Vào những ngày cuối cùng của tháng 4/1975, trong khi những người lãnh đạo tối cao của quốc gia và quân đội tìm mọi cách để ra đi, thì tại mặt trận vòng đai Saigon và ngay trong thủ đô của Việt Nam Cộng Hòa (VNCH), những người lính từ anh binh nhì cho đến các trung đoàn trưởng, lữ đoàn trưởng, v.v. thuộc các binh đoàn bộ chiến, vẫn giữ vững tay súng tử chiến với Cộng quân đến phút cuối cùng. Từ 0 giờ sáng đến 10 giờ ngày 30 tháng 4/1975, trên các cửa ngõ vào thủ đô Saigon, những người lính Bộ Binh, Nhảy Dù, Biệt Kích Nhảy Dù, Biệt Động Quân, Thiết Giáp, Thủy Quân Lục Chiến... đã đánh trận cuối cùng trong đời lính của họ: 32 chiến xa và gần 30 quân xa Cộng quân bị bắn cháy, gần 2 tiểu đoàn Cộng quân tan xác. Đó là chiến tích của người lính VNCH tại mặt trận thủ đô Saigon trong buổi sáng cuối cùng của cuộc chiến, trước khi tân Tổng Thống Dương Văn Minh ra lệnh Quân lực VNCH buông súng vào lúc 10 giờ 15 phút ngày 30 tháng 4/1975. Trong những giờ phút cuối cùng này, tại Saigon có rất nhiều sự kiện diễn ra dồn dập, những trận đánh hào hùng và bi tráng của một số đơn vị Nhảy Dù, Biệt Cách Nhảy Dù trước giờ G.
Như đã trình bày, trưa ngày 29 tháng 4/1975, các vị tướng có thẩm quyền tại Bộ Tổng Tham Mưu Quân Lực VNCH đã ra đi. Đại tướng Viên rời Việt Nam từ chiều 28 tháng 4/1975 cùng với Chuẩn Tướng Thọ (Trưởng Phòng 3); Trung Tướng Đồng Văn Khuyên, Tham Mưu Trưởng Liên Quân Bộ Tổng Tham Mưu kiêm Tổng Cục Trưởng Tiếp Vận ra đi vào lúc 11 giờ 30 ngày 29 tháng 4/1975. Trung Tướng Nguyễn Văn Minh, Tư Lệnh Biệt Khu Thủ Đô cũng đã "chia tay" với các cộng sự viên của mình từ sáng ngày 29 tháng 4/1975.
Để có tướng lãnh chỉ huy quân đội, tân Tổng Thống Dương Văn Minh đã cử một số tướng lãnh và cựu tướng lãnh giữ các chức vụ trọng yếu: Trung Tướng Vĩnh Lộc giữ chức tổng tham mưu trưởng, Nguyễn Hữu Hạnh, chuẩn tướng, đã về hưu từ tháng 4/1974, được cử làm phụ tá tổng tham mưu trưởng, cựu Thiếu Tướng Lâm Văn Phát được cử làm tư lệnh Biệt Khu Thủ Đô, Chuẩn Tướng Lê Văn Thân, nguyên Tư Lệnh Phó Quân khu 2, làm tư lệnh phó phụ giúp Tướng Phát; Chuẩn Tướng Nguyễn Văn Chức, nguyên Cục Trưởng Công Binh, Thứ Trưởng Định Cư trong nội các Nguyễn Bá Cẩn, giữ chức tổng cục trưởng Tiếp Vận.
Sau khi nhận chức Tổng Tham Mưu Trưởng, chiều 29 tháng 4/1975, Trung Tướng Vĩnh Lộc đã triệu tập một cuộc họp với các tướng lãnh và sĩ quan cao cấp đang còn ở lại Saigon tại phòng họp bộ Tổng Tham Mưu và yêu cầu "mọi người đừng bỏ đi, hãy ở lại để làm việc với tất cả trách nhiệm."
