LTS. Trong chuyến công tác làm phóng sự APEC tại Đà Nẵng, phóng viên nhật báo Người Việt gặp ông Văn Đình Thà, cư dân thành phố và là cựu binh sĩ Hải Quân VNCH. Ngồi tại bãi biển Red Beach, ông kể chuyện lính Mỹ đổ bộ vào bãi biển này ngày 8 Tháng Ba, 1965, và những ước mơ của ông bây giờ, nhân dịp Tổng Thống Donald Trump đến dự APEC và thăm chính thức Việt Nam.
Người Việt (NV): Xin ông có thể kể lại thời kỳ năm 1965 khi quân đội Mỹ lần đầu tiên đổ bộ vào Đà Nẵng, tại bãi biển Red Beach này?
Ông Văn Đình Thà: Năm 1965 khi Mỹ đổ bộ vô đây, tất cả dân Đà Nẵng, đặc biệt dân Việt Nam, hoan hô quân đội Mỹ, bởi vì họ vào đây để giữ mảnh đất VNCH. Chúng tôi hiểu là như thế. Cho nên, chúng tôi nhất trí chuyện họ đưa quân vào, để giữ mảnh đất này, vì chính quyền VNCH còn non trẻ. Cho nên, chúng tôi cảm thấy đó là một niềm vui cho dân tộc, cho miền Nam Việt Nam của chúng tôi.
NV: Tại sao người Mỹ không đổ bộ ở Hội An, Nha Trang, hay là Cam Ranh, mà họ chọn Đà Nẵng, ngay tại bãi biển này?
Ông Văn Đình Thà: Những bãi biển của Đà Nẵng rộng mênh mông, quang đãng hơn, thuận tiện cho việc đổ bộ, chứ Hội An thị kẹt lắm, không được đâu. Thành ra, tôi thấy họ đổ bộ vào Xuân Thiều này năm 1965, hay là vào Sơn Trà năm 1966, là rất đúng.
NV: Theo chúng tôi được biết, có một lý do nữa là vì Mỹ có một số căn cứ ở Đà Nẵng, đặc biệt là phi trường Đà Nẵng. Phải chăng họ đổ bộ vô đây để bảo vệ phi trường, đồng thời dùng nơi đây làm căn chính để chuyển quân trong cuộc chiến Việt Nam. Như vậy có đúng không?
Ông Văn Đình Thà: Căn cứ Mỹ tại phi trường Đà Nẵng là sau này, chứ trước đó họ vào là để giữ mảnh đất VNCH này thôi. Rồi tới những đợt đổ quân năm 1966, 1967, họ mới lập căn cứ Không Quân tại phi trường Đà Nẵng. Trước đó phi trường này là của VNCH.
NV: Trong thời gian binh sĩ Mỹ ở Đà Nẵng, cuộc sống của họ ra sao? Người dân phản ứng thế nào?
Ông Văn Đình Thà: Theo tôi biết, đặc biệt là ở Đà Nẵng, hoặc các thành phố lớn, người dân và quân đội Mỹ sống thân thiện lắm. Còn lại, ở nông thôn, nếu có chuyện gì, giữa quân đội Mỹ và người dân nông thôn, thì đối với người dân, đó là chiến tranh mà, có xảy ra một số chuyện này khác. Còn ngoài ra thì binh sĩ Mỹ thân thiện với người dân lắm.
NV: Xin ông có thể cho một ví dụ?
Ông Văn Đình Thà: Khi quân đội Mỹ vào, họ lập một số căn cứ. Trong khi đó, người dân Đà Nẵng cũng thất nghiệp nhiều, sống cuộc sống không ổn định. Cho nên, họ tạo điều kiện cho người dân có công ăn việc làm rất tốt.
NV: Nhân dịp ông nói đến công ăn việc làm, sắp tới Tổng Thống Donald Trump sẽ đến Đà Nẵng để dự APEC. Năm hai năm trước, quân đội Mỹ đổ bộ vào đây, đến năm 1975 thì rút toàn bộ. Bây giờ tổng thống Mỹ đến, như là người Mỹ trở lại một cách chính thức. Sau khi bình thường hóa quan hệ ngoại giao, Mỹ có đầu tư một số dự án ở Đà Nẵng, tuy không nhiều bằng Nam Hàn, Nhật, hoặc các nước khác. Nhân dịp Đà Nẵng tổ chức APEC, mà Mỹ có trong APEC luôn, và người ta hy vọng Mỹ sẽ đầu tư vào đây, sau hội nghị này. Thưa ông, 52 năm về trước, người Mỹ vào đây, với mục đích bảo vệ mảnh đất này, bây giờ, tổng thống Mỹ, và người Mỹ đến đây, với tính cách như là doanh nhân, ông đánh giá như thế nào hai sự kiện trái ngược này, cách nhau hơn nửa thế kỷ?
Ông Văn Đình Thà: Vâng, tôi kỳ vọng như thế. Tại vì trước kia quân đội Mỹ vào miền Nam Việt Nam là để bảo vệ mảnh đất cho VNCH. Bây giờ là thời bình, Tổng Thống Trump qua, người Mỹ qua, chúng tôi kỳ vọng, để cho cuộc sống chúng tôi hơi vươn lên một tí, tại vì cuộc sống chúng tôi có hơi vất vả. Chúng tôi kỳ vọng vào người Mỹ để tốt đẹp cho Việt Nam, đặc biệt là chúng tôi.
NV: Giả sử, ông được ông Trương Quang Nghĩa, bí thư thành ủy, mời ông đi trong phái đoàn gặp người Mỹ, ông sẽ nói với họ cái gì?
Ông Văn Đình Thà: Nếu được như vậy, tôi sẽ nói với họ rằng, tôi khao khát tự do, hạnh phúc. Tự do, hạnh phúc, mà tôi đã mất cách đây hơn 40 năm. Tôi sẽ nói với họ như vậy, tôi khao khát như thế.
NV: Ông nghĩ sao chuyện Hoa Kỳ tái mở tổng lãnh sự tại Đà Nẵng?
Ông Văn Đình Thà: Tốt thôi, tốt cho chúng tôi thôi. Vì nếu có việc gì, chúng tôi khỏi phải vào Sài Gòn, khỏi phải ra Hà Nội.
NV: Ông nghĩ sao chuyện người Mỹ giúp Việt Nam tổ chức APEC và giúp tẩy sạch chất dioxin ở phi trường Đà Nẵng?
Ông Văn Đình Thà: Quá tốt! Nếu sự thật là có chất dioxin ở phi trường Đà Nẵng mà giờ này chính phủ Mỹ giúp tẩy sạch thì quá tốt, chúng tôi hoan nghênh, nếu có. Chúng tôi vẫn còn bán tín bán nghi. Còn vụ APEC, là người dân, chúng tôi chưa rõ lắm, nhưng nếu có được như thế thì quá tốt. Bởi vì, Việt Nam chúng ta vẫn còn khó khăn.
NV: Cảm ơn ông trả lời phỏng vấn.
Khôi Nguyên & Đỗ Dzũng/Người Việt (thực hiện tại Đà Nẵng)
