Trong thập niên 1990, cựu đại tá Lê Hồng Hà cùng một số người khác gửi kiến nghị cho Đảng yêu cầu điều tra lại vụ án có tên "Vụ án xét lại chống Đảng", xảy ra năm 1967 ở miền Bắc Việt Nam.
Ông Lê Hồng Hà, cựu Chánh văn phòng Bộ Công an Bắc Việt và sau này bị khai trừ khỏi Đảng Cộng sản, đã qua đời hôm 15/11 ở tuổi 90.
Ông từng là đảng viên cộng sản kỳ cựu, giữ chức Chánh văn phòng Bộ Công an ở Hà Nội năm 1958.
Năm 1995 xảy ra một biến cố dẫn đến việc ông Lê Hồng Hà nhận án tù hai năm.
Đó là việc ông lưu giữ và phát tán một lá thư của Thủ tướng khi đó Võ Văn Kiệt gửi Bộ Chính Trị.
Thư Thủ tướng
Đó là lá thư ngày 9/8/1995, trong đó ông Kiệt nêu bốn nội dung: "1- Đánh giá tình hình, cục diện thế giới ngày nay; 2- Vấn đề chệch hướng hay không chệch hướng; 3- Nâng cao năng lực quản lý nhà nước; 4- Xây đựng Đảng".
Lá thư có đoạn: "Để giữ được định hướng xã hội chủ nghĩa, đòi hỏi bức xúc là phải nâng cao tính hiệu quả của kinh tế quốc doanh, nhằm làm cho nó chiếm một vai trò chủ đạo trong thị trường nước ta chứ không phải là dành cho nó quyền 'nắm' thứ nầy thứ khác."
Ông Kiệt nhận xét về tình hình quốc tế rằng "tính chất đa dạng, đa cực" đang chi phối quan hệ giữa các quốc gia thay vì "mâu thuẫn đối kháng giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa đế quốc".
Người chấp bút cho lá thư này, ông Nguyễn Trung, được tác giả Huy Đức dẫn lời trong cuốn sách Bên Thắng Cuộc: "Năm 1995, uy tín bên trong, bên ngoài của ông Kiệt đều lên cao, có nguy cơ ông trở thành tổng bí thư, điều mà cả Trung Quốc, ông Đỗ Mười, Lê Đức Anh, đặc biệt là Nguyễn Văn Linh đều không thích."
"Ông Kiệt viết thư này, đụng đến một vấn đề cốt lõi trong sinh hoạt Đảng, với mong muốn làm cho mối quan hệ thật rõ ràng: dân chủ ra dân chủ, tập trung ra tập trung."
Theo nhà báo Huy Đức, lá thư này được đưa ra bàn trong Bộ Chính trị nhưng ông Kiệt "bị nhiều thành viên trong Bộ Chính trị chỉ trích kịch liệt".
Lá thư này sau đó đã dẫn đến án tù cho ông Lê Hồng Hà và hai người khác.
Theo ông Nguyễn Thanh Giang, người bạn của ông Lê Hồng Hà, vào hôm 5/12/1995, nhà bất đồng chính kiến Hà Sĩ Phu đến nhà ông Lê Hồng Hà và được ông Hà đưa cho lá thư của ông Võ Văn Kiệt.
Khi ông Phu rời nhà ông Hà ở Hà Nội, ông bị một xe máy chèn ngã. Khi công an đến nơi, họ đưa ông Hà Sĩ Phu về đồn, và phát hiện bản sao lá thư.
Cuốn sách của nhà báo Huy Đức viết rằng ông Hà Sĩ Phu khai tài liệu này ông lấy từ ông Nguyễn Kiến Giang; ông Giang khai lấy từ ông Lê Hồng Hà.
Ngày 22/8/1996, Tòa án Nhân dân Thành phố Hà Nội xử ông Lê Hồng Hà 2 năm tù, Hà Sĩ Phu, 1 năm tù giam và Nguyễn Kiến Giang, 15 tháng tù treo.
'Dám phản ứng'
Theo một người bạn của ông Lê Hồng Hà, nhà bất đồng chính kiến Nguyễn Thanh Giang, chính ông Lê Hồng Hà cũng lưu giữ và đưa cho ông một lá thư "bí mật" sau đó mấy năm.
Ông Nguyễn Thanh Giang kể lá thư của Thượng tướng Nguyễn Nam Khánh, cựu Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị quân đội Việt Nam, được ông Lê Hồng Hà giấu và đưa cho ông Nguyễn Thanh Giang để công bố trên mạng internet.
Lá thư này có nhiều chi tiết tố cáo hoạt động của cơ quan tình báo quân đội rất quyền lực, gọi tắt là Tổng cục II, Bộ Quốc phòng, theo các nguồn nói trên.
Nhớ về ông Lê Hồng Hà, ông Nguyễn Thanh Giang cho rằng ông Hà là "tấm gương sáng của người trí thức Việt Nam" và "đã dám phản ứng những người có quyền sinh quyền sát trong Đảng".
Theo ông Nguyễn Thanh Giang, ông Lê Hồng Hà là một trong những đảng viên sớm lên tiếng kiến nghị Đảng Cộng sản từ bỏ chủ nghĩa Marx-Lenin.
Dường như vì vậy từ khi bị khai trừ Đảng, bị án tù, cái tên Lê Hồng Hà hầu như không được nhắc tới trên báo chí chính thống tại Việt Nam.
Lễ tang ông Lê Hồng Hà sẽ được cử hành ngày 18/11/2016 tại Nhà tang lễ Bộ Quốc Phòng, số 5 Trần Thánh Tông.
16-11-2016
Nguồn BBC