Về Không Quân, đến chiều ngày 29 tháng 4/1975 chỉ còn Sư Đoàn 4 Không quân tại căn cứ Trà Nóc, Cần Thơ là còn nguyên vẹn, một số phi cơ của các Sư Đoàn 3 và Sư Đoàn 5 Không Quân đã bay về căn cứ Trà Nóc từ chiều ngày 29 tháng 4/1975. Vị tướng Không Quân còn quân và phi cơ trong tay là Chuẩn Tướng Nguyễn Hữu Tần, Tư Lệnh Sư Đoàn 4 Không Quân đồng thời là quyền tư lệnh Không Quân vào ngày cuối của cuộc chiến.
Tại phòng tuyến Củ Chi, tối 29 tháng 4/1975, toàn bộ quân trú phòng và Bộ Tư Lệnh Sư Đoàn 25 Bộ Binh của Việt Nam Cộng Hòa mở đường máu về Hóc Môn. Riêng Chuẩn Tướng Lý Tòng Bá, tư lệnh sư đoàn, và một thượng sĩ cận vệ đã phải thay nhau làm khinh binh với những bài toán chiến thuật cá nhân để thoát khỏi vòng vây của Cộng quân. Cuối cùng vị tư lệnh sư đoàn 25 Bộ Binh bị lọt vào tay địch khi ông và người cận vệ gần đến Hóc Môn. Theo lời kể của tướng Bá, cùng bị bắt trong đêm rút quân này còn có một số sĩ quan cao cấp của Sư Đoàn 25 Bộ Đinh, đó là các vị Đại Tá Trương Thắng Chức (tư lệnh phó sư đoàn), Đại Tá Khiêm (tham mưu trưởng sư đoàn), Trung Tá Chong (chỉ huy Pháo Binh sư đoàn), Trung Tá Út (trung đoàn phó Trung Đoàn 50), Thiếu Tá Anh của Tiểu Đoàn 25 Công Binh, Thiếu Tá Hoàn của Trung Đoàn 49...
Tại phòng tuyến của Sư Đoàn 5 Bộ Binh, Trung Tâm Huấn Luyện Sư Đoàn chỉ thật sự chấm dứt hoạt động huấn luyện trên bãi tập vào ngày 28 tháng 4/1975 và được lệnh cấm trại 100 phần trăm để lo phòng thủ. Khoảng 10 giờ đêm ngày 29 tháng 4/1975, Cộng quân di chuyển trên xa lộ Đại Hàn (Saigon-Bình Dương). Bộ đội Cộng Sản Bắc Việt (CSBV) đi hai hàng dọc, kẹp sát lề đường, xen kẽ ở giữa là chiến xa T-54. Các đơn vị Cộng quân ngang nhiên di chuyển về hướng Saigon và không ngụy trang lá cây như những cuộc chuyển quân trước đó. Vừa đi ngang khu vực Trung Tâm Huấn Luyện Sư Đoàn 5 Bộ Binh thì pháo đội súng cối 81 ly của trung tâm bắn ra để ngăn cản bước tiến quân của địch. Ngay sau đó, chiến xa và bộ binh của Cộng quân đã dàn hàng ngang tiến thẳng về phía trung tâm, những súng phòng không trên pháo tháp của chiến xa Cộng quân thi nhau nhả đạn, nhưng chỉ một lát sau thì ngưng lại. Đoàn quân của địch lại tiếp tục di chuyển về hướng Saigon. Bộ đội Cộng Sản rất vội vã, hối hả. Đó là dấu hiệu cho thấy Cộng quân tránh giao tranh dọc đường, bảo toàn lực lượng tối đa, tiến nhanh về Saigon càng sớm càng tốt.
