QUẢNG NAM - Lẽ ra, tựa bài tôi sẽ viết là: “Những người xe thồ cuối cùng của thị trấn” nhưng nghĩ đi nghĩ lại, tôi lại lấy chữ ‘ông’, vì lẽ, nghề này chỉ có những người đàn ông mới dám làm, mới đủ sức kiếm cơm, không thể có một người đàn bà nào dám liều lĩnh chọn nghề này, cho dù sức khỏe tốt cỡ nào thì cũng chịu.
Đó là chưa muốn nói đến chuyện đang sống ở thế kỷ 21, mọi phương tiện hiện đại đến tận đẩu tận đâu, những ông xe thồ vẫn chiếc xe đạp cà tàng, không phanh, vừa đạp vừa rao xe thồ... Trông cứ như người đến từ sao Hỏa!
Họ là những người nghèo, nghèo đến độ không thể nào nghèo hơn, sống trong những căn nhà ọp ẹp, nhà không ra nhà, chòi không ra chòi,... Họ tồn tại qua ngày đoạn tháng bằng đôi chân mệt mỏi và tiếng rao thở hắt giữa phố thị.
Tranh thủ thiu thiu một giấc cho đỡ mệt nhọc, đây cũng là cách giết thời gian tốt nhất cho những ngày ế ẩm. (Hình: Liêu Thái/Người Việt)
Một người vừa thôi khốn khó
Ông Khổng, một bác xe thồ có thâm niên ba mươi sáu năm.
Kể từ sau biến cố 30 tháng 4 năm 1975, cuộc đời ông Khổng chuyển sang một bước mới, một số phận mới, mất trắng, mọi thứ bị tịch thu sung vào cộng quĩ nhà nước, đất đai cũng bị biến thành đất tập thể, nhà ông dắt díu ra đường sống dựa vào bữa rau bữa cháo kiếm được nhờ làm thuê, ai kêu gì làm nấy, không quản nắng mưa.
Dần dà, vợ chồng ông dành dụm mua được chiếc xe đạp, ông chuyển sang nghề đạp xe thồ. Thời bao cấp, nghề xe thồ ăn nên làm ra bởi chưa có xe ôm, xe bus cũng hiếm nên mỗi ngày ngoài chuyện mua gạo, mua thức ăn, nhà ông còn để dành được một ít phòng khi đau ốm, kiếm được miếng đất, xây được nhà... Thế rồi vợ ông bệnh nặng, bán mọi thứ trong nhà và cuối cùng bán cả căn nhà, vẫn không cứu được vợ.
Các con bỏ học, gia đình còn mỗi ông và chiếc xe đạp thồ ngày thêm cà tàng phục vụ công cuộc gà trống nuôi con của ông. Nghề xe đạp thồ mỗi lúc thêm ế ẩm bởi thời đại công nghiệp, ai cũng vội vã, cũng đi xe ôm, hoặc sang hơn thì đi taxi, chẳng mấy ai màng tới xe thồ, giỏi lắm thì có mấy bà bán hàng rong còn giữ cái tình ngày xưa bữa đi chịu bữa đi có tiền mà gọi xe thồ đi tiếp, để ông Khổng có chút tiền mà nuôi con.
Ông Khổng mỗi ngày càng già đi và ốm yếu, hom hem. Rồi ông đổ bệnh, chiếc xe thồ trở thành kỷ vật cho mấy người con cũng chẳng sung sướng gì của ông. Khi chúng tôi ngồi gõ những dòng chữ này, bên nhà ông, tiếng trống chiêng đưa tang ông Khổng đang buông chậm chậm như chính tiếng bước chân ông thả mỏi mệt giữa đời.
