng trong những ngày ở KTM, tôi có nói chuyện với ông Phan Văn Hựu, Phái Viên Hành Chánh Phú quý, và mới đây trong tình cờ gặp được anh Yên, (sĩ quan của chiếc tàu Hải quân đã ở với Phú Quý cho tơí sau khi Đảo bị mất) :
+ PHÚ QUÝ NHỮNG NGÀY CUỐI THÁNG 4-1975 :
Những ngày sắp mất Phan Thiết, Nha Phái Viên Hành Chánh Phú Quý có lúc không liên lạc được với Tiểu Khu, lại nghe tin đài BBC nói Phan Thiết đã mất và Tỉnh trưởng đã di tản vào Vũng Tàu. Do đó, Nha Phái Viên đã điều động một chiếc ghe chở ông Hựu vào Vũng Tàu. Nhưng khi vào tới nơi thì được biết Đại Tá Tỉnh trưởng vẫn còn đang ở Phan Thiết, ông vội vã quay trở về Phú Quý. Sau đó đã liên lạc được, ông nhận lệnh phải giữ Phú Quý và sẽ có tàu Hải quân ra bảo vệ.
Đúng như lời hứa, quả thật hôm sau có 2 chiếc tàu tuần duyên ra bảo vệ đảo, tinh thần dân quân Phú Quý càng vững hơn. Cuối cùng, giữa đêm VC đã tràn ngập đảo, chỉ còn lại khu vực Nha Phái Viên đang cố thủ, trong lúc tàu hải quân vẫn ở ngoài khơi, họ nhắn lời qua mấy chiếc ghe câu (loại 1 người ngồi, chạy buồm) vào bờ kêu gọi anh em quân cán chính trên đảo tìm ghe ra tàu để họ di tản, nhưng VC kiểm soát quá gắt nên không ai đi thoát được, cho đến 2 ngày sau chiếc tàu vẫn còn quanh quẩn gần đảo và tiếp tục nhắn lời vào đảo là họ được lịnh đợi để tiếp cứu.
Sau khi chiếm được Nha Phái Viên, VC. đem súng lớn đặt trước bãi biển bắn ra tàu Hải quân, tàu đã bắn trả bằng nhiều loạt hải pháo làm sập 1 phần mặt tiền của trụ sở Nha Phái Viên.), cả 2 người này đều xác nhận là họ vẫn còn liên lạc nhận lệnh từ TK. cho tới giờ chót trước khi mất Phan Thiết & Phú Quý !
Xin nói thêm 1 chút về những giờ phút cuối tại Nha Phái Viên Phú Quý, theo lời kể của ông Đỗ Thái (Liên Đội Trưởng Nghĩa Quân Phú Quý): khi cọng quân bắn B40 vào lô-cốt trước Nha Phái Viên và bắt đầu tấn công, thì Trung sĩ 1 Võ Gia Vỹ đã nhảy lên chiếc xe jeep mui trần có gắn cây đại liên M60 đậu giữa sân và bắn xối xả vế phía cọng quân ngoài hàng rào làm bị thương nhiều tên trước khi anh bị hàng chục tràng AK vào người và ngã gục trên xe, xác anh đã bị VC bỏ gần sình thúi 3 ngày sau mới cho thân nhân đem về chôn.
Anh đã đơn thân chiến đãu rất dũng cảm, theo lời kể của các anh em Nghĩa Quân và XDNT có mặt lúc đó ai cũng thán phục. Anh Võ Gia Vỹ là em trai của Đại Uý Võ Gia Ý, một sĩ quan phục vụ thâm niên tại TK. Bình Thuận là con của ông Ban Tá thời Pháp Võ Gia Chí mà nhà văn Mường Giang có lần nhắc tới trong các bài viết về Phú Quý. Xin vinh danh và tri ân anh hùng TSI. Võ Gia Vỹ trong trận đánh cuối cùng tại Đảo Phú Quý.
Trở lại chuyện về Đại Tá Ngô Tấn Nghĩa, vào khoảng cuối năm 1979, trong lúc đang phá rừng làm rẫy tại Bình Tú (mật khu cũ của VC), một buổi sáng chúng tôi được lệnh tập trung về Điểm(tên gọi của trụ sở khu KTM), trong lúc đó thì tôi thấy bộ đội VC rất đông đang di chuyển từ Phan Thiết xuống vùng Mũi Khê Gà, không biết chuyện gì xảy ra mà mặt đứa nào cũng rất nghiêm trọng, nhìn cách trang bị vũ khí hình như là sắp có trận đánh lớn. Về trụ sở tôi thấy gần như đông đủ anh em Quân Cán Chính nhà mình khoảng 30 người.