Tại mặt phía Nam của Saigon, ngay từ ngày 28 tháng 4/1975, bộ Tư Tệnh Biệt Khu Thủ Đô không còn quân trừ bị để giải tỏa áp lực của Cộng quân. Một liên đoàn Biệt Động Quân đang hành quân dọc theo Quốc Lộ 4 phía nam Bến Tranh đã được điều động về quận lỵ Cần Đước theo Liên Tỉnh Lộ 5A vào buổi trưa và đặt dưới quyền điều động của Bộ Tư Lệnh Biệt Khu Thủ Đô. Liên Tỉnh Lộ nối liền Chợ Lớn và Cần Đước cũng bị cắt nhiều đoạn nên các lực lượng VNCH không thể phá vỡ được các chốt chận của Cộng quân tại cầu Nhị Thiên Đường (khu vực này bị Cộng quân chiếm từ rạng sáng ngày 29 tháng 4/1975).
Trong khi trận chiến xảy ra tại nhiều nơi thì kho đạn Thành Tuy Hạ lại bị pháo kích nặng nề nên phát nổ nhiều nơi. Hệ thống truyền tin liên lạc với bộ chỉ huy của kho đạn bị mất vào lúc 1 giờ chiều. Xe tăng Cộng quân xuất hiện tại Cát Lái và bắn vào cầu tàu chất đạn chưa được bốc dỡ.
Tại phòng tuyến khu vực từ ngã tư Quân Vận (gần Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung) đến cầu Tham Lươn Bà Quẹo, khu Bình Thới-Ngã ba Bà Quẹo, khu Bảy Hiền-Lăng Cha Cả, các đơn vị Nhảy Dù phòng ngự tại đây đã cố gắng ngăn chận Cộng quân. Những người lính Dù không hề nao núng. Họ bình tĩnh chuẩn bị cho trận đánh ở giờ thứ 25.
Tại vòng đai Bộ Tổng Tham Mưu, một chiến đoàn thuộc Liên Đoàn 81 Biệt Cách Nhảy Dù do Thiếu Tá Phạm Châu Tài chỉ huy đã dàn quân chận địch, từ 8 giờ sáng đến 10 giờ sáng, chiến đoàn này đã bắn cháy 6 chiến xa Cộng quân và đánh bật địch ra khỏi trận địa.
Ngay trong đêm 29 tháng 4/1975, 5 cánh quân của Cộng quân tiến sát Saigon. Hướng Tây-Nam do Binh Đoàn 232 với 5 sư đoàn do Lê Đức Anh làm tư lệnh chỉ huy (sau này là chủ tịch nhà nước CSVN từ 1992-97). Quân Đoàn 3 Bắc Việt do Thiếu Tướng Vũ Lăng chỉ huy. Quân Đoàn 1 Bắc Việt do Nguyễn Hóa làm tư lệnh. Quân Đoàn 4 Bắc Việt do Hoàng Cầm chỉ huy. Binh Đoàn 2 Bắc Việt với 4 sư đoàn do Nguyễn Hữu An làm tư lệnh. Chỉ huy trực tiếp các cánh quân Cộng Sản Bắc Việt là Thượng Tướng Trần Văn Trà (tổng tư lệnh lực lượng Cộng Sản tại miền Nam). Bộ tư lệnh điều hợp toàn bộ kế hoạch của CSBV được đặt tại một căn cứ ở miền Đông do Văn Tiến Dũng làm tư lệnh và Phạm Hùng làm chính ủy, Lê Đức Thọ từ Hà Nội được cử đến làm cố vấn và là đặc phái viên Bộ Chính Trị Cộng Sản.