Ông Lại rít một hơi thuốc dài sau khi bốc xong ba chục tấn xi măng lên xe, một thành tích đáng mừng: 60 ngàn đồng kiếm được! (Hình: Liêu Thái/Người Việt)
Những mảnh đời khác
Ông Nguyễn Công Mỹ, ngụ tại tổ 6, thị trấn Hà Lam, huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam cũng có cuộc đời không không may mắn gì hơn ông Khổng. Có khác chăng là ông còn đủ vợ chồng, con cái.
Nhưng với thâm niên 36 năm ôm tay lái xe thồ, nuôi hai đứa con ăn học, đứa đầu thuộc diện “không được thi vào đại học,” đứa thứ nhì nản quá, tham gia bộ đội Campuchia, bị thương, cụt mất một chân, đứa út là niềm hy vọng lớn nhất của ông, vừa học giỏi, thông minh lại vừa hiếu thảo, biết thương người...
Nhưng số phận không mỉm cười với gia đình ông Mỹ, lên 10 tuổi, đứa con trai út của ông bị chó cắn, phải đi chích thuốc phòng dại, chích xong mũi kim thứ 7 thì nó hoàn toàn mất trí nhớ, đi đứng cứ lơ ngơ như người mất hồn. Niềm hy vọng của ông cũng tắt ngấm từ dạo ấy.
Cuộc đời, số phận vẫn chưa hết nghiệt ngã với ông khi vợ ông bị chứng gai cột sống, vậy là mình ông lủi thủi đạp xe đi, về mà kiếm tiền mua gạo, mua dầu, mua mắm...
Lúc chúng tôi trò chuyện với ông, đã hơn 12 giờ trưa nhưng ông chưa ăn uống gì, mới vừa bốc xong ba chục tấn xi măng cho người ta, kiếm được sáu chục ngàn đồng.
Ông hồ hởi vừa quệt mồ hôi nặng nhọc vừa vui mừng nói: “Bữa nay trúng mánh, chứ đâu dễ dầu gì kiếm được sáu chục ngàn đồng trong vòng buổi sáng chứ, nghề xe thồ mà, bữa nay có tiền thì người ta đi taxi, ít tiền thì đi xe ôm, chỉ có nghèo lắm mới đi xe thồ, nghèo chở nghèo, mình đâu có lấy mắc được, ngày nào chở kinh khủng lắm thì kiếm được bốn chục ngàn đồng là cùng chú ơi!”
Cùng chạy xe thồ với ông Mỹ, có 14 người khác, đất chật người đông, có khi ngồi ngáp gió cả ngày rồi lại về không, những người kia có điều kiện khá hơn ông Lại và ông Mỹ nên đôi khi ngồi chơi, nhường khách cho hai ông này chạy kiếm cháo qua ngày.
Ông Phan Lại, năm nay 60 tuổi, có số phận may mắn hơn ông Mỹ một chút, con trai đầu của ông đang là giảng viên đại học, nhưng do phải nuôi bầy em ăn học nên không giúp được cha mẹ, ông vẫn đạp xe thồ mỗi ngày để nuôi vợ, bà nhà bị bệnh gai cột sống, đi đứng khó khăn.
Ông Lại kể: “Sau năm 1975, từ một người lính, chúng tôi trở thành kẻ trốn tránh, sợ sệt mọi thứ, sau một thời gian cải tạo, tôi được thả về, phục hồi sức khỏe, tôi dành dụm vốn liếng mua chiếc xe đạp thồ, khi nghe tin người đi cải tạo trên ba năm là được đi Mỹ, lúc đó tôi sợ quá, sợ y như hồi vào trại, họ hứa... Bây giờ họ cho đi Mỹ, biết khi nào về quê... Vậy là đốt sạch giấy tờ, người ta đốt giấy tờ nhiều lắm anh à!”
“Nhưng cũng may là tôi đẻ con muộn, khi nó thi đại học thì không bị xét lý lịch nữa, nó thi đậu, học giỏi và bây giờ đang là giảng viên đại học Quảng Nam. Nó nuôi đứa em ruột nó học cao đẳng kinh tế ở Đà Nẵng và nhận nuôi thêm hai đứa bé mồ côi khác ăn học. Tuy nó không giúp gì được cho tôi và bà nhà nhưng thấy nó làm vậy, tôi rất vui, rất hãnh diện về nó!”
