Chiều đó, rủ nó đi ăn hủ tíu, mới ngạc nhiên khi nghe nó từ chối “Con ăn chay mà chú”. Hóa ra nó ăn chay mấy tháng nay, để vái cho bà ngoại mau lành bệnh. Nó nói khi nào ngoại còn bệnh là nó còn ăn chay để cầu cho ngoại. “Nhiều lúc ngán quá, nhưng không dám bỏ chú, bởi vì lỡ vái cho ngoại rồi”, nó nhe răng cười. Lúc đó mới thấy thật ra bộ dạng chằng chịt của nó chỉ che con người thiệt, lành như đất. “Vậy chú với mày ăn chay, kể như cho chú vái ké mày, cho ngoại mau lành”, tôi nói vậy. Thằng nhỏ giương mắt nhìn rồi lại cười “Được không chú? Ăn chay không có ngon như ăn mặn đâu nghe”. Đi một vòng chợ, xách ba bốn món chay về ăn cơm. “Giống nhà hàng quá chừng đó chú. Mấy tháng nay con ăn chay toàn mì gói không hà, chú chơi sang thiệt”.

Không cần phải có một tôn giáo hay lý tưởng vĩ đại nào, chỉ cần một tấm lòng học làm người, biết thương nhớ mẹ cha, đã là một công dân tử tế trên nước Việt. “Con không cần phải khấn, vì hồn mẹ lúc nào cũng phảng phất bên con”. Thật ra, câu văn chỉ là một lời an ủi. Nhưng cảm động đến có thể rơi nước mắt. Lời dạy còn âm thầm nhắc rằng khi hành động bất kỳ điều gì, đều có một lương tâm truyền đời dõi theo và nhắc nhở. Nếu không có mẹ cha và người đi trước, thế hệ hôm nay dễ dàng trở thành hành động, suy nghĩ vô loài.

Tôi dặn anh em trong đoàn rằng chúng ta đi giúp đồng bào, chứ không phải là kẻ ban phát, nên hãy cảm ơn người đã nhận những gì chúng ta mang đến. Vì ngoài tấm lòng, chúng ta còn chuyển giúp của cải của người dân ở mọi nơi trong nước, cũng như của anh chị em cô bác ở Pháp, Mỹ, Úc... đến cho mọi người. "Cảm ơn cô", "cảm ơn cụ"... vang lên ở những nơi người dân bước ra. Có thể thấy rõ nhiều người đến nhận, có cả ngại ngần và có thể có cả mặc cảm. Nhưng khi được cảm ơn, họ nở nụ cười, thoạt đầu có chút ngượng nghịu nhưng rồi nhanh chóng gần gũi và đứng lại nắm tay nói huyên thuyên đủ chuyện. "Các bác ở miền Nam hiền quá, cho quà còn cám ơn", một bác đội nón lá, mặc áo mưa, hai tay xách quà, chân đi khập khiễng đứng lại nói. "Vui lắm, dân ở đây nhận tin được quà, hẹn nhau đi vui lắm". Một cô khác thì ghé vào nói, nhìn và giơ tay vẫy trước máy ghi hình.

Luật di trú chống đảng viên cộng sản chắc chắn không thể làm Trung Quốc sụp đổ, cũng không phải là thứ mà các đảng viên cộng sản như ở Việt Nam quá sợ hãi và từ bỏ đảng. Cần phải nhìn rõ rằng những tác động bên ngoài luôn tiếp sức cho các cuộc thay đổi trong quốc gia nhưng không phải là nguồn lực chính tác động. Luôn luôn, chính người dân trong nước mới là nguồn sức mạnh thật sự. Bối cảnh nhiều tuyên bố và nhiều dự luật gây nức lòng xuất hiện dễ tạo nên một lớp người hy vọng vào chuyện "sụp đổ cộng sản tự nhiên", và khoanh tay bàn tán, chờ thời. Thậm chí sinh ra các phong trào cực đoan khi nhìn thấy người đứng ở phía khác giấc mơ của mình. Và nếu chẳng may, khi đổi thay đến, Việt Nam thật sự bất hạnh khi có một lớp người quá lớn không muốn hành động, nhiều mộng mơ và chỉ bàn tán. E rằng khi ấy có dựng lên một nước Việt Nam, mong rằng tốt đẹp sẽ đến, cũng nhiêu khê.

Sống ở Hà Nội không ít lâu, ông nhận ra rằng cuộc cách mạng, mà ông mơ đến hoàn toàn khác với hiện thực. Từ việc ông chất vấn và phản biện rất nhiều vấn đề, cán bộ lãnh đạo trực tiếp đã xem ông là thành phần không thể cải tạo được, và giữ lại. Mãi cho đến sau năm 1975, thì ông mới tìm cách chạy được về Huế. Tại đây, dù được kèm cặp, “giáo dục” và nhắc nhở liên tục từ hai người là Nguyễn Khoa Điềm và Hoàng Phủ Ngọc Tường, nhà thơ Trần Vàng Sao vẫn cứ là thứ “chai lì tư tưởng” nên luôn bị dè chừng và bị công an theo dõi, đặc biệt vào thời điểm có những đổi mới về văn nghệ của đầu thập niên 90.