Từ sáng sớm ngày 30 tháng 4, tại các mặt trận quanh Saigon và Biên Hòa, các đơn vị Việt Nam Cộng Hòa gồm Sư Đoàn 5 Bộ Binh, Sư Đoàn 18 Bộ Binh, Lữ Đoàn 3 Thiết Kỵ, các đơn vị Nhảy Dù, Thủy Quân Lục Chiến, Biệt Động Quân, v.v. đều được đặt trong tình trạng sẵn sàng ứng chiến để chận đánh Cộng quân. Tại Bộ Tư Lệnh Biệt Khu Thủ Đô, Thiếu Tướng Lâm Văn Phát từ sáng sớm đã dùng trực thăng bay quan sát tình hình. Vừa đáp xuống Bộ Tư Lệnh, ông gọi máy liên lạc với Chuẩn Tướng Tần, sĩ quan cao cấp nhất của Không Quân vào lúc đó. Tướng Phát yêu cầu Tướng Tần cho các phi tuần khu trục liên tục oanh kích Cộng quân đang chuyển quân dọc theo con đường từ ngã tư Bảy Hiền lên đến Hóc Môn.
Trong khi các đơn vị VNCH đang nỗ lực đẩy lùi Cộng quân ra khỏi Bộ Tổng Tham Mưu, thì vào 10 giờ 15 phút, tân Tổng Thống Dương Văn Minh ra lệnh cho Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa ngưng chiến. Trước đó vài phút, Chiến Đoàn Biệt Cách Nhảy Dù đang tung các đợt phản công để đánh bật địch quanh vòng đai Bộ Tổng Tham Mưu.
Khi nhận được lệnh ngưng bắn, Thiếu Tá Phạm Châu Tài lúc bấy giờ là vị sĩ quan chiến đoàn trưởng đã lấy xe jeep vào Bộ Tổng Tham Mưu. Ông được anh em binh sĩ gác cổng cho biết là Trung Tướng Vĩnh Lộc, tân tổng tham mưu trưởng, đã ra đi lúc 6 giờ sáng. Tất cả tướng lãnh và các đại tá đã họp với Thiếu Tá Tài về kế hoạch phòng thủ Tổng Hành Dinh Bộ Tổng Tham Mưu trong đêm 29 tháng 4/1975, cũng không còn ai.
Trước tình hình đó, Thiếu Tá Tài đã bốc điện thoại quay số gọi về văn phòng Tổng Tổng Phủ, gặp Chuẩn Tướng Nguyễn Hữu Hạnh ở đầu giây. Ông Hạnh hỏi Thiếu Tá Tài là ai. Vị sĩ quan chiến đoàn trưởng trả lời: "Tôi là chiến đoàn trưởng của Chiến Đoàn Biệt cách Nhảy Dù đang có trách nhiệm bảo vệ bộ Tổng Tham Mưu, tôi xin được gặp Tổng thống." Vài giây sau, Thiếu Tá Tài nghe tiến ông Dương Văn Minh nói ở đầu máy: "Đại tướng Dương Văn Minh nghe đây, có chuyện gì đó?"
Thiếu Tá Tài trình bày: "Tôi đang chỉ huy cánh quân tử chiến với Cộng quân ở Bộ Tổng Tham Mưu thì có lệnh ngưng bắn, nhưng Cộng quân vẫn tiến vào, tôi đã liên lạc với bộ Tổng Tham Mưu nhưng không có ai, nên muốn nói chuyện với tổng thống là Tổng Tư Lệnh tối cao của Quân đội để xin quyết định."
Tướng Minh trả lời: "Các em chuẩn bị bàn giao đi!"
Thiếu Tá Tài ngạc nhiên hỏi lại: "Bàn giao là như thế nào, thưa đại tướng, có phải là đầu hàng không?"
Tướng Minh đáp: "Đúng vậy, ngay bây giờ xe tăng Việt Cộng đang tiến vào Dinh Độc Lập."
Nghe tướng Minh cho biết như vậy, Thiếu Tá Tài nói ngay: "Nếu xe tăng Việt Cộng tiến vào Dinh Độc Lập, chúng tôi sẽ đến cứu tổng thống."
Tướng Minh suy nghĩ, Thiếu Tá Tài nói tiếp: Tổng thống phải chịu trách nhiệm trước 2,000 cảm tử quân đang tử chiến với Cộng quân ở Bộ Tổng Tham Mưu."
Tướng Minh trả lời: "Tùy các anh em!"
