Ngay từ những ngày đầu nghe nhạc, tôi đã thích nhạc của Nhật Trường - Trần Thiện Thanh, có thể đến từ những mối giao cảm từ những hình ảnh thân ái chút-tình-đồng-hương quê nhà Phan Thiết, khi nghe Biển Mặn "tìm về biển Đông, tình yêu thành sóng Thái Bình Dương/ Mẹ là mẹ trùng dương, gào than từ bãi trước ghềnh sau..." hình ảnh biển Thương Chánh / Đồi Dương với những hàng dương xanh rì và cát trắng liền hiện ra ngay trong đầu (mặc dù bài này được ông thai nghén và hoàn thành vào thời gian thụ huấn ở quân trường Đồng Đế, Nha Trang, nhưng theo lời tâm sự của tác giả: khi nhìn cảnh sinh tình, khiến cho người nhạc sĩ tài hoa nhớ tới quê hương miền biển mặn Phan Thiết, nơi có con sông tình ái Mường Mán, phát nguồn từ Núi Ông trong rặng Trường Sơn, sau khi vượt qua rừng núi lau lách, vườn cây trái, đồng ruộng... mới tới Phan Thiết qua cái tên "Cà Ty" rồi mới chảy ra Đông Hải tại cửa Thương Chánh.) ...hoặc "Yêu quê hương miền cháy nắng" thì làm sao mà thoát được hình ảnh miền cát trắng Mũi Né...hoặc ngay cả với những bài nhạc Xuân rất "lính", rất "chiến tranh", rất buồn...nhưng rất Tết (Đám Cưới Đầu Xuân/ Phút Giao Mùa/ Đồn Vắng Chiều Xuân/ Mùa Xuân Lá Khô/ Ngày Đầu Một Năm...) cũng gợi nhớ lên những Nguyên-đán êm đềm quê nhà...
Nhạc Trần Thiện Thanh đi một hướng riêng, lãng mạn riêng, hào hoa riêng, day dứt riêng, “buồn thiu” riêng… một phần đến từ những nét đặc biệt về đặt lời của người nhạc sĩ tài hoa này…
Điểm qua những điểm thú vị có thể thấy: Những “em anh” rất trìu mến, kiểu tán tỉnh … rất Nhật-Trường.
- Em anh còn nhớ khi đôi ta mơ chuyện tích xưa (Phút giao mùa)
- Anh biết chiều nay em anh buồn lắm (Tuyết trắng)
- Sao em anh lại khóc khi anh ra đi vì em? (Anh về với em)
- Sợ mưa lạc đường làm ướt áo em anh. (Chuyện hẹn hò)
- Cho em anh khóc, cho dài đêm thâu (Hãy trả lời em)
- Em anh vẫn còn mong tháng ngày qua (Lời cho người yêu nhỏ)
- Khi tuổi buồn đã gần em ơi, em anh ơi (Từ nửa vòng trái đất)
- …
Hay một màu xanh ám ảnh như chính tên của ông:
- Mùa xuân vẫn xanh, xanh như cuộc tình em với anh (Phút giao mùa)
- Áo ai xanh hờ hững đi vào đêm ... (Chuyện hẹn hò)
- Lúc mầu xanh biển mặn đục sắc mây (Biển mặn)
- Yêu em như trời xanh yêu mây trắng (Một đời yêu anh)
- Như nước xuôi giòng vào lòng biển xanh. (Anh về với em)
- Rồi một ngày kia em khoe áo mới xanh hơn mây trời. (Đám cưới đầu xuân)
- Cho đôi ta đến chân trời xanh xanh (Hãy trả lời em)
- Rừng lá xanh xanh cây phủ đường đi (Rừng lá thấp)
- Cầu xin tóc em còn màu xanh (Tâm sự người lính trẻ)
- Làng mi thanh dưới vừng tóc em xanh (Tình có như không)
- khi ta yêu trái tim ta màu xanh. (Tình đầu tình cuối)
- Để cho anh nghe thèm, đường chiều xưa ngời sáng áo em xanh. (Tình thư của lính)
- Đây áo bay màu xanh xanh như tình ái (Tuyết trắng)
-…
Ngoài những điểm chung đó, có thể thấy trong những bài nhạc của Trần Thiện Thanh, xa vắng đâu đó, từ bên kia giấc mơ hay từ bên kia đời sống, một âm thanh – một giọng hát – một bài ca - một tiếng vọng, một đối thoại nội tâm nào đó…cứ vang về day dứt mãi không thôi… Đó là một khía cạnh "buồn thiu" nữa của giọng ca Nhật Trường, của tình ca Trần Thiện Thanh...