Chúng tôi bị giữ tại đây 1 ngày đêm và dân chúng thì cũng bị cấm lên rẫy (sau này nghe nói là có một nhóm tù cải tạo đã trốn thoát khỏi trại Hàm Tân, hợp lực cùng một số Thiếu Sinh Quân Vũng Tàu vào rừng năm 75 đánh và lấy hết súng đạn 1 đồn công an tại Lagi và đã rút vào rừng giữa vùng Mũi Điện và Tà Cú, một số đã bị bắt và khai là đang chiến đãu dưới sư chỉ huy của Đại Tá Ngô Tấn Nghĩa... trong rừng Bình Tuy, Bình Thuận. Nhưng người dân trong nước lúc đó, thì mù tịt với tình hình bên ngoài, cứ nghe tin đồn và chuyền miệng nhau, ai có tiền thì lo tìm đường vượt biên, số còn lại thì lo lây lất kiếm cơm và sống hy vọng bằng những tin đồn như vậy). Còn chúng tôi phải ngồi nghe bọn cán bộ lên lớp chửi bới, chúng kết đủ thứ tội cho Đại Tá Nghĩa, anh em chúng tôi không hiểu tại sao tự dưng lại mang ra chửi ngang vậy, chúng cũng chẳng nói cho biết là chuyện gì đang xảy ra, nên chỉ biết im lặng nghe mà lòng hy vọng 1 biến cố gì đó sẽ xảy ra ?
Có một tên cán bộ còn cao hứng, cường điệu kể rằng: các anh có biết Thằng ĐT. Nghĩa là tên rất gian ác quỷ quyệt, có lần ta bắt được 1 toán biệt kính của chúng tại vùng này của ta (hắn chỉ tay về phía núi Tà Cú), chúng còn đủ máy móc, lúc ta đang khai thác thì thằng ĐT. Nghĩa bay trực thăng trên đầu, nó nói trong máy là các em ơ đâu anh xuống đón bây giờ, thế là bên ta giả lời kêu đáp xuống trong vị trí của ta, nhưng rủi là lúc đó có 1 chiến sĩ bị cướp cò súng nên nó bay lên và chạy thoát, nếu không ta đã bắt được nó rồi ???. (sic). Chúng còn kể đủ thứ tội toàn là những tội đã làm cho chúng bị điêu đứng, tan tác. Chuyện thiệt hư ra sao thì không biết nhưng qua những lời chửi bới, chúng xác nhận là Đại Tá Nghĩa rất thường bay trên đầu bọn chúng trước đây nên lúc nào chúng cũng bí ám ảnh lo sợ. Qua những lời kể của anh em đã phục vụ tại TK. Bình Thuận và những lời kết tội của VC, quả thật Ông là một vị Tỉnh trưởng tận tụy, mẫn cán luôn đi sát để điều quân an dân. Sống dưới chế độ CS, một khi chúng kết tội ai nhiều nhất thì phải hiểu đó chính là những lời tuyên dương của Quân Dân VNCH cho người đó vậy.
Sau hơn 33 năm trong cuộc biển dâu của dân tộc, hôm nay hồi tưởng lại những gì đã xảy ra, tuy không phải là những nhà viết sử, nhưng phần công-tội của những ai đã làm chúng ta cũng đã thấy được phần nào. Chúng tôi những người dân lành chất phác Phú Quý xin gởi lời tri ân sâu xa đến Đại Tá Ngô Tấn Nghĩa, Tỉnh trưởng Bình Thuận, người đã dành nhiều ưu ái để lo vấn đề cải tiến dân sinh cho người dân trên đảo xa chúng tôi. Ngay cả trong cảnh cùng khổ nhất nơi vùng KTM của VC mà bà con Phú Quý chúng tôi vẫn luôn nhắc đến Ông với tấm lòng kính trọng và biết ơn.
