Một ví dụ thời sự về Tính minh bạch và Chi phí không chính thức là các bản tin xuất hiện ồ ạt trên các báo ngày hôm qua với chung một nhan đề: “Đề nghị thu thêm phí bán ngoại tệ”. Đây là một tin tức rất đáng chú ý: Các ngân hàng “có ý kiến” về việc bán ngoại tệ cho nhu cầu của người dân, theo chỉ đạo của Thủ tướng, nhưng đề xuất phải thu thêm… phí. Nguyên do rất đơn giản: Họ không thể bán cho dân đúng với tỷ giá liên ngân hàng. Hay nói cách khác là cái tỷ giá này không thực tế, không áp dụng được- nhấn mạnh là trong việc bán ra. “Nếu bán đúng giá thì lỗ”- phát biểu của một ngân hàng. Và quan trọng hơn: Đây thực chất là việc nếu bị buộc phải bán cho dân thì các ngân hàng cũng muốn nhà nước hợp thức luôn các khoản phí trước nay vẫn thu trộm.Vì thế việc Hà Nội, và TP HCM, hai “đầu tầu kinh tế” tiếp tục rớt trong “Bảng xếp hạng Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI)” hoá ra lại không làm nhiều người bất ngờ. Đến cái tỷ giá liên ngân hàng được công bố chính thức cũng đã không minh bạch, đến việc cung ứng ngoại tệ cho sản xuất và đời sống cũng phải có “Chi phí không chính thức”, huống chi những cái mù mờ khác. Vả lại, đã nói đến PCI thì trình độ phát triển, mức độ giàu có, ưu đãi về hạ tầng, hoặc sự thuận lợi về địa lý…đã không còn là một lợi thế. PCI nói tóm lại là thước đo cho trình độ, năng lực, sự liêm chính của quan chức và tính chuyên nghiệp trong việc vận hành bộ máy nhà nước địa phương. Một thước đo xuất phát từ những va đập thực tế mà các doanh nghiệp- đối tượng luôn được vinh danh là người làm ra của cải cho xã hội- phải chịu đựng hàng ngày. Là bởi CPI là những đánh giá chân thực, khách quan của người trong cuộc, khác với các báo cáo thành tích, báo cáo tổng kết, nơi tràn ngập sự tự sướng của các địa phương.
Mỗi một điểm của chỉ số Tính minh bạch trong PCI sẽ giúp tăng 13% số doanh nghiệp trên 1.000 dân, tăng 17% đầu tư bình quân đầu người và tạo ra 62 triệu đồng lợi nhuận trên mỗi doanh nghiệp. Năm nay, “Tính minh bạch”- cái phong vũ biểu đánh giá mức độ trong sạch của chính quyền và sự liêm chính của quan chức đang bị “giảm điểm” và nguy hiểm là giảm thấp nhất kể từ khi chỉ số PCI được công bố lần đầu tiên năm 2005. Chỉ số Tính minh bạch giảm đương nhiên chỉ số “Chi phí không chính thức” tiếp tục tăng lên. Các DN, “y như vẫn” từ 6 năm nay, tiếp tục bài ca kêu gào họ bị buộc phải có “chi phí không chính thức” để “bôi trơn”. Lót tay để có giấy phép đầu tư. Chi tiền để được thông quan hàng hoá. Hoa hồng để có được hợp đồng với các cơ quan nhà nước. Ngay đến việc muốn “tiếp cận thông tin”, gần 80% DN cho biết cùng “cần phải có quan hệ”.
Nạn nhũng nhiễu trong thực tế chưa hề thuyên giảm. Trong khi tình trạng tham nhũng khiến các DN ít vốn, không nhiều quan hệ rất khó chen chân.
Trong thực tế, các DN, các nhà đầu tư đã bão hoà, đã vô cảm với những hứa hẹn trải thảm đỏ, những ưu đãi. Quyết định đầu tư của họ giờ đây được quyết định căn cứ chủ yếu vào môi trường kinh doanh. Nơi họ sẽ ít bị hạch sách, nhũng nhiễu, nơi họ có thể giảm thiểu các chi phí: tiếp cận đất đai, chi phí thời gian và đặc biệt là các khoản chi không chính thức...Vì thế, có nỗ lực cách mấy mà không cải thiện được Tính minh bạch thì khó có thể nói đến chuyện văn minh, phát triển.
Bởi xét cho cùng PCI chính là một chỉ số đo lường niềm tin và sự tín nhiệm của DN đối với một địa phương, mà phép cộng của các địa phương chính là quốc gia.
Nhưng có lẽ việc công bố CPI cũng chỉ là để công bố. Chẳng hạn như ở Hà Nội. Năm ngoái tụt xuống hạng 37, năm nay tụt tiếp xuống 46. Nhưng không vì thế mà quan chức Hà Nội mất vui, không vì thế mà họ thay đổi. Đơn giản là vì họ không quan tâm. Nhắc lại ở Hà Nội, ngoài căn bệnh chung là sự giảm điểm “tính minh bạch” thì khả năng tiếp cận đất đai ngày càng hạn chế đang cho thấy chính sách “chó già giữ xương, đười ươi giữ ống” được thực thi triệt để ở thành phố thủ đô này.
Đào Tuấn
17-03-2011
Theo Blog Đào Tuấn
Gửi ý kiến của bạn