Theo lời Thiếu Tài Tài, sau này, khi bị Cộng quân giam trong trại tù, ông đã gặp Trung Tá Võ Ngọc Lan, Liên Đoàn Trưởng Liên Đoàn Phòng Vệ Tổng Thống Phủ. Trung Tá Lan nói với Thiếu Tá Tài: "Lúc đó, moa đứng cạnh ông tướng Minh, moa nghe toa nói vào cứu Tổng thống." Thiếu Tá Tài giải thích: "Tổng thống là vị lãnh đạo tối cao của quân lực, phải cứu ông ra để có người chỉ huy quân đội."
Vương Hồng Anh
BỘ TỔNG THAM MƯU QUÂN LỰC VNCH
NHỮNG GIỜ CUỐI CÙNG
Như đã trình bày, trưa ngày 29 tháng 4/1975, các vị tướng có thẩm quyền tại Bộ Tổng Tham Mưu Quân Lực VNCH đã ra đi. Đại tướng Viên rời Việt Nam từ chiều 28 tháng 4/1975 cùng với Chuẩn Tướng Thọ (Trưởng Phòng 3); Trung Tướng Đồng Văn Khuyên, Tham Mưu Trưởng Liên Quân Bộ Tổng Tham Mưu kiêm Tổng Cục Trưởng Tiếp Vận ra đi vào lúc 11 giờ 30 ngày 29 tháng 4/1975. Trung Tướng Nguyễn Văn Minh, Tư Lệnh Biệt Khu Thủ Đô cũng đã "chia tay" với các cộng sự viên của mình từ sáng ngày 29 tháng 4/1975.
Để có tướng lãnh chỉ huy quân đội, tân Tổng Thống Dương Văn Minh đã cử một số tướng lãnh và cựu tướng lãnh giữ các chức vụ trọng yếu: Trung Tướng Vĩnh Lộc giữ chức tổng tham mưu trưởng, Nguyễn Hữu Hạnh, chuẩn tướng, đã về hưu từ tháng 4/1974, được cử làm phụ tá tổng tham mưu trưởng, cựu Thiếu Tướng Lâm Văn Phát được cử làm tư lệnh Biệt Khu Thủ Đô, Chuẩn Tướng Lê Văn Thân, nguyên Tư Lệnh Phó Quân khu 2, làm tư lệnh phó phụ giúp Tướng Phát; Chuẩn Tướng Nguyễn Văn Chức, nguyên Cục Trưởng Công Binh, Thứ Trưởng Định Cư trong nội các Nguyễn Bá Cẩn, giữ chức tổng cục trưởng Tiếp Vận.
Sau khi nhận chức Tổng Tham Mưu Trưởng, chiều 29 tháng 4/1975, Trung Tướng Vĩnh Lộc đã triệu tập một cuộc họp với các tướng lãnh và sĩ quan cao cấp đang còn ở lại Saigon tại phòng họp bộ Tổng Tham Mưu và yêu cầu "mọi người đừng bỏ đi, hãy ở lại để làm việc với tất cả trách nhiệm."
Về Không Quân, đến chiều ngày 29 tháng 4/1975 chỉ còn Sư Đoàn 4 Không quân tại căn cứ Trà Nóc, Cần Thơ là còn nguyên vẹn, một số phi cơ của các Sư Đoàn 3 và Sư Đoàn 5 Không Quân đã bay về căn cứ Trà Nóc từ chiều ngày 29 tháng 4/1975. Vị tướng Không Quân còn quân và phi cơ trong tay là Chuẩn Tướng Nguyễn Hữu Tần, Tư Lệnh Sư Đoàn 4 Không Quân đồng thời là quyền tư lệnh Không Quân vào ngày cuối của cuộc chiến.
