Sau khi Sài Gòn sụp đổ được 20 năm, những nạn nhân của Chủ nghĩa Cộng sản không chỉ ở miền Nam. Một nhà trí thức Hà Nội bị tổn thương vì nói thẳng
Gần 40 năm trước đây, một luật sư và trí thức Việt Nam tên Nguyễn mạnh Tường đứng lên để phê bình những lỗi lầm của chính phủ ông .
Tiến sĩ Tường là một gương mặt quan trọng thời bấy giờ – ông được Hồ chí Minh, người sáng lập ra Đảng Cộng sản Việt Nam, chọn để tranh luận về chủ quyền của Việt Nam đối với bọn thực dân Pháp một thời gian ngắn sau Thế chiến 2.
Những người Cộng sản không bỏ tù hay xử tử ông Tường vì nói ra những ý kiến của ông, nhưng ông bị cấm hành nghề 2 nghề nghiệp của ông. Ông được cho phép sống , nhưng chỉ trong im lặng.
Vào lúc Mỹ và Việt Nam đánh dấu 20 năm chuyện chấm dứt cuộc chiến mà họ đã đánh nhau, câu chuyện của ông Tường cho thấy những gì có thể là cái di sản mạnh mẽ nhất cho một quốc gia thống nhất và độc lập : một sự cai trị toàn trị cuả những người lãnh đạo Cộng sản. Nói theo cái nghĩa sự đàn áp cảm thấy bởi giới trí thức Việt Nam, ông Tường nói, sự kết thúc cuộc chiến “ không có nghiã lý gì cả “.
Mới đây, Đảng cố gắng tỏ ra nới lỏng sự phê phán, một phần cũng để xoa diụ những sự quan ngại của những quốc gia Tây phương vốn là những nguồn chính cho sự đầu tư quốc tế cần thiết cho “ sự đổi mới ‘ của kinh tế Việt Nam. Năm ngoái, Tổng bí thư Đỗ Mười đến nhà thăm viếng ông Tường trong một cử chỉ hoà giải. Ông Tường cho biết cuộc gặp gỡ chỉ là xã giao thiếu căn bản thực chất.
Cuốn hồi ký của ông Tường xuất bản năm 1992 ở Pháp, bị cấm ở Việt Nam, dù có những ấn bản của cuốn sách này vẫn bí mật lưu truyền . Ông cho biết là cho tới ngày nay, một bài viêát công khai phê phán Đảng sẽ đưa đến chuyện bị bắt giữ.
Ông Tường chấp nhận cho phỏng vấn vào tháng trước, đây là lần đầu ông làm đối với một tờ báo Mỹ . Ông không thể nào giống người trí thức hơn nưã , một nhãn hiệu ông hãnh diện mang lấy như chiếc khăn lụa quàng quanh cổ ông. Cử chỉ ông thanh lịch , tiếng Pháp của ông nhã nhặn, và cặp mắt ông không tỏ lộ sự dấu diếm gây ra bởi những gì ông gọi là “ những năm đen tối”.
Sinh ra ở Hà Nội năm 1909, ông Tuờng đã nhanh chóng tạo riêng cho minh một vóc dáng trí thức. Được gửi đi Pháp để học cao hơn, ông được trao tặng hai bằng tiến sĩ luật và văn chương ở lưá tuổi 22.
Năm 1946, ông Tường trở về Hà Nội hành nghề luật và dạy học. Đó là lúc ông được gọi vào văn phòng của ông Hồ. “ Ông Hồ yêu cầu tôi trình bày có hệ thống rõ ràng..về sự tranh luận chính thức mà phái đoàn Việt Nam sẽ trình bày “ với những người đàm phán người Pháp ở hội nghị hai bên, ông nói thế. Người Pháp bác bỏ cuộc thảo luận , nhưng ông Tường sau dó được yêu cầu đại diện Việt Nam tại ba cuộc hội nghị quốc tế và tên ông được đưa vào danh sách ban lãnh đạo của vài tổ chức hàng đầu.
Ông nói, “ Không may thay ! những thời kỳ tốt đẹp đó không kéo dài được lâu .”
Một thập niên sau khi ông hỗ trợ giúp đỡ Hồ chí Minh, ông Tường là một phần những gì Trung quốc và Việt Nam gọi là phong trào “ trăm hoa đua nở “ , một thời kỳ khi Đảng Cộng sản của hai quốc gia cho phép những người đối lập lên tiếng phê bình. Ở cả hai quốc gia những người Cộng sản sau đó quay về theo lối cũ – bịt miệng, tù đày, và đôi khi xử tử những ai dám nói ra.
