(Trận chiến dữ dội ngày 30-4-1975 quanh vùng Ông Tạ đã khiến hàng trăm binh sĩ Việt đôi bên và người dân ra đi mãi mãi. Đau lòng thay, sau đó, khi tiếng súng đã ngưng, cũng trong ngày 30-4 nơi đây vẫn còn cả chục người nữa ra đi…)
… Lúc 12g30 trưa 30-4, cánh cổng sắt trước ngõ Con Mắt vẫn bị các nhóm Nhân dân tự vệ ấp Hòa Bình đóng kín, khóa chặt. Đêm 30-4, vùng Ông Tạ cúp điện. Đám con nít Ông Tạ, trong đó có tôi, tò mò chạy sang một căn nhà ở ngõ Con Mắt (cách nhà cũ của nhà thơ Đỗ Trung Quân chừng 100m) coi chín thi thể của cả gia đình trung tá Đặng Sĩ Vĩnh tự sát lúc hai giờ chiều 30-4 trước đó.
Cả nhà nằm chết ngay ngắn trên giường (riêng xác trung tá Vĩnh xô lệch); thái dương từng người đều có vết đạn. Con trai đầu của gia đình là trung úy Đặng Trần Vinh năm đó 27 tuổi cũng nằm chết trên giường cùng mẹ và hai em gái út sinh đôi năm đó 15 tuổi, hơn tôi hai tuổi. Hai cô này da trắng, tóc dài, đen nhánh, buộc nơ đỏ, xanh, khi tôi đi chơi qua đó thường thấy hai cô đùa nghịch, cười rúc rích.
Căn nhà khá chật với một gia đình chín người, không có chỗ để xe, phải gửi xe ở nhà ông Năm Châu, con rể ông chủ đất Nguyễn Văn Thêm vốn rộng nhất xóm. Ông Vĩnh vốn là Trưởng ban Binh địa Phòng Nhì Bộ Tổng tham mưu, sau biệt phái qua Tổng nha Cảnh sát. Bà con hàng xóm nói ông sống hiền lành.
Vợ ông là Trần Ánh Nguyệt, chị vợ của nhà thơ trung tá Hà Thượng Nhân với bài thơ nổi tiếng năm 1960 được dạy ở đại học: "Chiêu niệm quái thơ". Hà Thượng Nhân vốn là giám đốc Đài Phát thanh Quốc gia, chủ bút rồi chủ nhiệm nhật báo Tiền Tuyến; từng làm giám khảo Giải Văn học Nghệ thuật toàn quốc, bộ môn Thơ. Vợ chồng ông Vĩnh từng làm chủ một nhà in.
Theo Nguyễn Hà Tường Anh, một đứa con nhà hàng xóm là thiếu tá Luận, ông Vĩnh để lại một lá thư cho người anh trai là ông Đặng Sĩ Toản. Trong một lá thư ngắn khác, ông có lời xin lỗi hàng xóm vì quyết định của gia đình ông có thể làm phiền họ. Ông còn xin họ giúp báo tin cho thân nhân của ông để lo chôn cất và còn một ít tiền để trong ngăn kéo.
Ông Toản báo với em gái là bà Hà Thượng Nhân. Bà Hà Thượng Nhân cùng chị là bà Chấn, chị dâu là bà Tâm, em gái là bà Viên khi khói súng chiến tranh chưa tan, làm tang lễ vội vàng rồi lặng lẽ đưa chín quan tài gia đình ông Vĩnh ra nghĩa địa đô thành Chí Hòa cách đó vài trăm mét (nay là công viên Lê Thị Riêng) chôn cất; nơi lúc sinh thời, ông qua lại hàng ngày.
Những cuộc ra đi của người Ông Tạ khi “tàn chiến cuộc” không chỉ là gia đình trung tá Vĩnh. Ngay sau trận cuối cùng ở vùng Ông Tạ, một số lính Nhảy dù đã chạy lên khu vực ngã sáu Chợ Lớn, tự sát tập thể, đó là thiếu úy Huỳnh Văn Thái và bảy lính Nhảy dù khác.
Cũng trong con hẻm chỉ dài 300m này, chiều hôm ấy còn có một vụ nổ khiến sáu, bảy thiếu niên thiệt mạng. Nguyên nhân: nhóm thiếu niên này lượm đâu được một viên đạn pháo, hì hục đục, phát nổ.
Trước đó, sáng 29-4, sau khi nhờ lính đưa vợ con ra sân bay, thiếu tướng Phạm Văn Phú, Bắc 54 Hà Đông vốn dân cư xá sĩ quan Chí Hòa, Ông Tạ (sau về số 19 Gia Long, nay là Lý Tự Trọng) đã uống thuốc độc tự vẫn, hôn mê và ra đi lúc 11g15 trưa 30-4, ít phút trước khi lá cờ Mặt trận được kéo lên Dinh Độc Lập.
Nói thêm:
- Khi tôi tới nhà trung tá Vĩnh, thấy bà con lối xóm đang dọn dẹp mâm cơm trên bàn đã ăn xong. Trên bàn có mấy vỉ thuốc. Phải chăng ông bà Vĩnh đã thỏa thuận ăn bữa cơm gia đình cuối cùng và cả nhà uống thuốc ngủ. Sau đó ông Vĩnh bắn từng người thân rồi tự sát cuối cùng?
- Ngõ Con Mắt với tôi là một trong hai khu vực nhiều oan khiên nhất vùng Ông Tạ, với nhiều cái chết đau lòng. Khu vực kia là Bắc Hải, Lộc Hưng và cư xá sĩ quan Chí Hòa (ông Phú và nhiều tướng lãnh VNCH ở cư xá này). Hai khu này xưa là đồn Tả và đồn Hữu của đại đồn Chí Hòa, nơi diễn ra các trận đánh khốc liệt khi quân Pháp tấn công đại đồn từ năm 1859-1861.
Cù Mai Công
(Trích “Sài Gòn một thuở - Dân Ông Ta đó” tập 2)
Cù Mai Công
(Trích “Sài Gòn một thuở - Dân Ông Ta đó” tập 2)
Gửi ý kiến của bạn