’... mai nếu có cuộc đổi đời trở lại,
ta xin lãnh phần đăng báo, phân ưu
đồng đội xưa, đã chết trận, chết tù.
thảm thiết quá... những hồn ma đói lạnh... ’ ’
(thơ Mường Giang)
Na Uy
Tháng 10-2008
Nguyễn Văn Đồng (Phú Quý)
Trung Uý Pháo Binh/QLVNCH (Tiểu Đoàn 231 PB/SĐ23BB)
Cựu HS Phan Bội Châu (1961-1968)
Vào đầu thập niên 1970 khi tình hình chiến sự bắt đầu sôi động khắp 4 vùng chiến thuật thì những lần nghỉ phép của lính bắt đầu ít và ngắn hạn hơn. Quê tôi vùng hải đảo xa xôi cách trở, lại thời tiết bất thường, phương tiện đi lại còn thô sơ, may mắn lắm đi phép gặp lúc biển êm, gió lặng mới về thăm được Phú quý quê mình.
Một lần tôi về đảo lại gặp được chuyến công tác của Tòa Hành Chánh Bình Thuận do tàu Hải Quân QLVNCH vận chuyển. Lại may mắn hơn là có dịp gặp lại vài người bạn cũ nay là sĩ quan của chiếc tàu này, cũng như một số anh chị em là công chức quân nhân thuộc TK. Bình Thuận và là bạn cũ ngày xưa dưới mái trường Phan Bội Châu. Tôi được dịp hướng dẫn các bạn tôi đi thăm viếng quanh đảo, tôi cũng được biết thêm là Tòa Hành Chánh BT đã có những chuyến công tác như thế này rất thường xuyên, tôi thấy và biết những chuyến công tác này đã giúp ích dân Phú Quý rất nhiều, nhất là về mặt y tế sức khoẻ cho đồng bào trên đảo.
(Nguyễn Văn Đồng ’hàng đầu bên trái ’ cùng phái đoàn hổn hợp của Tòa Hành Chánh Bình Thuận và Hải Quân/VNCH công tác tại Đảo Phú Quý - Hình chụp của Nguyễn Thị Dung)
Trong lúc chia tay để trở lại đơn vị, tôi có làm bữa cơm đãi anh chị em bạn, tôi có nói lời cám ơn về sự giúp đỡ này, thì anh Dân, người bạn Hải quân đã nói nửa đùa nửa thật rằng: ’mày phải cám ơn ông Đại tá Tỉnh trưởng của mày mới đúng, tụi tao chỉ thi hành lịnh, mà tao nói thật là dân đảo mày có phước lắm mới có ông Tỉnh trưởng biết lo cho dân như thế này’, tôi chỉ cười và nghĩ đó chẳng qua cũng chỉ là công việc của một vị Quan đầu tỉnh thôi.
Tôi đi lính ở xa, chỉ được vài lần nghỉ phép trong năm, nên những việc xảy ra ở Bình Thuận, tôi biết rất hạn chế, nhất là vị Tỉnh Trưởng mà tôi nghe nói đến nhiều nhưng chưa một lần được găp mặt. Rồi biến cố 30-4-75 xảy ra, cùng số phận với bao Quân Dân Cán Chính VNCH, tôi và gia đình nổi trôi theo kiếp đời nghiệt ngã dưới chế độ cộng sản.
Vào giữa năm 1979, gia đình tôi và tất cả gia đình Quân cán chính khác tại đảo bị bắt buộc phải bỏ nhà cửa xóm làng để đi Kinh Tế Mới Đức Linh, nhưng không biết do 1 cơ may nào đó, vào giờ chót họ nói là hiện Đức Linh chưa xây dựng kịp nên tạm thời cho vào ở Bình Tú (vùng đất hoang cách Bia Đài khoảng 10 cs trải dài cho đến Mũi Kê Gà, họ gọi là KTM Khe Cả), ai cũng cảm thấy bớt buồn lo, vì dù sao cũng còn gần Phan Thiết và nhất là gần bờ biển, vì là người sanh ra và lớn lên giữa biển khơi nay bổng dưng bắt đày vào rừng sâu thì chết sướng hơn, Chúng tôi bị đẩy lên bờ biển Bình Tú và phải tự chặt cây, lượm lá lợp chòi để ở tạm, dù đã có dân công từ Phan Thiết xuống làm một ít sườn nhà rồi, nhưng thật thảm thương vì đó chỉ là cái sườn bằng cây tạp trong rừng, họ dựng lên rồi cột lại bằng những sợi dây lạt mong manh, chỉ cần vài cơn gió nhẹ là đổ nhào.