Ông Tường phê bình chiến dịch cải cách ruộng đất tàn bạo của chính phủ trong đó có hàng ngàn người, trong số có nhiều người vô tội, bị xử tử nhân danh sự tái phân phối lại đất và tài sản ở vùng quê.
Trong bài tham luận năm 1956, ông Tường tuyên bố, “ Chúng ta đã để những người già, và con nít bị giết một cách khủng khiếp. Đó là những người chúng ta không muốn đàn áp.” , theo một bản tường trình xuất bản sau này bởi chính phủ Nam Việt Nam.
Ông Tường nói ông muốn đòi thêm quyền tự do ngôn luận và làm cho những người Cộng sản lắng nghe giới trí thức của đất nước. Ông nói là ông không chống bản thân Đảng – ông ca ngợi “ những thành công đáng nể “ của Cộng sản Việt Nam về giáo dục, cuộc chiến chống đói và nhiều lãnh vực khác – nhưng ông chống lỗi lầm và bất công của nó.
Tuy vậy, bất thình lình ông bị cấm dạy học, in sách và hành nghề luật . và bị công an theo dõi. Thế thì quan hệ của ông với ông Hồ thì sao? , ông Tường đáp, “ Tất cả những đảng viên của Đảng Cộng sản , từ chủ tịch cho đến cám bộ cấp thấp nhất.. không thể nào lên tiếng có ý kiến ngược lại với
Đảng. Đó là tại sao họ dể cho tôi chết đói .”
Qua nhiều thập niên, những người quen biết và học trò cũ đi băng qua đường để tránh gặp mặt ông công khai. Để có thể sống còn, ông bán những sách trong tủ sách nhà ông tùy theo giá trị phẩm chất giấy in của sách . Ông vẫn trông cậy vào “ sự giúp đỡ của bạn bè”
Ông sẽ nói gì với thế giới về Việt Nam ngày hôm nay ? “ Dù những cuộc cải cách kinh tế giờ đây đang được tiến hành và sự nổi lên cuả một giai cấp thương gia có khả năng quăng tiền qua cửa sổ, vẫn còn một số đông dân chúng không vui vẻ gì “.
( Bài viết “ For one man, war’s end was trivial next to his travails “ của ký giả Cameron w. Barr, đăng trên báo Christian Science Monitor ngày 27 tháng 4 năm 1995)
Trần viết Đại Hưng chuyển ngữ ( tháng 2 năm 2010)
Email: dalatogo@yahoo.com
Gần 40 năm trước đây, một luật sư và trí thức Việt Nam tên Nguyễn mạnh Tường đứng lên để phê bình những lỗi lầm của chính phủ ông .Tiến sĩ Tường là một gương mặt quan trọng thời bấy giờ – ông được Hồ chí Minh, người sáng lập ra Đảng Cộng sản Việt Nam, chọn để tranh luận về chủ quyền của Việt Nam đối với bọn thực dân Pháp một thời gian ngắn sau Thế chiến 2.
Những người Cộng sản không bỏ tù hay xử tử ông Tường vì nói ra những ý kiến của ông, nhưng ông bị cấm hành nghề 2 nghề nghiệp của ông. Ông được cho phép sống , nhưng chỉ trong im lặng.
Vào lúc Mỹ và Việt Nam đánh dấu 20 năm chuyện chấm dứt cuộc chiến mà họ đã đánh nhau, câu chuyện của ông Tường cho thấy những gì có thể là cái di sản mạnh mẽ nhất cho một quốc gia thống nhất và độc lập : một sự cai trị toàn trị cuả những người lãnh đạo Cộng sản. Nói theo cái nghĩa sự đàn áp cảm thấy bởi giới trí thức Việt Nam, ông Tường nói, sự kết thúc cuộc chiến “ không có nghiã lý gì cả “.
Mới đây, Đảng cố gắng tỏ ra nới lỏng sự phê phán, một phần cũng để xoa diụ những sự quan ngại của những quốc gia Tây phương vốn là những nguồn chính cho sự đầu tư quốc tế cần thiết cho “ sự đổi mới ‘ của kinh tế Việt Nam. Năm ngoái, Tổng bí thư Đỗ Mười đến nhà thăm viếng ông Tường trong một cử chỉ hoà giải. Ông Tường cho biết cuộc gặp gỡ chỉ là xã giao thiếu căn bản thực chất.
Cuốn hồi ký của ông Tường xuất bản năm 1992 ở Pháp, bị cấm ở Việt Nam, dù có những ấn bản của cuốn sách này vẫn bí mật lưu truyền . Ông cho biết là cho tới ngày nay, một bài viêát công khai phê phán Đảng sẽ đưa đến chuyện bị bắt giữ.