- Tiền đồn heo hút nhắc em kỷ niệm ấu thơ.
Hỏi: "em có nghe trong tâm hồn gợi giây phút xưa?" (Phút giao mùa)
- Từ máy thu thanh cô nàng vừa ca: "Trọn kiếp yêu anh lính khổ xa nhà" (Rừng lá thấp)
- Một người trách tôi ”sao hay hát bài ca ngăn cách mãi?” (Xin em đừng hỏi)
- Em chết trong anh suốt một đời…nên ngất ngư câu hát nửa vời (Một đời yêu anh)
- Hôm qua anh chợt nghe lại giọng hát cố nhân xa: "Em, em sẽ yêu anh trọn một đời" (Từ nửa vòng trái đất)
- Mắt quầng thâm mất ngủ/ tàn đêm khói lửa/ Giờ chỉ còn hai tiếng: "mến anh!" (Rừng lá thấp)
- Anh hỏi một câu khi trong đêm dài vọng về tiếng súng: “Sao em cúi mặt không nhìn đôi mắt hứa thương em trọn đời?" (Tạ từ trong đêm)
- "Anh ơi anh ơi anh đâu rồi/ mộ bia đề tên anh đó sao .../ Anh ơi anh ơi anh đâu rồi/ để tình đầu là tình cuối đau lòng nhau!" (Tình đầu tình cuối)
- Cho hỏi một lời giữa ngày vu quy: "Đầu đời chung đôi ta đã hứa gì?" (Tình yêu thứ nhất)
Yêu nhạc Trần Thiện Thanh còn đến từ những hình ảnh bất ngờ và thú vị mà chưa nhạc sĩ nào nghĩ ra được như hình ảnh "Rồi ta làm đôi chim sám hối /Vào suốt canh trưa tiếng mõ bồi hồi/ Hay ta làm hai con kiến gió/ Nhỏ bé chung thân xa lìa nhân gian (Trần Gian Tội Lỗi) / "từ máy thu thanh cô nàng vừa ca", "lính giữa rừng yêu là thấp ...mà thôi" (Rừng Lá Thấp) / "người điên trong vườn hoa tình ái" (Mùa Đông Của Anh)/ "kẻ hành khất phiên chợ tan" (Người Xa Người)/ "Goá phụ ngây thơ" (bài cùng tên)/ “Yêu lúc băng rừng như mộng tình nhân” (Mùa xuân lá khô)...
Tất cả những điểm đặc sắc trên đều có trong những bài nhạc lính Xuân của Trần Thiện Thanh – những bài hát cũng khơi gợi lên nhiều hình ảnh rất thơ, lạ thường rất Nhật-Trường …
Phải chăng với chút phong trần, chút “thơ thoả”, chút bụi đời viễn mơ này mà có nhiều người khi “muốn” chia nhạc thành những đối cực sang – sến, hàn lâm – nhạc mùi…thì đều công nhận trong nhạc Trần Thiện Thanh / trong một bài nhạc của Trần Thiện Thanh có đủ cả hai yếu tố tưởng đối nghịch mà lại hợp thuận với nhau như vậy! Nhạc lính – nhạc tình – nhạc quê hương hay nhạc tình lính cho một mùa xuân quê hương ?!? Những điều hoà hợp ấy có thể phản ánh chỉ qua một câu hát: vừa thực tế, phản ánh qua lăng kính của những người vượt gian khổ: “yêu lúc băng rừng”, nhưng vừa lãng mạng và hư ảo “như mộng tình nhân”…
Những hình ảnh đẹp mơ mòng “yêu lúc băng rừng như mộng tình nhân” ấy nổi bật lên trong những bài tình (lính) (trong mùa) Xuân quê hương của Trần Thiện Thanh, những hình ảnh tưởng chừng rất đơn giản nhưng khi Trần Thiện Thanh đưa vào bài hát, nó tình tự và đẹp ám ảnh đến không ngờ:
- Băng giòng sông loang trăng đầy
Lòng muốn vớt ánh trăng thề viết tên em…” (Đồn vắng chiều Xuân)
- Tiên nương hiện xuống dương gian xem hoa rộ khắp nơi
Trăng sao mọc kín đêm khuya cho thiên thần hát ca,
Rồi nhè nhẹ gót hài tiên ca múa trên trần ai… (Phút giao mùa)
- Cầu cho mùa xuân nồng nàn trên má em thôi đợi chờ
Giữa lòng chiều hoang nâng cánh sim rừng ngỡ màu tím hoa xưa ... (Đám cưới đầu Xuân)
- Phút giây mộng mơ nâng cánh hoa mai
Nhẹ rớt trên vai đầy, hồn chơi vơi
Ngỡ giữa xuân vàng, dáng em sang…(Đồn vắng chiều Xuân)
- Những lá khô rơi suốt âm thầm
Như trong một chiều lòng tôi biết yêu ai…(Mùa xuân lá khô)
Những hình ảnh mơ đắm ấy, chất trữ tình lính chiến ấy, thoáng “uỷ mị” (của những) quân nhân… được nhắc đi nhắc lại và bày tỏ một cách chân thành và thẳng thắn như vậy trong các bài nhạc miền Nam trước 1975 như thế, là một phần của chân dung những chiến sĩ - bên cạnh những hình ảnh khí chất “Người đi giúp núi sông/hàng hàng lớp lóp chưa về / hàng hàng nối tiếp câu thề/ giành lấy quê hương…”, “Không quên lời xưa đã ước thề/ dâng cả đời trai với sa trường/Nam nhi cổ lai chinh chiến hề/nào ai ngại gì vì gió sương…”...còn là “lãng mạn đời lính”, còn là những nhắn về khi tâm tư còn khắc khoải “người tình & quê hương”: “Nơi cuối trời em thắp vì sao/ Phiên gác buồn anh vẫn lẻ loi” - chỉ để nhắc nhớ một điều, tất cả những lên đường ấy, trước hết là những lên đường không sắt máu, không phải những “quyết lòng diệt tan kẻ thù”, không đi để “xây xác quân thù”. không phải để làm “một chiếc cầu đã gãy”, không làm “đàn con nay lớn khôn mang gươm đao vào xóm làng”…mà chỉ là những tâm hồn còn mong và mơ ngày về thanh bình, còn ngẩn ngơ trước cánh mai vàng, còn muốn “ôm nàng Xuân đẹp vào tay”, chỉ muốn “xin yêu thương đến vơi hận thù”, còn mộng “nếu Xuân này hoà bình” thì sự chắp nối hai bờ vĩ tuyến 17 cũng chỉ là “bắc một nhịp cầu”: “dân Nam vượt đồi vượt núi về thương sông Hồng ..."
… nhưng hoa thanh bình đúng nghĩa không bao giờ có thật, song ước mộng Xuân lành “Nếu anh có về khi tàn chinh chiến/ xin em cúi mặt giấu lệ mừng nghe em ...” thì không phải là một mộng ước hư nguỵ chút nào!
./.
Viết trong một ngày "Lạ quá Sài Gòn chiều nay lại mưa"
12-02-2020
Nguyễn Trường Trung Huy
huyvespa@gmail.com
Trần Thiện Thanh
Điểm qua những điểm thú vị có thể thấy: Những “em anh” rất trìu mến, kiểu tán tỉnh … rất Nhật-Trường.
