Khuôn mẫu giáo điều tạo nên lối mòn của tư duy, thậm chí bị liệt não. Khuôn mẫu còn đẩy người dạy và học chỉ biết cóp chép và tuân phục quyền lực như một nô lệ, thậm chí sinh ra bệnh ăn cắp trí tuệ của người khác. Bệnh thành tích, nói thẳng là dối trá. Chính nó sinh ra các hoạt động đối phó với chỉ tiêu phi thực tế, vừa gây ra tâm lí hoang tưởng, vừa lừa dối người khác, đến lừa dối chính mình.

Gạt đi cái sự phát âm bậy đã sinh ra cái chữ bậy, chữ là sản phẩm thị giác, viết phiên âm như vậy thì không làm méo cả tai cũng méo cả mắt. Dù giỏi ngoại ngữ cỡ nào đi nữa đố mà nhận ra được chữ gốc là gì? Tôi đề nghị ông Thuyết, ông Thống chấm dứt ngay việc áp đặt tiếng bồi của các ông vào tai, vào mắt, vào não bọn trẻ. Thứ tiếng đó không chỉ làm hỏng tiếng Anh mà còn hỏng cả tiếng Việt. Sờ-ku-rờ-ty (Security) là thứ tiếng của văn hoá con heo!

Để đạt thành tích, nhà nhà thi đua, người người thi đua, từ già đến trẻ con thi nhau tích góp từ phân bò phân heo đến phân bắc để nộp. Thế là bọn trẻ chúng tôi sáng đi học, chiều đi nhặt phân, tranh nhau với cả người lớn. Để không bị phê bình, kiểm điểm, cả đám thiếu nhi chúng tôi thi nhau, hùa nhau tranh cứt. Hết tranh cứt ngoài đồng thì chui vào gầm của hố xí hai ngăn, chờ người đi ỉa vừa phóng ra là hớt ngay. Có năm phong trào gặp khó khăn. Vì đói quá thì cứt cũng khan hiếm. Tôi buộc phải lén trộm cứt của bố.

Một dân tộc ngày càng mê tín dị đoan, chứng tó đó là một dân tộc yếu đuối, bệnh hoạn, có khôn ngoan và cũng đầy khôn lỏi như thuở ban đầu tạo hóa mới sinh ra. Thiên nhiên khắc nghiệt, cường quyền tàn bạo đã gieo rắc sự sợ hãi đến tột cùng trong tâm lý mỗi người dân, đó là mảnh đất màu mỡ cho bọn quý tộc, tăng lữ bịa ra vô số chuyện đồng bóng để đe dọa, để trục lợi. Trong kế sinh nhai thì chỉ chờ vận hên xui, may rủi, ít người đủ tự tin về chính mình cũng là nguyên nhân biến con ngưởi trở thành miếng mồi ngon cho những kẻ khoác áo thầy tu được cường quyền chống lưng. Một dân tộc mà luôn bị vong ám như vậy thì ba ngàn năm nữa vẫn không cất đầu lên được.

Vậy muốn nhà văn vĩ đại thì phải làm gì? Cứ theo hiện sinh luận mà bàn, người ta chỉ vĩ đại trong bi kịch. Prometheus chỉ vĩ đại khi chấp nhận hình phạt bị moi gan để tước đoạt ngọn lửa độc tài của Zeus. Chúa Kito chỉ vĩ đại khi tự nguyện đóng đinh trên cây thập ác, hiến máu tình thương cho nhân loại… Chí ít cũng bị cái thiếu thốn dày vò như Dostoievski, bị đói sùi bọt mép như Đỗ Phủ, Nam Cao, làm việc đến ho ra máu như Vũ Trọng Phụng,… mới có thể lớn lên được mà thành đại văn hào. Còn suốt đời nhà văn vẫn bú sữa nhân dân hay nhà nước thì chỉ có thể viết ra những điều nhảm nhí như con nít. Nhảm nhí còn khá, vì vô hại hay mới chỉ ăn hại. Đáng sợ là thứ văn chương bán nước hại dân.

Đề: Bác Hồ nói “ Không có gì quí hơn độc lập tự do”. Trung tá công an Vũ Văn Hiến nói: “ Tự do là cái con cặc!” Từ những gì trải nghiệm ở nước ta, bạn hãy viết một bài luận về vấn đề này để chứng minh phát ngôn của trung tá công an Vũ Văn Hiến về tự do ...