+ ĐẢO PHÚ QUÝ (1969 - 1975) :
Tại đây tôi được gặp lại hầu hết các anh em công chức Nha Phái Viên, cán bộ xã ấp và quân nhân, cán bộ XDNT toàn đảo, những người mà bao năm qua tôi rất ít khi gặp. Chúng tôi đã sống nương tựa đùm bọc nhau và tôi đã được họ kể cho nghe về những công tác cải tiến dân sinh, những quan tâm tận tình của Đại Tá Tỉnh Trưởng Ngô Tấn Nghĩa đối với dân Phú Quý, hầu hết đều tỏ lòng biết ơn và kính trọng đối với vị Tỉnh trưởng của mình, họ cũng thường so sánh với những vị Tỉnh trường tiền nhiệm mà họ chưa lần nào được gặp mặt tại đảo, Đại Tá Ngô Tấn Nghĩa thì đến đảo rất thường xuyên và đối xử rất thân tình với cán bộ và dân trên đảo.
Đảo Phú Quý trước đây ít được Tỉnh quan tâm cho nên đời sống của dân rất khó khăn thiếu thốn mọi mặt. Từ khi Đại Tá Ngô Tấn Nghĩa về thì ông quan tâm trực tiếp lo lắng nhiều hơn, giờ Phú Quý được xây thêm bệnh xá và nhà hộ sinh có đầy đủ cán bộ chuyên môn và thuốc men, đường xá được mở rộng, mở thêm các lớp trung học đệ nhất cấp mà trước đây chỉ có bậc tiểu học thôi, các giáo viên đến dạy tại đảo được nhiều ưu đãi hơn để họ an tâm dạy dỗ. Tôi cũng nghe nói là ông còn quan tâm nâng đỡ những học sinh giỏi được vào học trường công lập Phan Bội Châu để cha mẹ đỡ tốn kém hơn, nhưng phần đông các em phải dừng bước trước ngưỡng cửa đại học vì nhà nghèo không đủ khả năng cho con đi học xa, mặc dầu có nhiều em học rất giỏi. Phú Quý giờ đây cũng giảm bớt những con bịnh ngặt nghèo, nhờ sự chẩn đoán, khám bịnh của bác sĩ trong các đoàn công tác của Toà Hành Chánh, phát hiện sớm các chứng bịnh và gởi vào Phan Thiết chữa trị kịp thời.
Cùng lúc Tỉnh cũng có các chương trình cho ngư dân vay tiền đóng ghe mua máy hành nghề đánh cá, cuộc sống dân Phú Quý được sung túc thịnh vượng hơn, tuy không có những tòa nhà lầu cao rộng, nhưng dân Phú Quý lúc này không còn ai ở nhà tranh vách đất nữa, mà đâu đâu cũng nhà xây tường gạch, mái lợp ngói hoặc tôle xi-măng. Tỉnh cũng cấp cho Phú Quý 1 chiếc ghe có máy và trọng tải lớn để làm phương tiện giao thông giữa Phú Quý và đất liền, mà bà con thường gọi là : ’ GHE CHÁNH PHỦ ’.
Ông còn quan tâm lo cho đời sống tâm linh của dân đảo như trích quỹ và đôn đốc cho chỉnh trang lại Mộ Dinh Thầy tại xã Long Hải, một biểu tượng tín ngưỡng của dân đảo, và giúp đỡ sửa sang các đình, chùa, thánh thất, miếu, mộ thờ Thánh Thần trên đảo, quả thật ít có vị Tỉnh Trưởng nào chăm sóc cho dân như Ông ! Người Phú Quý vốn chất phác hiền hòa và rất trọng ơn nghĩa, và cũng rất ít có vị Tỉnh trưởng nào sau năm 1975 mà được dân chúng nhắc nhớ với lòng cảm phục và kính trọng như Ông.
Tôi chưa được hân hạnh phục vụ dưới sự chỉ huy của ông, nên không biết được tài điều binh, an dân của ông ra sao, nhưng qua lời kể của những quân nhân đã từng phục vụ tại TK. Bình Thuận và nhất là những viên chức tại đảo trong những ngày ở KTM Bình Tú. Tại đây tôi cũng rất nhiều lần bị nghe bọn cán bộ VC ’ KỂ TỘI ’ ông, quả thật tôi nghĩ ông là vị Tỉnh trưởng tài ba, mẫn cán thật sự.