TRẬN ĐÁNH TẠI CÁC CỬA NGÕ VÀO SÀIGÒN
Tại phòng tuyến Củ Chi, tối 29 tháng 4/1975, toàn bộ quân trú phòng và Bộ Tư Lệnh Sư Đoàn 25 Bộ Binh của Việt Nam Cộng Hòa mở đường máu về Hóc Môn. Riêng Chuẩn Tướng Lý Tòng Bá, tư lệnh sư đoàn, và một thượng sĩ cận vệ đã phải thay nhau làm khinh binh với những bài toán chiến thuật cá nhân để thoát khỏi vòng vây của Cộng quân. Cuối cùng vị tư lệnh sư đoàn 25 Bộ Binh bị lọt vào tay địch khi ông và người cận vệ gần đến Hóc Môn. Theo lời kể của tướng Bá, cùng bị bắt trong đêm rút quân này còn có một số sĩ quan cao cấp của Sư Đoàn 25 Bộ Đinh, đó là các vị Đại Tá Trương Thắng Chức (tư lệnh phó sư đoàn), Đại Tá Khiêm (tham mưu trưởng sư đoàn), Trung Tá Chong (chỉ huy Pháo Binh sư đoàn), Trung Tá Út (trung đoàn phó Trung Đoàn 50), Thiếu Tá Anh của Tiểu Đoàn 25 Công Binh, Thiếu Tá Hoàn của Trung Đoàn 49...
Tại phòng tuyến của Sư Đoàn 5 Bộ Binh, Trung Tâm Huấn Luyện Sư Đoàn chỉ thật sự chấm dứt hoạt động huấn luyện trên bãi tập vào ngày 28 tháng 4/1975 và được lệnh cấm trại 100 phần trăm để lo phòng thủ. Khoảng 10 giờ đêm ngày 29 tháng 4/1975, Cộng quân di chuyển trên xa lộ Đại Hàn (Saigon-Bình Dương). Bộ đội Cộng Sản Bắc Việt (CSBV) đi hai hàng dọc, kẹp sát lề đường, xen kẽ ở giữa là chiến xa T-54. Các đơn vị Cộng quân ngang nhiên di chuyển về hướng Saigon và không ngụy trang lá cây như những cuộc chuyển quân trước đó. Vừa đi ngang khu vực Trung Tâm Huấn Luyện Sư Đoàn 5 Bộ Binh thì pháo đội súng cối 81 ly của trung tâm bắn ra để ngăn cản bước tiến quân của địch. Ngay sau đó, chiến xa và bộ binh của Cộng quân đã dàn hàng ngang tiến thẳng về phía trung tâm, những súng phòng không trên pháo tháp của chiến xa Cộng quân thi nhau nhả đạn, nhưng chỉ một lát sau thì ngưng lại. Đoàn quân của địch lại tiếp tục di chuyển về hướng Saigon. Bộ đội Cộng Sản rất vội vã, hối hả. Đó là dấu hiệu cho thấy Cộng quân tránh giao tranh dọc đường, bảo toàn lực lượng tối đa, tiến nhanh về Saigon càng sớm càng tốt.
Tại mặt phía Nam của Saigon, ngay từ ngày 28 tháng 4/1975, bộ Tư Tệnh Biệt Khu Thủ Đô không còn quân trừ bị để giải tỏa áp lực của Cộng quân. Một liên đoàn Biệt Động Quân đang hành quân dọc theo Quốc Lộ 4 phía nam Bến Tranh đã được điều động về quận lỵ Cần Đước theo Liên Tỉnh Lộ 5A vào buổi trưa và đặt dưới quyền điều động của Bộ Tư Lệnh Biệt Khu Thủ Đô. Liên Tỉnh Lộ nối liền Chợ Lớn và Cần Đước cũng bị cắt nhiều đoạn nên các lực lượng VNCH không thể phá vỡ được các chốt chận của Cộng quân tại cầu Nhị Thiên Đường (khu vực này bị Cộng quân chiếm từ rạng sáng ngày 29 tháng 4/1975).