Tài liệu mật của ông Chu Đình Xương, Giám đốc Sở Công an Bắc Bộ ghi lại vào tháng 2/1983, cho thấy vì để cướp đất trong cuộc đại Cải cách miền Bắc xã hội chủ nghĩa, hàng ngàn cán bộ trung thành và sắt máu nhất đã được tập trung bí mật huấn luyện là phải thẳng tay, thậm chí với đồng chí của mình. Trong hồ sơ huấn luyện, Trung Ương còn hà hơi tiếp sức bằng khẳng định “Tất cả những chi bộ ở nông thôn đều là chi bộ của địch”. Trong số hơn 170.000 bị kết tội của cuộc Cải cách ruộng đất, thì có không ít các đảng viên, và đồng chí cũng đã bị xử bắn, hay tự sát… Ghê sợ nhất, là bất chấp thực tế, tất cả các thôn làng đều phải tìm ra cho đủ 5% số địa chủ theo chỉ tiêu từ Trung Ương giao.

Nguyên do của cuộc tẩy chay đang lan rộng ở nhiều quốc gia như Thái Lan, Đài Loan, Hồng Kông… bởi diễn viên Lưu Diệc Phi trước đó đã cho đăng một thông điệp trên mạng xã hội Weibo của Trung Quốc, có nội dung bằng tiếng Anh là: “I also support Hong Kong police. You can beat me up now”. (tạm dịch: Tôi cũng ủng hộ việc làm của cảnh sát Hồng Kông đó. Có ngon thì đánh tôi đi”). Đã vậy, cô ta còn thêm “What a shame for Hong Kong.” (thật xấu hổ cho cái đất Hồng Kông).

Từ 30 tháng 4 năm 1975, ở Việt Nam cũng xuất hiện những thành phần như vậy. Tên gọi của chúng là những kẻ tự đeo băng đỏ, thành phần 30-4. Có thể đó là những đứa trẻ hay thậm chí là những người đã trưởng thành. Nhiệm vụ của họ làm đi khắp nơi để lập lại những khẩu lệnh và tư tưởng từ lực lượng chiến thắng chính quyền miền Nam, và sẵn sàng dập tắt mọi tiếng nói không đồng ý hay khác biệt. Những kẻ như vậy có thể không có quân phục hay huy hiệu nhưng cũng được vũ trang.

Công an gọi 8 người này là nhóm “Hiến Pháp” – thoạt nghe thì bình thường, nhưng đó là một mối nguy hại, vì nghe như 8 người này là một tổ chức, có nội quy hay cương lĩnh hoạt động. Năm 2019, Trung tướng Lê Đông Phong, giám đốc công an ở Sài Gòn báo cáo với Ban Tuyên giáo Thành Ủy TPHCM rằng ngành này tập trung vào triệt tiêu các “nhóm kín” xuất hiện trên mạng. Ông Phong cũng nói để ngăn chận trước các vụ biểu tình ngày 2 tháng 9 năm 2018, công an đã bắt được 10 nhóm kín. Những nhóm gọi là “kín” – theo quan niệm của ngành công an – còn là các diễn đàn riêng, group trò chuyện trên Facebook. Từ đó, người ta có thể hiểu việc đặt tên “Hiến Pháp” cho 8 công dân này, đươc coi là nhằm chính trị hóa hoạt động công khai và được quyền của họ.

Năm 1975, cùng dòng người ra đi khỏi Việt Nam bởi kết cục của một cuộc chiến, nhà văn Túy Hồng đến bên kia biển và ở lại, như nhiều danh tài khác của miền Nam Việt Nam. Túy Hồng là một trong nhóm các nhà văn nữ nổi tiếng trước năm 1975 bao gồm Nhã Ca, Nguyễn Thị Hoàng, Trùng Dương (Nguyễn Thị Thái), Nguyễn Thị Thụy Vũ, Lệ Hằng... Thời của một nền văn chương tự do và lộng lẫy đã tạo điều kiện cho rất nhiều nhà văn nữ xuất hiện, nhưng nhóm các nữ sĩ kể trên được coi như là tiền phong với những phong cách, cũng như đề tài của họ đầy cá tính và khác biệt. Nhà văn Nguyễn Thị Tuý Hồng, tên cũng là bút danh. Bà sinh ngày 12-10-1938 tại Chí Long, Phong Điền, Thừa Thiên – Huế, viết văn từ năm 1962.