Có lần nghe tin đồn là ông đã bỏ lính chạy trước khi Phan Thiết mất ? Thời gian này tôi không có mặt ở Phan Thiết nên không biết thực hư ra sao? nhưng trong những ngày ở KTM, tôi có nói chuyện với ông Phan Văn Hựu, Phái Viên Hành Chánh Phú quý, và mới đây trong tình cờ gặp được anh Yên, (sĩ quan của chiếc tàu Hải quân đã ở với Phú Quý cho tơí sau khi Đảo bị mất) :
+ PHÚ QUÝ NHỮNG NGÀY CUỐI THÁNG 4-1975 :
Những ngày sắp mất Phan Thiết, Nha Phái Viên Hành Chánh Phú Quý có lúc không liên lạc được với Tiểu Khu, lại nghe tin đài BBC nói Phan Thiết đã mất và Tỉnh trưởng đã di tản vào Vũng Tàu. Do đó, Nha Phái Viên đã điều động một chiếc ghe chở ông Hựu vào Vũng Tàu. Nhưng khi vào tới nơi thì được biết Đại Tá Tỉnh trưởng vẫn còn đang ở Phan Thiết, ông vội vã quay trở về Phú Quý. Sau đó đã liên lạc được, ông nhận lệnh phải giữ Phú Quý và sẽ có tàu Hải quân ra bảo vệ.
Đúng như lời hứa, quả thật hôm sau có 2 chiếc tàu tuần duyên ra bảo vệ đảo, tinh thần dân quân Phú Quý càng vững hơn. Cuối cùng, giữa đêm VC đã tràn ngập đảo, chỉ còn lại khu vực Nha Phái Viên đang cố thủ, trong lúc tàu hải quân vẫn ở ngoài khơi, họ nhắn lời qua mấy chiếc ghe câu (loại 1 người ngồi, chạy buồm) vào bờ kêu gọi anh em quân cán chính trên đảo tìm ghe ra tàu để họ di tản, nhưng VC kiểm soát quá gắt nên không ai đi thoát được, cho đến 2 ngày sau chiếc tàu vẫn còn quanh quẩn gần đảo và tiếp tục nhắn lời vào đảo là họ được lịnh đợi để tiếp cứu.
Sau khi chiếm được Nha Phái Viên, VC. đem súng lớn đặt trước bãi biển bắn ra tàu Hải quân, tàu đã bắn trả bằng nhiều loạt hải pháo làm sập 1 phần mặt tiền của trụ sở Nha Phái Viên.), cả 2 người này đều xác nhận là họ vẫn còn liên lạc nhận lệnh từ TK. cho tới giờ chót trước khi mất Phan Thiết & Phú Quý !
Xin nói thêm 1 chút về những giờ phút cuối tại Nha Phái Viên Phú Quý, theo lời kể của ông Đỗ Thái (Liên Đội Trưởng Nghĩa Quân Phú Quý): khi cọng quân bắn B40 vào lô-cốt trước Nha Phái Viên và bắt đầu tấn công, thì Trung sĩ 1 Võ Gia Vỹ đã nhảy lên chiếc xe jeep mui trần có gắn cây đại liên M60 đậu giữa sân và bắn xối xả vế phía cọng quân ngoài hàng rào làm bị thương nhiều tên trước khi anh bị hàng chục tràng AK vào người và ngã gục trên xe, xác anh đã bị VC bỏ gần sình thúi 3 ngày sau mới cho thân nhân đem về chôn.
Anh đã đơn thân chiến đãu rất dũng cảm, theo lời kể của các anh em Nghĩa Quân và XDNT có mặt lúc đó ai cũng thán phục. Anh Võ Gia Vỹ là em trai của Đại Uý Võ Gia Ý, một sĩ quan phục vụ thâm niên tại TK. Bình Thuận là con của ông Ban Tá thời Pháp Võ Gia Chí mà nhà văn Mường Giang có lần nhắc tới trong các bài viết về Phú Quý. Xin vinh danh và tri ân anh hùng TSI. Võ Gia Vỹ trong trận đánh cuối cùng tại Đảo Phú Quý.
Trở lại chuyện về Đại Tá Ngô Tấn Nghĩa, vào khoảng cuối năm 1979, trong lúc đang phá rừng làm rẫy tại Bình Tú (mật khu cũ của VC), một buổi sáng chúng tôi được lệnh tập trung về Điểm(tên gọi của trụ sở khu KTM), trong lúc đó thì tôi thấy bộ đội VC rất đông đang di chuyển từ Phan Thiết xuống vùng Mũi Khê Gà, không biết chuyện gì xảy ra mà mặt đứa nào cũng rất nghiêm trọng, nhìn cách trang bị vũ khí hình như là sắp có trận đánh lớn. Về trụ sở tôi thấy gần như đông đủ anh em Quân Cán Chính nhà mình khoảng 30 người.