Ông Lại quệt mồ hôi trán, mắt ông lóe một tia hạnh phúc.
Ông Mỹ (trái) ngồi đợi phiên, nếu có khách thì đến phiên ông chở. (Hình: Liêu Thái/Người Việt)
Xe thồ “về hưu”
Một “cựu chiến binh xe đạp thồ” khác là ông Nguyễn Văn Long, nhưng hiện giờ sức khỏe ông xuống dốc, vợ ông chết, hai đứa con đang tuổi ăn học, ông đi bán vé số mà nuôi con.
Ông tâm sự:” Tôi là một thương binh VNCH, giờ tôi khó khăn quá, tôi vẫn nuôi hy vọng những đồng đội cũ của tôi ở nước ngoài nhìn thấy tôi trên Internet, họ sẽ liên lạc và chia sẻ với tôi. Tôi có quyền hy vọng vì các con và vong linh vợ tôi mà cậu!”
Những người xe thồ khác gật đầu, họ nói rằng ông Nguyễn Văn Long hoàn cảnh rất tội nghiệp, trước đây là một người lính VNCH, sau 1975 đi cải tạo, rồi về đạp xe thồ.
Nhìn những người phu xe với chiếc xe đạp cọc cạch, có chiếc còn không có cả phanh, trơ hai bánh với sườn cùng miếng ván dài làm yên sau, tự dưng tôi nhớ đến mấy câu thơ trong giới giang hồ đã đọc nhại theo bài Đôi mắt người Sơn Tây (Quang Dũng): Đôi mắt người phu xe/ Vời trông về quê cũ/ Chiều cuối năm xứ lạ/ Buồn giáp tết không tiền...
Họ, những người phu xe cuối cùng, đang ngồi giữa trưa thế kỷ 21, nhìn họ, tôi cứ lan man ngỡ như đang lạc vào thế kỷ xa xưa nào đấy!
Phóng sự của Liêu Thái/Người Việt
Theo Người Việt
Đó là chưa muốn nói đến chuyện đang sống ở thế kỷ 21, mọi phương tiện hiện đại đến tận đẩu tận đâu, những ông xe thồ vẫn chiếc xe đạp cà tàng, không phanh, vừa đạp vừa rao xe thồ... Trông cứ như người đến từ sao Hỏa!
Họ là những người nghèo, nghèo đến độ không thể nào nghèo hơn, sống trong những căn nhà ọp ẹp, nhà không ra nhà, chòi không ra chòi,... Họ tồn tại qua ngày đoạn tháng bằng đôi chân mệt mỏi và tiếng rao thở hắt giữa phố thị.
Tranh thủ thiu thiu một giấc cho đỡ mệt nhọc, đây cũng là cách giết thời gian tốt nhất cho những ngày ế ẩm. (Hình: Liêu Thái/Người Việt)
Một người vừa thôi khốn khó
Ông Khổng, một bác xe thồ có thâm niên ba mươi sáu năm.
Kể từ sau biến cố 30 tháng 4 năm 1975, cuộc đời ông Khổng chuyển sang một bước mới, một số phận mới, mất trắng, mọi thứ bị tịch thu sung vào cộng quĩ nhà nước, đất đai cũng bị biến thành đất tập thể, nhà ông dắt díu ra đường sống dựa vào bữa rau bữa cháo kiếm được nhờ làm thuê, ai kêu gì làm nấy, không quản nắng mưa.
