Người ta kể rằng, hôm ấy, thị trấn Bedford chết lặng trước hung tin: Có thêm 11 người là chồng, con, anh em, bạn bè, hàng xóm của họ,… không bao giờ trở về nữa! Cả thị trấn rùng rùng đổ về trung tâm, tụ tập trước cửa bưu điện. Đêm xuống, nhiều người không chịu về nhà mà ngủ dưới hiên nhà thờ, đối diện bưu điện, vừa chờ tin, vừa cầu nguyện, song dòng chảy của những bức điện báo tử vẫn chưa ngừng… Đến ngày 21 tháng 7 năm 1944, số điện báo tử gửi cho Belford tăng từ 11 thành 20!

Đã có rất nhiều người thắc mắc, tại sao lại phải lựa chọn cử tri để đại diện cho… các cử tri khác mà dân chúng miệt thị là… “chim mồi” (5)? Câu trả lời rất đơn giản, đó là cách tốt nhất để tránh chuyện phải nghe cử tri cật vấn, phải thấy cử tri dùng những thứ như… dép để bày tỏ sự tín nhiệm của họ. Không như thế thì làm sao… tạo ra được… sự tín nhiệm của… cử tri, sự tín nhiệm của… nhân dân để ông Trọng trở thành đại diện cho nhân dân ở Quốc hội Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam suốt… 17 năm vừa qua và tiếp tục là đại diện cho nhân dân ở Quốc hội thêm hai năm nữa. Xứ khác có thể là không nhưng tại Việt Nam, đại diện không nhất thiết phải cần… thể diện!

Có “sự dối trá, hèn hạ phỉ báng lịch sử, khơi gợi hận thù để lặp lại sai lầm, kích động mâu thuẫn” nào lớn hơn thực trạng u ám, bế tắc của Việt Nam hiện nay: Chủ quyền lãnh thổ bị xâm hại, luôn trong tình trạng ngàn cân treo sợi tóc vì vô số dấu hiệu cho thấy ma vẫn còn đưa lối, quỷ vẫn còn dẫn dường. Tham nhũng, lạm quyền càng ngày càng trầm trọng. Kinh tế suy thoái. Tài nguyên cạn kiệt. Môi sinh, môi trường ô nhiễm không có điểm dùng. Phân hóa giàu – nghèo càng ngày càng sâu sắc. Xã hội hỗn loạn với đủ loại vấn nạn?..

Cổ nhân từng bảo: Trăm năm bia đá thì mòn. Ngàn năm bia miệng vẫn còn trơ trơ. Dẫu “ý đảng” cố cưỡng, “lòng dân” không chuyển. Thực tế như vừa diễn ra chẳng biết có đủ để cảnh tỉnh số ông này, bà kia đang ngất ngưởng trên những cái ngai rất cao hay không? Có đủ mở mắt để họ nhận ra mến phục, tiếc thương là những thứ không thể chỉ đạo. “Công” hay “tội” đối với cả một dân tộc không phải cứ soạn thành nghị quyết là thành. Thời điểm “Tổ quốc ghi… có”, xác định những cá nhân đắc tội với tiền nhân, với đồng bào tưởng xa hóa ra lại gần hơn nhiều người tưởng. Nhân tâm, thái độ của công chúng đối với ông Lê Đức Anh là một bài học nhãn tiền.

Nếu hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam thực sự lành mạnh, thực sự vận hành theo hiến pháp, pháp luật do chính họ soạn thảo, ban hành thì sẽ không phát sinh tình trạng một vài cá nhân có thể lũng đoạn toàn bộ hệ thống, dẫn dắt cả hệ thống chính trị, hệ thống công quyền trượt dài, tụt sâu xuống đáy của vực thẳm bất nhân, phi pháp. Một số cá nhân vốn là lãnh đạo đảng, lãnh đạo nhà nước, lãnh đạo bộ máy hành pháp (như bà Nguyễn Thị Bình, ông Võ Văn Kiệt, ông Phan Văn Khải,…) tuy biết rất rõ rằng, đối xử với Bình “Hà Lan” như đã từng xảy ra là phi luân, bại lý song họ hoàn toàn bất lực, thậm chí dù muốn hay không, họ cũng trở thành đồng phạm.