Chúng tôi bị giữ tại đây 1 ngày đêm và dân chúng thì cũng bị cấm lên rẫy (sau này nghe nói là có một nhóm tù cải tạo đã trốn thoát khỏi trại Hàm Tân, hợp lực cùng một số Thiếu Sinh Quân Vũng Tàu vào rừng năm 75 đánh và lấy hết súng đạn 1 đồn công an tại Lagi và đã rút vào rừng giữa vùng Mũi Điện và Tà Cú, một số đã bị bắt và khai là đang chiến đãu dưới sư chỉ huy của Đại Tá Ngô Tấn Nghĩa... trong rừng Bình Tuy, Bình Thuận. Nhưng người dân trong nước lúc đó, thì mù tịt với tình hình bên ngoài, cứ nghe tin đồn và chuyền miệng nhau, ai có tiền thì lo tìm đường vượt biên, số còn lại thì lo lây lất kiếm cơm và sống hy vọng bằng những tin đồn như vậy). Còn chúng tôi phải ngồi nghe bọn cán bộ lên lớp chửi bới, chúng kết đủ thứ tội cho Đại Tá Nghĩa, anh em chúng tôi không hiểu tại sao tự dưng lại mang ra chửi ngang vậy, chúng cũng chẳng nói cho biết là chuyện gì đang xảy ra, nên chỉ biết im lặng nghe mà lòng hy vọng 1 biến cố gì đó sẽ xảy ra ?
Có một tên cán bộ còn cao hứng, cường điệu kể rằng: các anh có biết Thằng ĐT. Nghĩa là tên rất gian ác quỷ quyệt, có lần ta bắt được 1 toán biệt kính của chúng tại vùng này của ta (hắn chỉ tay về phía núi Tà Cú), chúng còn đủ máy móc, lúc ta đang khai thác thì thằng ĐT. Nghĩa bay trực thăng trên đầu, nó nói trong máy là các em ơ đâu anh xuống đón bây giờ, thế là bên ta giả lời kêu đáp xuống trong vị trí của ta, nhưng rủi là lúc đó có 1 chiến sĩ bị cướp cò súng nên nó bay lên và chạy thoát, nếu không ta đã bắt được nó rồi ???. (sic). Chúng còn kể đủ thứ tội toàn là những tội đã làm cho chúng bị điêu đứng, tan tác. Chuyện thiệt hư ra sao thì không biết nhưng qua những lời chửi bới, chúng xác nhận là Đại Tá Nghĩa rất thường bay trên đầu bọn chúng trước đây nên lúc nào chúng cũng bí ám ảnh lo sợ. Qua những lời kể của anh em đã phục vụ tại TK. Bình Thuận và những lời kết tội của VC, quả thật Ông là một vị Tỉnh trưởng tận tụy, mẫn cán luôn đi sát để điều quân an dân. Sống dưới chế độ CS, một khi chúng kết tội ai nhiều nhất thì phải hiểu đó chính là những lời tuyên dương của Quân Dân VNCH cho người đó vậy.
Sau hơn 33 năm trong cuộc biển dâu của dân tộc, hôm nay hồi tưởng lại những gì đã xảy ra, tuy không phải là những nhà viết sử, nhưng phần công-tội của những ai đã làm chúng ta cũng đã thấy được phần nào. Chúng tôi những người dân lành chất phác Phú Quý xin gởi lời tri ân sâu xa đến Đại Tá Ngô Tấn Nghĩa, Tỉnh trưởng Bình Thuận, người đã dành nhiều ưu ái để lo vấn đề cải tiến dân sinh cho người dân trên đảo xa chúng tôi. Ngay cả trong cảnh cùng khổ nhất nơi vùng KTM của VC mà bà con Phú Quý chúng tôi vẫn luôn nhắc đến Ông với tấm lòng kính trọng và biết ơn.
’... mai nếu có cuộc đổi đời trở lại,
ta xin lãnh phần đăng báo, phân ưu
đồng đội xưa, đã chết trận, chết tù.
thảm thiết quá... những hồn ma đói lạnh... ’ ’
(thơ Mường Giang)
Na Uy
Tháng 10-2008
Nguyễn Văn Đồng (Phú Quý)
Trung Uý Pháo Binh/QLVNCH (Tiểu Đoàn 231 PB/SĐ23BB)
Cựu HS Phan Bội Châu (1961-1968)
Gửi ý kiến của bạn