Trong khi trận chiến xảy ra tại nhiều nơi thì kho đạn Thành Tuy Hạ lại bị pháo kích nặng nề nên phát nổ nhiều nơi. Hệ thống truyền tin liên lạc với bộ chỉ huy của kho đạn bị mất vào lúc 1 giờ chiều. Xe tăng Cộng quân xuất hiện tại Cát Lái và bắn vào cầu tàu chất đạn chưa được bốc dỡ.
Tại phòng tuyến khu vực từ ngã tư Quân Vận (gần Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung) đến cầu Tham Lươn Bà Quẹo, khu Bình Thới-Ngã ba Bà Quẹo, khu Bảy Hiền-Lăng Cha Cả, các đơn vị Nhảy Dù phòng ngự tại đây đã cố gắng ngăn chận Cộng quân. Những người lính Dù không hề nao núng. Họ bình tĩnh chuẩn bị cho trận đánh ở giờ thứ 25.
Tại vòng đai Bộ Tổng Tham Mưu, một chiến đoàn thuộc Liên Đoàn 81 Biệt Cách Nhảy Dù do Thiếu Tá Phạm Châu Tài chỉ huy đã dàn quân chận địch, từ 8 giờ sáng đến 10 giờ sáng, chiến đoàn này đã bắn cháy 6 chiến xa Cộng quân và đánh bật địch ra khỏi trận địa.
NĂM CÁNH QUÂN CỘNG SẢN BẮC VIỆT
TẤN CÔNG VÀO SÀIGÒN
Ngay trong đêm 29 tháng 4/1975, 5 cánh quân của Cộng quân tiến sát Saigon. Hướng Tây-Nam do Binh Đoàn 232 với 5 sư đoàn do Lê Đức Anh làm tư lệnh chỉ huy (sau này là chủ tịch nhà nước CSVN từ 1992-97). Quân Đoàn 3 Bắc Việt do Thiếu Tướng Vũ Lăng chỉ huy. Quân Đoàn 1 Bắc Việt do Nguyễn Hóa làm tư lệnh. Quân Đoàn 4 Bắc Việt do Hoàng Cầm chỉ huy. Binh Đoàn 2 Bắc Việt với 4 sư đoàn do Nguyễn Hữu An làm tư lệnh. Chỉ huy trực tiếp các cánh quân Cộng Sản Bắc Việt là Thượng Tướng Trần Văn Trà (tổng tư lệnh lực lượng Cộng Sản tại miền Nam). Bộ tư lệnh điều hợp toàn bộ kế hoạch của CSBV được đặt tại một căn cứ ở miền Đông do Văn Tiến Dũng làm tư lệnh và Phạm Hùng làm chính ủy, Lê Đức Thọ từ Hà Nội được cử đến làm cố vấn và là đặc phái viên Bộ Chính Trị Cộng Sản.
Từ sáng sớm ngày 30 tháng 4, tại các mặt trận quanh Saigon và Biên Hòa, các đơn vị Việt Nam Cộng Hòa gồm Sư Đoàn 5 Bộ Binh, Sư Đoàn 18 Bộ Binh, Lữ Đoàn 3 Thiết Kỵ, các đơn vị Nhảy Dù, Thủy Quân Lục Chiến, Biệt Động Quân, v.v. đều được đặt trong tình trạng sẵn sàng ứng chiến để chận đánh Cộng quân. Tại Bộ Tư Lệnh Biệt Khu Thủ Đô, Thiếu Tướng Lâm Văn Phát từ sáng sớm đã dùng trực thăng bay quan sát tình hình. Vừa đáp xuống Bộ Tư Lệnh, ông gọi máy liên lạc với Chuẩn Tướng Tần, sĩ quan cao cấp nhất của Không Quân vào lúc đó. Tướng Phát yêu cầu Tướng Tần cho các phi tuần khu trục liên tục oanh kích Cộng quân đang chuyển quân dọc theo con đường từ ngã tư Bảy Hiền lên đến Hóc Môn.