Ông Tường chấp nhận cho phỏng vấn vào tháng trước, đây là lần đầu ông làm đối với một tờ báo Mỹ . Ông không thể nào giống người trí thức hơn nưã , một nhãn hiệu ông hãnh diện mang lấy như chiếc khăn lụa quàng quanh cổ ông. Cử chỉ ông thanh lịch , tiếng Pháp của ông nhã nhặn, và cặp mắt ông không tỏ lộ sự dấu diếm gây ra bởi những gì ông gọi là “ những năm đen tối”.
Sinh ra ở Hà Nội năm 1909, ông Tuờng đã nhanh chóng tạo riêng cho minh một vóc dáng trí thức. Được gửi đi Pháp để học cao hơn, ông được trao tặng hai bằng tiến sĩ luật và văn chương ở lưá tuổi 22.
Năm 1946, ông Tường trở về Hà Nội hành nghề luật và dạy học. Đó là lúc ông được gọi vào văn phòng của ông Hồ. “ Ông Hồ yêu cầu tôi trình bày có hệ thống rõ ràng..về sự tranh luận chính thức mà phái đoàn Việt Nam sẽ trình bày “ với những người đàm phán người Pháp ở hội nghị hai bên, ông nói thế. Người Pháp bác bỏ cuộc thảo luận , nhưng ông Tường sau dó được yêu cầu đại diện Việt Nam tại ba cuộc hội nghị quốc tế và tên ông được đưa vào danh sách ban lãnh đạo của vài tổ chức hàng đầu.
Ông nói, “ Không may thay ! những thời kỳ tốt đẹp đó không kéo dài được lâu .”
Một thập niên sau khi ông hỗ trợ giúp đỡ Hồ chí Minh, ông Tường là một phần những gì Trung quốc và Việt Nam gọi là phong trào “ trăm hoa đua nở “ , một thời kỳ khi Đảng Cộng sản của hai quốc gia cho phép những người đối lập lên tiếng phê bình. Ở cả hai quốc gia những người Cộng sản sau đó quay về theo lối cũ – bịt miệng, tù đày, và đôi khi xử tử những ai dám nói ra.
Ông Tường phê bình chiến dịch cải cách ruộng đất tàn bạo của chính phủ trong đó có hàng ngàn người, trong số có nhiều người vô tội, bị xử tử nhân danh sự tái phân phối lại đất và tài sản ở vùng quê.
Trong bài tham luận năm 1956, ông Tường tuyên bố, “ Chúng ta đã để những người già, và con nít bị giết một cách khủng khiếp. Đó là những người chúng ta không muốn đàn áp.” , theo một bản tường trình xuất bản sau này bởi chính phủ Nam Việt Nam.
Ông Tường nói ông muốn đòi thêm quyền tự do ngôn luận và làm cho những người Cộng sản lắng nghe giới trí thức của đất nước. Ông nói là ông không chống bản thân Đảng – ông ca ngợi “ những thành công đáng nể “ của Cộng sản Việt Nam về giáo dục, cuộc chiến chống đói và nhiều lãnh vực khác – nhưng ông chống lỗi lầm và bất công của nó.
Tuy vậy, bất thình lình ông bị cấm dạy học, in sách và hành nghề luật . và bị công an theo dõi. Thế thì quan hệ của ông với ông Hồ thì sao? , ông Tường đáp, “ Tất cả những đảng viên của Đảng Cộng sản , từ chủ tịch cho đến cám bộ cấp thấp nhất.. không thể nào lên tiếng có ý kiến ngược lại với
Đảng. Đó là tại sao họ dể cho tôi chết đói .”
Qua nhiều thập niên, những người quen biết và học trò cũ đi băng qua đường để tránh gặp mặt ông công khai. Để có thể sống còn, ông bán những sách trong tủ sách nhà ông tùy theo giá trị phẩm chất giấy in của sách . Ông vẫn trông cậy vào “ sự giúp đỡ của bạn bè”
Ông sẽ nói gì với thế giới về Việt Nam ngày hôm nay ? “ Dù những cuộc cải cách kinh tế giờ đây đang được tiến hành và sự nổi lên cuả một giai cấp thương gia có khả năng quăng tiền qua cửa sổ, vẫn còn một số đông dân chúng không vui vẻ gì “.
( Bài viết “ For one man, war’s end was trivial next to his travails “ của ký giả Cameron w. Barr, đăng trên báo Christian Science Monitor ngày 27 tháng 4 năm 1995)
Trần viết Đại Hưng chuyển ngữ ( tháng 2 năm 2010)
Email: dalatogo@yahoo.com
Gửi ý kiến của bạn
