Chuyện Tình Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác (1720 - 1791)

Hải Thượng Lãn Ông: Người huyện Đường Hào, Hải Dương.Thuở trai tráng theo nghiệp đao cung. Sau thấy không hợp, đổi nghề.  Năm 1746 HTLÔ dời về sống ở quê mẹ Bầu Thượng Hương Sơn Hà Tịnh, chuyên nghiên cứu Y lý. Và nổi tiếng trong nghành Đông Y với tác phẩm Y Tông Tâm Lĩnh.

Năm 1782, HTLÔ 63 tuổi, chúa Trịnh Sâm triệu về Thăng Long chữa bịnh cho thế tử Trịnh Cán. Trong thời gian lưu trú tại kinh đô, một hôm có vị Ni Sư già ghé nơi Ô. đang tạm trú quyên giáo để sưa chùa . Hỏi chuyện qua lại, tình cờ HTLÔ biết được ni sư già  chính là người mà hồi còn xuân thì Ô. đã đính hôn. Rồi do việc di chuyển về sống ở quê Mẹ huyện Hương Sơn, Hà Tịnh xa xăm, Ông đành phải từ hôn.

Tuy nhiên, cố nhân vẫn không chịu lập hôn với người khác, dù có nhiều người dạm hỏi. Và, sau khi cha mẹ khuất bóng, thì náu thân vào cửa Phật.

Qua cuộc tao ngộ và cho người dò hỏi thực, hư, biết rõ tấm chân tình, tình cảnh của cố nhân. Ô. rất ân hận, nên xin kết nghĩa Huynh Muội hầu có chăm lo cho cố nhân, để lòng Ô. đỡ ái ngại ! Nhưng Ni Sư một mực từ chối... Buồn lòng và thương cảm trước cảnh long đong của " người xưa ", HTLÔ. làm bài thơ "VôTâm" ( người soạn NMT, xin tạm đặt tựa ), tự trách mình. Bài thơ được trích từ tác phẩm Thượng Kinh Ký Sự ( t.g.HTLÔ ).

Trong thơ, Ô. đã dàn trải nỗi niềm cảm cảnh về vị Ni Sư cố nhân. Dần dà,̀ qua lời thơ trắc ẩn và do tấm lòng thành của H T L Ô; Ni Sư đã nguôi ngoai và tha thứ cho Ông.

Tuổi hạc, Ni Sư có nhờ Ô. đóng cho cỗ quan tài bằng chính thứ gỗ qúi ở Hương Sơn Hà Tịnh là nơi quê Mẹ của HTLÔ. Ông đã thực hiện đúng yêu cầu.
Hiện nay, mộ HTLÔ vẫn còn dưói chân núi Minh Từ, huyện Hương Sơn,Hà Tịnh.

Dưới đây là bài thơ VÔ TÂM và thơ cảm tác về HTLÔ của ngưỡi biên soạn:                         

              VÔ TÂM
Vô tâm sự xuất ngộ nhân đa
Kim nhật tương khan khổ tự ta
Nhất tiếu tình đa lưu lãnh lệ
Song mâu xuân tận kiến hình hoa
Thử sinh nguyện tác can huynh muội
Tái thế ứng đồ tốn thất gia
Ngã bất phụ nhân, nhân phụ ngã
Túng nhiên như thử nại chi hà?
              HẢI THƯỢNG LÃN ÔNG

  Cụ Ngô Tất Tố dịch:

Vô tâm nên nỗi luỵ người ta
Trông mặt nhau đây luống xót xa
Gượng cười khôn giấu đôi hàng lệ
Tóc bạc che mờ nửa mặt hoa
Kiếp này hãy kết làm huynh muội
Kiếp khác xin hoàn nghĩa thất gia
Ai nỡ phụ ai, ai nỡ phụ
Dở dang, dang dở biết ru mà?

 
               VÔ TÂM
Vô tâm duyên lỡ, nàng long đong
Gặp gỡ nhau đây thấy nghẹn lòng
Héo hắt nụ cười môi nhạt thắm
Phôi pha màu tóc má phai hồng  
Đời nay xin kết tình bầu bạn
Kiếp khác nên se nghĩa vợ chồng
Ta chẳng phụ ai, ai nỡ phụ
Thì thôi đành vậy, số long đong!!
            Nguyễn Minh Thanh cảm dịch

     LỠ DUYÊN CẢM CẢNH
Nặng chữ phu thê sống một mình
Cam đành dang dở chuyện ba sinh
Cửa Thiền nương náu qua ngày tháng
Khá trách Lãn Ông nỡ phụ tình..!!
                                    NMT cảm tác

      HẢI THƯỢNG LÃN ÔNG
            LÊ HỮU TRÁC
Người huyện Đường Hào tỉnh Hải Dương
Ngoại quê Hà Tịnh mãi lưu phương
Y Tông Tâm Lĩnh truyền khoa thuốc
Ký Sự Thượng Kinh kể chuyện đường
Phú quí bạch vân soi bóng nước
Công danh hồng nhạn khuất màn sương
Dốc lòng thâm cứu nghành Đông dược
Sáng  Tổ Đông Y xứ Việt-Thường.
                      Nguyễn Minh Thanh cẩn tác


NGUYỄN MINH THANH biên soạn