Kỷ luật ba viên chức đòi Cảng vụ Hàng không miền Bắc biệt đãi vợ con ông Trần Tuấn Anh, điều động công xa đón cả hai, hay tước bỏ toàn bộ chức vụ của ông Tuấn vì “nâng đỡ không trong sáng”,… được sử dụng như những bằng chứng, chứng minh cho quyết tâm “chỉnh đốn”. Đáng tiếc là dù dụng rất nhiều công, hoạt động biểu diễn quyết tâm “chỉnh đốn” vẫn chưa… khéo, thành ra càng nỗ lực, càng phản tác dụng vì không “đúng người”, không “đúng tội” và tất nhiên là không “đúng pháp luật” hiện hành. “Chỉnh đốn” mà chấp nhận sắp đặt cho “thế thân” thì “chỉnh” làm gì cho mệt. “Chỉnh” như thế thì đến bao giờ tình trạng đổ đốn mới chấm dứt?

Tại sao Khá Bảnh, một nhân vật bị cả hệ thống chính trị, hệ thống công quyền, lẫn hệ thống truyền thông chính thức miệt thị là “kẻ nghiện ngập, cờ bạc”, một thứ “tội phạm… quèn” lại thu hút lượng thanh, thiếu niên hâm mộ trên You Tube lớn tới mức có tháng kiếm được 20.000 Mỹ kim? Tại sao những nhân vật na ná Khá “Bảnh” (xuất thân và xuất hiện như du đãng - thân thể vằn vện vì xăm, từ nói năng đến hành xử đều hết sức ngổ ngáo): “Thánh chửi” Dương Minh Tuyền Dũng Trọc, Quang Rambo, Huấn Hoa Hồng, Khánh Sky,… càng ngày càng nhiều người hâm mộ, đặc biệt là giới trẻ?

Diễn đàn “Tôi và sứ quán” chính là một trong những nơi góp vô số câu câu trả lời cho… trăn trở của ông Bin. “Hòa” thế nào khi các cơ quan ngoại giao của Việt Nam ở ngoại quốc chỉ xem người Việt cư trú ở nước ngoài như… một công cụ, dùng đủ mọi phương tiện để vòi tiền khi họ cần đổi hộ chiếu, xin hôn thú, khai sinh cho con, hoặc bỏ quốc tịch Việt Nam, xin visa, miễn thị thực?.. Đó cũng là lý do, trong bốn năm vừa qua, Diễn đàn “Tôi và sứ quán” luôn luôn sôi động với những tố cáo cụ thể và những chia sẻ, hướng dẫn cũng hết sức cụ thể của những người Việt cư trú ở nước ngoài từng “ở trong chăn”, nhằm giúp nhau đối phó: Vận dụng qui phạm pháp luật nào? Với từng cơ quan ngoại giao cụ thể của Việt Nam ở ngoại quốc, khi có nhu cầu, buộc phải liên hệ thì hành xử ra sao?...

Sự phẫn nộ bùng lên, loang ra, trải rộng từ mạng xã hội đến hệ thống truyền thông chính thức vì mức phạt quá nhẹ. Nhiều người bày tỏ sự bất bình kèm mỉa mai rằng mức phạt ấy giống như khuyến khích sàm sỡ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm phụ nữ. Chuyện ông Hùng tấn công người phụ nữ giữ cửa thang máy cho ông đi ra, dùng vũ lực dồn người phụ nữ vào góc thang máy để hôn cô, bất kể cô kháng cự mãnh liệt, song ông Hùng chỉ bị phạt 200 ngàn đồng – chắc chắn chỉ có ở Việt Nam!

Sản phẩm “nước mắm” mới không phải là thành phẩm chắt ra từ quá trình ủ cá kèm muối tối thiểu tám tháng như ngày xưa. “Nước mắm” mới là thành quả kết tinh từ việc pha chế đủ loại yếu tố nhân tạo, phi tự nhiên như đường hóa học, chất tạo hương, chất tạo màu, chất tạo vị, chất tạo độ sệt, chất bảo quản. Sản xuất “nước mắm” mới nhanh, gọn, sản phẩm thì đa dạng và rẻ nên “nước mắm” mới nhanh chóng tràn ngập thị trường. Nước mắm đột nhiên trở thành “nước mắm truyền thống” là vì giới sản xuất “nước mắm” mới không chấp nhận việc gọi sản phẩm do họ làm ra là nước mắm công nghiệp. Họ cũng không chấp nhận việc gọi sản phẩm do họ làm ra là nước chấm (cách mà trước nay người Việt vẫn dùng để gọi nước mắm đã được pha chế, không còn nguyên chất, không đúng với nguyên nghĩa nước mắm).