- Em anh còn nhớ khi đôi ta mơ chuyện tích xưa (Phút giao mùa)
- Anh biết chiều nay em anh buồn lắm (Tuyết trắng)
- Sao em anh lại khóc khi anh ra đi vì em? (Anh về với em)
- Sợ mưa lạc đường làm ướt áo em anh. (Chuyện hẹn hò)
- Cho em anh khóc, cho dài đêm thâu (Hãy trả lời em)
- Em anh vẫn còn mong tháng ngày qua (Lời cho người yêu nhỏ)
- Khi tuổi buồn đã gần em ơi, em anh ơi (Từ nửa vòng trái đất)
- …
Hay một màu xanh ám ảnh như chính tên của ông:
- Mùa xuân vẫn xanh, xanh như cuộc tình em với anh (Phút giao mùa)
- Áo ai xanh hờ hững đi vào đêm ... (Chuyện hẹn hò)
- Lúc mầu xanh biển mặn đục sắc mây (Biển mặn)
- Yêu em như trời xanh yêu mây trắng (Một đời yêu anh)
- Như nước xuôi giòng vào lòng biển xanh. (Anh về với em)
- Rồi một ngày kia em khoe áo mới xanh hơn mây trời. (Đám cưới đầu xuân)
- Cho đôi ta đến chân trời xanh xanh (Hãy trả lời em)
- Rừng lá xanh xanh cây phủ đường đi (Rừng lá thấp)
- Cầu xin tóc em còn màu xanh (Tâm sự người lính trẻ)
- Làng mi thanh dưới vừng tóc em xanh (Tình có như không)
- khi ta yêu trái tim ta màu xanh. (Tình đầu tình cuối)
- Để cho anh nghe thèm, đường chiều xưa ngời sáng áo em xanh. (Tình thư của lính)
- Đây áo bay màu xanh xanh như tình ái (Tuyết trắng)
-…
Ngoài những điểm chung đó, có thể thấy trong những bài nhạc của Trần Thiện Thanh, xa vắng đâu đó, từ bên kia giấc mơ hay từ bên kia đời sống, một âm thanh – một giọng hát – một bài ca - một tiếng vọng, một đối thoại nội tâm nào đó…cứ vang về day dứt mãi không thôi… Đó là một khía cạnh "buồn thiu" nữa của giọng ca Nhật Trường, của tình ca Trần Thiện Thanh...
- Tiền đồn heo hút nhắc em kỷ niệm ấu thơ.
Hỏi: "em có nghe trong tâm hồn gợi giây phút xưa?" (Phút giao mùa)
- Từ máy thu thanh cô nàng vừa ca: "Trọn kiếp yêu anh lính khổ xa nhà" (Rừng lá thấp)
- Một người trách tôi ”sao hay hát bài ca ngăn cách mãi?” (Xin em đừng hỏi)
- Em chết trong anh suốt một đời…nên ngất ngư câu hát nửa vời (Một đời yêu anh)
- Hôm qua anh chợt nghe lại giọng hát cố nhân xa: "Em, em sẽ yêu anh trọn một đời" (Từ nửa vòng trái đất)
- Mắt quầng thâm mất ngủ/ tàn đêm khói lửa/ Giờ chỉ còn hai tiếng: "mến anh!" (Rừng lá thấp)
- Anh hỏi một câu khi trong đêm dài vọng về tiếng súng: “Sao em cúi mặt không nhìn đôi mắt hứa thương em trọn đời?" (Tạ từ trong đêm)
- "Anh ơi anh ơi anh đâu rồi/ mộ bia đề tên anh đó sao .../ Anh ơi anh ơi anh đâu rồi/ để tình đầu là tình cuối đau lòng nhau!" (Tình đầu tình cuối)
- Cho hỏi một lời giữa ngày vu quy: "Đầu đời chung đôi ta đã hứa gì?" (Tình yêu thứ nhất)
Yêu nhạc Trần Thiện Thanh còn đến từ những hình ảnh bất ngờ và thú vị mà chưa nhạc sĩ nào nghĩ ra được như hình ảnh "Rồi ta làm đôi chim sám hối /Vào suốt canh trưa tiếng mõ bồi hồi/ Hay ta làm hai con kiến gió/ Nhỏ bé chung thân xa lìa nhân gian (Trần Gian Tội Lỗi) / "từ máy thu thanh cô nàng vừa ca", "lính giữa rừng yêu là thấp ...mà thôi" (Rừng Lá Thấp) / "người điên trong vườn hoa tình ái" (Mùa Đông Của Anh)/ "kẻ hành khất phiên chợ tan" (Người Xa Người)/ "Goá phụ ngây thơ" (bài cùng tên)/ “Yêu lúc băng rừng như mộng tình nhân” (Mùa xuân lá khô)...