Dần dà, vợ chồng ông dành dụm mua được chiếc xe đạp, ông chuyển sang nghề đạp xe thồ. Thời bao cấp, nghề xe thồ ăn nên làm ra bởi chưa có xe ôm, xe bus cũng hiếm nên mỗi ngày ngoài chuyện mua gạo, mua thức ăn, nhà ông còn để dành được một ít phòng khi đau ốm, kiếm được miếng đất, xây được nhà... Thế rồi vợ ông bệnh nặng, bán mọi thứ trong nhà và cuối cùng bán cả căn nhà, vẫn không cứu được vợ.
Các con bỏ học, gia đình còn mỗi ông và chiếc xe đạp thồ ngày thêm cà tàng phục vụ công cuộc gà trống nuôi con của ông. Nghề xe đạp thồ mỗi lúc thêm ế ẩm bởi thời đại công nghiệp, ai cũng vội vã, cũng đi xe ôm, hoặc sang hơn thì đi taxi, chẳng mấy ai màng tới xe thồ, giỏi lắm thì có mấy bà bán hàng rong còn giữ cái tình ngày xưa bữa đi chịu bữa đi có tiền mà gọi xe thồ đi tiếp, để ông Khổng có chút tiền mà nuôi con.
Ông Khổng mỗi ngày càng già đi và ốm yếu, hom hem. Rồi ông đổ bệnh, chiếc xe thồ trở thành kỷ vật cho mấy người con cũng chẳng sung sướng gì của ông. Khi chúng tôi ngồi gõ những dòng chữ này, bên nhà ông, tiếng trống chiêng đưa tang ông Khổng đang buông chậm chậm như chính tiếng bước chân ông thả mỏi mệt giữa đời.
Ông Lại rít một hơi thuốc dài sau khi bốc xong ba chục tấn xi măng lên xe, một thành tích đáng mừng: 60 ngàn đồng kiếm được! (Hình: Liêu Thái/Người Việt)
Những mảnh đời khác
Ông Nguyễn Công Mỹ, ngụ tại tổ 6, thị trấn Hà Lam, huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam cũng có cuộc đời không không may mắn gì hơn ông Khổng. Có khác chăng là ông còn đủ vợ chồng, con cái.
Nhưng với thâm niên 36 năm ôm tay lái xe thồ, nuôi hai đứa con ăn học, đứa đầu thuộc diện “không được thi vào đại học,” đứa thứ nhì nản quá, tham gia bộ đội Campuchia, bị thương, cụt mất một chân, đứa út là niềm hy vọng lớn nhất của ông, vừa học giỏi, thông minh lại vừa hiếu thảo, biết thương người...
Nhưng số phận không mỉm cười với gia đình ông Mỹ, lên 10 tuổi, đứa con trai út của ông bị chó cắn, phải đi chích thuốc phòng dại, chích xong mũi kim thứ 7 thì nó hoàn toàn mất trí nhớ, đi đứng cứ lơ ngơ như người mất hồn. Niềm hy vọng của ông cũng tắt ngấm từ dạo ấy.
Cuộc đời, số phận vẫn chưa hết nghiệt ngã với ông khi vợ ông bị chứng gai cột sống, vậy là mình ông lủi thủi đạp xe đi, về mà kiếm tiền mua gạo, mua dầu, mua mắm...
Lúc chúng tôi trò chuyện với ông, đã hơn 12 giờ trưa nhưng ông chưa ăn uống gì, mới vừa bốc xong ba chục tấn xi măng cho người ta, kiếm được sáu chục ngàn đồng.
Ông hồ hởi vừa quệt mồ hôi nặng nhọc vừa vui mừng nói: “Bữa nay trúng mánh, chứ đâu dễ dầu gì kiếm được sáu chục ngàn đồng trong vòng buổi sáng chứ, nghề xe thồ mà, bữa nay có tiền thì người ta đi taxi, ít tiền thì đi xe ôm, chỉ có nghèo lắm mới đi xe thồ, nghèo chở nghèo, mình đâu có lấy mắc được, ngày nào chở kinh khủng lắm thì kiếm được bốn chục ngàn đồng là cùng chú ơi!”