Trong khi các đơn vị VNCH đang nỗ lực đẩy lùi Cộng quân ra khỏi Bộ Tổng Tham Mưu, thì vào 10 giờ 15 phút, tân Tổng Thống Dương Văn Minh ra lệnh cho Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa ngưng chiến. Trước đó vài phút, Chiến Đoàn Biệt Cách Nhảy Dù đang tung các đợt phản công để đánh bật địch quanh vòng đai Bộ Tổng Tham Mưu.
Khi nhận được lệnh ngưng bắn, Thiếu Tá Phạm Châu Tài lúc bấy giờ là vị sĩ quan chiến đoàn trưởng đã lấy xe jeep vào Bộ Tổng Tham Mưu. Ông được anh em binh sĩ gác cổng cho biết là Trung Tướng Vĩnh Lộc, tân tổng tham mưu trưởng, đã ra đi lúc 6 giờ sáng. Tất cả tướng lãnh và các đại tá đã họp với Thiếu Tá Tài về kế hoạch phòng thủ Tổng Hành Dinh Bộ Tổng Tham Mưu trong đêm 29 tháng 4/1975, cũng không còn ai.
Trước tình hình đó, Thiếu Tá Tài đã bốc điện thoại quay số gọi về văn phòng Tổng Tổng Phủ, gặp Chuẩn Tướng Nguyễn Hữu Hạnh ở đầu giây. Ông Hạnh hỏi Thiếu Tá Tài là ai. Vị sĩ quan chiến đoàn trưởng trả lời: "Tôi là chiến đoàn trưởng của Chiến Đoàn Biệt cách Nhảy Dù đang có trách nhiệm bảo vệ bộ Tổng Tham Mưu, tôi xin được gặp Tổng thống." Vài giây sau, Thiếu Tá Tài nghe tiến ông Dương Văn Minh nói ở đầu máy: "Đại tướng Dương Văn Minh nghe đây, có chuyện gì đó?"
Thiếu Tá Tài trình bày: "Tôi đang chỉ huy cánh quân tử chiến với Cộng quân ở Bộ Tổng Tham Mưu thì có lệnh ngưng bắn, nhưng Cộng quân vẫn tiến vào, tôi đã liên lạc với bộ Tổng Tham Mưu nhưng không có ai, nên muốn nói chuyện với tổng thống là Tổng Tư Lệnh tối cao của Quân đội để xin quyết định."
Tướng Minh trả lời: "Các em chuẩn bị bàn giao đi!"
Thiếu Tá Tài ngạc nhiên hỏi lại: "Bàn giao là như thế nào, thưa đại tướng, có phải là đầu hàng không?"
Tướng Minh đáp: "Đúng vậy, ngay bây giờ xe tăng Việt Cộng đang tiến vào Dinh Độc Lập."
Nghe tướng Minh cho biết như vậy, Thiếu Tá Tài nói ngay: "Nếu xe tăng Việt Cộng tiến vào Dinh Độc Lập, chúng tôi sẽ đến cứu tổng thống."
Tướng Minh suy nghĩ, Thiếu Tá Tài nói tiếp: Tổng thống phải chịu trách nhiệm trước 2,000 cảm tử quân đang tử chiến với Cộng quân ở Bộ Tổng Tham Mưu."
Tướng Minh trả lời: "Tùy các anh em!"
Theo lời Thiếu Tài Tài, sau này, khi bị Cộng quân giam trong trại tù, ông đã gặp Trung Tá Võ Ngọc Lan, Liên Đoàn Trưởng Liên Đoàn Phòng Vệ Tổng Thống Phủ. Trung Tá Lan nói với Thiếu Tá Tài: "Lúc đó, moa đứng cạnh ông tướng Minh, moa nghe toa nói vào cứu Tổng thống." Thiếu Tá Tài giải thích: "Tổng thống là vị lãnh đạo tối cao của quân lực, phải cứu ông ra để có người chỉ huy quân đội."
Vương Hồng Anh
Gửi ý kiến của bạn