Tất cả những điểm đặc sắc trên đều có trong những bài nhạc lính Xuân của Trần Thiện Thanh – những bài hát cũng khơi gợi lên nhiều hình ảnh rất thơ, lạ thường rất Nhật-Trường …
Phải chăng với chút phong trần, chút “thơ thoả”, chút bụi đời viễn mơ này mà có nhiều người khi “muốn” chia nhạc thành những đối cực sang – sến, hàn lâm – nhạc mùi…thì đều công nhận trong nhạc Trần Thiện Thanh / trong một bài nhạc của Trần Thiện Thanh có đủ cả hai yếu tố tưởng đối nghịch mà lại hợp thuận với nhau như vậy! Nhạc lính – nhạc tình – nhạc quê hương hay nhạc tình lính cho một mùa xuân quê hương ?!? Những điều hoà hợp ấy có thể phản ánh chỉ qua một câu hát: vừa thực tế, phản ánh qua lăng kính của những người vượt gian khổ: “yêu lúc băng rừng”, nhưng vừa lãng mạng và hư ảo “như mộng tình nhân”…
Những hình ảnh đẹp mơ mòng “yêu lúc băng rừng như mộng tình nhân” ấy nổi bật lên trong những bài tình (lính) (trong mùa) Xuân quê hương của Trần Thiện Thanh, những hình ảnh tưởng chừng rất đơn giản nhưng khi Trần Thiện Thanh đưa vào bài hát, nó tình tự và đẹp ám ảnh đến không ngờ:
- Băng giòng sông loang trăng đầy
Lòng muốn vớt ánh trăng thề viết tên em…” (Đồn vắng chiều Xuân)
- Tiên nương hiện xuống dương gian xem hoa rộ khắp nơi
Trăng sao mọc kín đêm khuya cho thiên thần hát ca,
Rồi nhè nhẹ gót hài tiên ca múa trên trần ai… (Phút giao mùa)
- Cầu cho mùa xuân nồng nàn trên má em thôi đợi chờ
Giữa lòng chiều hoang nâng cánh sim rừng ngỡ màu tím hoa xưa ... (Đám cưới đầu Xuân)
- Phút giây mộng mơ nâng cánh hoa mai
Nhẹ rớt trên vai đầy, hồn chơi vơi
Ngỡ giữa xuân vàng, dáng em sang…(Đồn vắng chiều Xuân)
- Những lá khô rơi suốt âm thầm
Như trong một chiều lòng tôi biết yêu ai…(Mùa xuân lá khô)
Những hình ảnh mơ đắm ấy, chất trữ tình lính chiến ấy, thoáng “uỷ mị” (của những) quân nhân… được nhắc đi nhắc lại và bày tỏ một cách chân thành và thẳng thắn như vậy trong các bài nhạc miền Nam trước 1975 như thế, là một phần của chân dung những chiến sĩ - bên cạnh những hình ảnh khí chất “Người đi giúp núi sông/hàng hàng lớp lóp chưa về / hàng hàng nối tiếp câu thề/ giành lấy quê hương…”, “Không quên lời xưa đã ước thề/ dâng cả đời trai với sa trường/Nam nhi cổ lai chinh chiến hề/nào ai ngại gì vì gió sương…”...còn là “lãng mạn đời lính”, còn là những nhắn về khi tâm tư còn khắc khoải “người tình & quê hương”: “Nơi cuối trời em thắp vì sao/ Phiên gác buồn anh vẫn lẻ loi” - chỉ để nhắc nhớ một điều, tất cả những lên đường ấy, trước hết là những lên đường không sắt máu, không phải những “quyết lòng diệt tan kẻ thù”, không đi để “xây xác quân thù”. không phải để làm “một chiếc cầu đã gãy”, không làm “đàn con nay lớn khôn mang gươm đao vào xóm làng”…mà chỉ là những tâm hồn còn mong và mơ ngày về thanh bình, còn ngẩn ngơ trước cánh mai vàng, còn muốn “ôm nàng Xuân đẹp vào tay”, chỉ muốn “xin yêu thương đến vơi hận thù”, còn mộng “nếu Xuân này hoà bình” thì sự chắp nối hai bờ vĩ tuyến 17 cũng chỉ là “bắc một nhịp cầu”: “dân Nam vượt đồi vượt núi về thương sông Hồng ..."
… nhưng hoa thanh bình đúng nghĩa không bao giờ có thật, song ước mộng Xuân lành “Nếu anh có về khi tàn chinh chiến/ xin em cúi mặt giấu lệ mừng nghe em ...” thì không phải là một mộng ước hư nguỵ chút nào!
./.
Viết trong một ngày "Lạ quá Sài Gòn chiều nay lại mưa"
12-02-2020
Nguyễn Trường Trung Huy
huyvespa@gmail.com
Gửi ý kiến của bạn
