Danh dự của một nguyên thủ quốc gia là rất quan trọng nhưng dân chúng không chờ một lời thanh minh, không chờ ngay cả một lời xin lỗi mà chờ nghe sự thực. Sự thực về chính sách “Zero Covid”, chủ yếu được ban hành dưới thời Chính phủ của ông. Bao nhiêu người bệnh Covid đã chết trong các “trại tập trung” thiếu sự chăm sóc vì quá tải. Bao nhiêu ánh mắt khắc khoải vì phút lâm chung không bóng người thân. Bao nhiêu người mắc những căn bệnh khác đã chết vì không thể đến bệnh viện, vì không thể ra ngoài mua thuốc. Bao nhiêu “F1” đã thành “F0” vì bị cách li tập trung trong những cơ sở tạm bợ, đối diện nhiều hơn với nguy cơ lây bệnh.

Một bộ trưởng nổi tiếng thanh liêm từng nhận xét, “Ba Dũng thông minh nhưng nó tham quá”. Tôi hỏi ông, “Thưa anh, một người đã lên tới đó, đã có trong tay cả giang san mà không đủ thông minh để kiểm soát lòng tham thì sao gọi là thông minh được”. Tham tới mức đưa cả những đứa con vừa thiếu trí tuệ vừa thiếu rèn luyện lên làm quan thì không chỉ hại chúng mà còn hại dân, hại nước. Hình ảnh Nguyễn Thanh Nghị trong phiên chất vấn không chỉ cho thấy đỉnh cao sự trơ trẽn của một gia tộc mà còn là sự nhạo báng đối với dân chúng và đất nước, là sự xúc phạm cay đắng những người tử tế trong hệ thống chính trị này.

Ai từng biết Ba Dũng trước khi ông ta lên Thủ tướng thì mới thấy đó là một con người hoàn toàn khác, ngoan ngoãn, nhất mực vâng lời các cha chú Anh - Kiệt - Mười. Võ Văn Kiệt thích Ba Dũng vì tính quyết đoán. Đỗ Mười chọn ông ta vì "con liệt sỹ, lại đã kinh qua chiến đấu, kiên định vững vàng". Ông Võ Văn Kiệt nhận ra con người Ba Dũng ngay sau một năm ông ta trở thành Thủ tướng. Tam nhân chọn lựa nhưng chỉ có Lê Đức Anh là đứng rất lâu sau lưng Ba Dũng. Hai thập niên ông tướng này bảo vệ đất quân đội cũng vì quyền lực; rồi chính ông để cho Ba Dũng, Phùng Quang Thanh... chia chác đất quân đội cũng vì tiếp tục muốn có ảnh hưởng quyền lực. Trước Đại hội, khi sức đã tàn ông Tướng vẫn còn can thiệp để giữ "anh Ba" ở lại.

Huy Đức trách Lê Duẩn về việc "Bắc hóa" nhưng ông cũng ngụ ý về vai trò Hồ Chí Minh khi đặt cạnh nhau phần nói về chính sách (chương 8) với đoạn về "Con đường của Bác". Trong "Con đường của Bác", Huy Đức mô tả Hồ Chí Minh ủng hộ tập thể hóa kinh tế miền Bắc giai đoạn 1950 - trong đó có cuộc Cải cách Ruộng đất 1953-56 tai tiếng, tấn công tư sản miền Bắc là tiền đề cho tấn công tư sản miền Nam sau 1975.

Có một thằng quan báo, luôn huênh hoang khoác lác về nghề rằng "làm báo như người đu dây vậy, phải biết giữ thăng bằng để khỏi ngã, ấy mới là nhà báo giỏi". Tôi khinh loại nhà báo ấy. Đấy là thứ làm báo cơ hội, lúc nghiêng bên này ngã bên kia chỉ để cố giữ thăng bằng cho chính bản thân mình. Tại sao không cởi phăng áo, nhảy hẳn xuống đường, thẳng lưng mà bước ngửng đầu mà đi. Không biết, Huy Đức đã khi nào "đu dây" chưa? Nhưng điều này thì rõ: nó không bán chữ cầu vinh, không đứng về phía bọn ăn tàn phá hoại, bán nước hại dân.

Bài toán giao thông đô thị không chỉ cần chính sách ở phần “phương tiện”. Phần nào cũng khó vì trong đó không chỉ có vỉa hè, xe máy, xe hơi… mà còn là mê hồn trận của “con ông, cháu cha”, của các “nhóm lợi ích” bán xe và xây nhà chọc trời. Nếu muốn thắng được những kẻ “Vừa ăn hoa hồng, vừa xơi hoa đào” này thì trước hết phải có những chính sách được đưa ra dựa trên các phân tích khoa học và được trình bày thuyết phục.

Xét cả về tính chất vi phạm pháp luật và quy mô tổn thất, Tập đoàn Dầu khí thời Đinh La Thăng không khác gì một Vinashin. Sở dĩ PVN không đắm ngay như Vinashin là nhờ PVN không phải vay ngân hàng. Ngoài khoản PVN được "vay" 500 triệu USD từ tiền bán dầu, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng còn cho phép PVN "tạm giữ" những khoản tiền khổng lồ mà Tập đoàn này lẽ ra phải nộp vào ngân sách. Nguồn tài nguyên trong lòng biển của quốc gia mà tập đoàn Dầu khí được giao khai thác đã bị Đinh La Thăng đổ trăm nghìn tỷ xuống biển, xuống sông.

Năm 2008, có thể vì thiếu tầm nhìn mà Chính phủ đã "trao cái ngàn vàng" Vũng Áng cho Sở Khanh Formosa. Nhưng nếu, trong điều kiện thông tin ngày nay mà vẫn để Hoa Sen đưa thép vào Cà Ná thì vấn đề không còn là tầm nhìn mà là tội ác. Nếu có thêm "một Formosa" nữa xuất hiện thì không chỉ đảng, chính phủ mà những người dân đang sống ở Việt Nam hôm nay cũng phải chịu trách nhiệm với cháu con và lịch sử.

Hôm qua, khi Phó thủ tướng Trương Hòa Bình yêu cầu phải tìm cho ra những "tảng băng chìm" tham nhũng, ông đang ngồi cạnh "tảng băng nổi khổng lồ" Đinh La Thăng. Nếu "không đủ chứng cứ" về những khoản "chênh lệch lãi suất" và phần "lại quả 1%" trong vụ PVN góp vốn vào Ocean Bank, chỉ tính 800 tỷ PVN chịu mất đứt cho "Thắm Đại Dương" đã có "hậu quả nghiêm trọng" đủ để truy cứu trách nhiệm Đinh La Thăng. Tất nhiên, ở PVN thời Đinh La Thăng còn nhiều "tảng băng" rất to, đủ sức làm đắm nhiều Titanic.

Trước khi chuẩn bị ồ ạt xây cất, Đinh La Thăng đã chuẩn bị "cơ sở pháp lý" cho Thanh - Thuận bằng Nghị quyết 233 của Đảng ủy Tập đoàn, "Phát huy nội lực, ưu tiên sử dụng dịch vụ trong ngành". Hầu hết những dự án của PVN, Đinh La Thăng đều buộc các chủ đầu tư (các đơn vị thành viên của PVN) phải "ưu tiên sử dụng dịch vụ" của nhà thầu PVC. Mặc dù Thuận và Thanh thường đưa ra mức dự toán cao hơn rất nhiều so với giá trị thực tế, Thăng vẫn gây áp lực để các chủ đầu tư (công ty con của PVN) chấp nhận và thường phải ứng trước vốn lên đến hơn 80% giá trị hợp đồng cho Thanh - Thuận.