Trước chiến tranh, khi người miền Nam nhìn qua người khác nơi ngõ làng, họ chỉ thấy đó là những anh chị hàng xóm, thân cận với ta. “Bán anh em xa, mua láng giềng gần” là thế. Họ chỉ suy nghĩ trên bình diện không gian. Trong khi đó, người Cộng sản miền Bắc thì khác. Họ muốn nâng cái nhìn không gian của dân Nam lên với phạm trù thời gian. Anh hàng xóm không còn là người bên cạnh nhà – mà nay hắn là vô sản, hay là địa chủ, hay là phản động. Tức là, người Cộng sản khái niệm hóa cái nhìn mang tâm chất nông dân lên tầm mức ý niệm theo thời gian. Vì thế, bản sắc sâu xa của cuộc chiến Nam Bắc vừa qua là cả một trường biện chứng đối nghịch và tiến hóa giữa hai phạm trù không gian và thời gian.

“ Hãy cẩn thận với điều mình ước mơ bởi vì nó có thể thành hiện thực ” . Lý tưởng giải phóng và tự do là một con dao hai lưỡi – N.H.L . Vâng đúng là thế! Nhưng đâu có phải vì thế mà trí thức Việt Nam thôi đừng dấn thân vì lý tưởng dân chủ hóa đất nước ...

Ngày nay, định chế giáo hội nhà nước và đảng CSVN tung hô tôn thờ và vinh danh biểu tượng thần thánh ở nơi Chúa HCM. Mọi buổi lễ, họp mặt, mọi nghi thức, mọi không gian, từ trong nhà ra ngoài ngõ, đều có hình ảnh HCM chiếm ngự, từ nhân danh đạo đức nội tâm đến hình thức nghi lễ. Chế độ CSVN lập khuôn người Công giáo Việt Nam trong mùa Noel – đèn hoa, biểu ngữ, hình thái biểu tượng và âm thanh nghi lễ tràn ngập mọi nẻo đường đất nước. Cả hai phía đã tạo cho những người ngoài cuộc một cảm giác bị áp bức bởi hình thức hoa hòe tràn ngập.

Quảng Trị, làng Bích La. Hàng năm tôi vẫn trở về lại dòng sông Thạch Hãn ở Quảng Trị, đứng bên bờ sông cũ, nơi miếng đất mà 40 năm trước đã từng là căn nhà thơ ấu của tôi. Dòng sông vẫn như xưa. Vẫn đôi bờ, bên lở, bên bồi. Ở nơi mà dòng nước chảy ngang ...

Khi mặt trời ý thức thời đại càng lên cao, càng tỏa sáng, thì chiếc bóng ông Trọng sẽ càng ngắn lại và đậm nét hơn. Chiếc bóng từ con người ông – người Cộng sản Việt Nam cuối cùng – đang che khuất hết tầng lớp lãnh đạo hiện nay. Từ nhân cách thành tâm với chủ nghĩa, cho đến đầu tóc trắng bạc phau, cái vóc dáng nhân hậu nhưng cương quyết (như ông Diệm) với cặp kính trắng trên khuôn mặt thông thái của một vị giáo sư triết học, giọng Bắc Hà Nội chuẩn, ông Trọng xứng đáng là một vị lãnh đạo “vạn tuế” cho Đảng.

Dù chưa có một nghiên cứu chính thức cho hiện tượng phò chống Trump ở nơi người Việt, nhưng với sự suy giải và kinh nghiệm bản thân, khi giao tiếp với rất nhiều giới người Việt, đồng thời từ sự quy nạp hóa dữ kiện thu thập được từ các diễn đàn thông tin trên mạng của người Việt, từ các diễn đàn thông tin Việt ngữ, nhất là từ mạng Facebook, ở đây, tôi cố gắng suy nghiệm nhằm tìm ra một yếu tố nào đó vốn đã làm cho một người là ủng hộ hay chống Trump.

Vâng, kỹ năng hát cũng như là kỹ thuật karaoke tối tân từ công nghệ Nhật bản. Cả hai cùng là dao sắc đâm chết âm nhạc Việt. Với karaoke, ngày nay, xã hội và con người Việt ta lại còn chịu đựng thêm một cái chết âm nhạc nữa. Đó là cái chết rất hồn nhiên và bình dân từ năng ý trình diễn của dân ta. Hằng đêm, khi ta đi vào bất cứ ngõ phố nào, làng quê nào, thì các loa karaoke inh ỏi cũng muốn bắt chước Hồng Nhung, Bằng Kiều để mà giết chết Chế Linh và Lệ Thu. Trong thao thức vì mất cơn ngủ bởi đám ca sĩ miệt vườn eo éo thâu đêm bên hàng dậu, ta mới cảm nhận được cái ý từ câu ca của nhà Trịnh, “Người chết (ba) lần thịt da nát tan.”