Cùng chạy xe thồ với ông Mỹ, có 14 người khác, đất chật người đông, có khi ngồi ngáp gió cả ngày rồi lại về không, những người kia có điều kiện khá hơn ông Lại và ông Mỹ nên đôi khi ngồi chơi, nhường khách cho hai ông này chạy kiếm cháo qua ngày.
Ông Phan Lại, năm nay 60 tuổi, có số phận may mắn hơn ông Mỹ một chút, con trai đầu của ông đang là giảng viên đại học, nhưng do phải nuôi bầy em ăn học nên không giúp được cha mẹ, ông vẫn đạp xe thồ mỗi ngày để nuôi vợ, bà nhà bị bệnh gai cột sống, đi đứng khó khăn.
Ông Lại kể: “Sau năm 1975, từ một người lính, chúng tôi trở thành kẻ trốn tránh, sợ sệt mọi thứ, sau một thời gian cải tạo, tôi được thả về, phục hồi sức khỏe, tôi dành dụm vốn liếng mua chiếc xe đạp thồ, khi nghe tin người đi cải tạo trên ba năm là được đi Mỹ, lúc đó tôi sợ quá, sợ y như hồi vào trại, họ hứa... Bây giờ họ cho đi Mỹ, biết khi nào về quê... Vậy là đốt sạch giấy tờ, người ta đốt giấy tờ nhiều lắm anh à!”
“Nhưng cũng may là tôi đẻ con muộn, khi nó thi đại học thì không bị xét lý lịch nữa, nó thi đậu, học giỏi và bây giờ đang là giảng viên đại học Quảng Nam. Nó nuôi đứa em ruột nó học cao đẳng kinh tế ở Đà Nẵng và nhận nuôi thêm hai đứa bé mồ côi khác ăn học. Tuy nó không giúp gì được cho tôi và bà nhà nhưng thấy nó làm vậy, tôi rất vui, rất hãnh diện về nó!”
Ông Lại quệt mồ hôi trán, mắt ông lóe một tia hạnh phúc.
Ông Mỹ (trái) ngồi đợi phiên, nếu có khách thì đến phiên ông chở. (Hình: Liêu Thái/Người Việt)
Xe thồ “về hưu”
Một “cựu chiến binh xe đạp thồ” khác là ông Nguyễn Văn Long, nhưng hiện giờ sức khỏe ông xuống dốc, vợ ông chết, hai đứa con đang tuổi ăn học, ông đi bán vé số mà nuôi con.
Ông tâm sự:” Tôi là một thương binh VNCH, giờ tôi khó khăn quá, tôi vẫn nuôi hy vọng những đồng đội cũ của tôi ở nước ngoài nhìn thấy tôi trên Internet, họ sẽ liên lạc và chia sẻ với tôi. Tôi có quyền hy vọng vì các con và vong linh vợ tôi mà cậu!”
Những người xe thồ khác gật đầu, họ nói rằng ông Nguyễn Văn Long hoàn cảnh rất tội nghiệp, trước đây là một người lính VNCH, sau 1975 đi cải tạo, rồi về đạp xe thồ.
Nhìn những người phu xe với chiếc xe đạp cọc cạch, có chiếc còn không có cả phanh, trơ hai bánh với sườn cùng miếng ván dài làm yên sau, tự dưng tôi nhớ đến mấy câu thơ trong giới giang hồ đã đọc nhại theo bài Đôi mắt người Sơn Tây (Quang Dũng): Đôi mắt người phu xe/ Vời trông về quê cũ/ Chiều cuối năm xứ lạ/ Buồn giáp tết không tiền...
Họ, những người phu xe cuối cùng, đang ngồi giữa trưa thế kỷ 21, nhìn họ, tôi cứ lan man ngỡ như đang lạc vào thế kỷ xa xưa nào đấy!
Phóng sự của Liêu Thái/Người Việt
Theo Người Việt
Gửi ý kiến của bạn
