Lời giới thiệu : Lý Chánh Trung sinh ngày 23/12/1928 ở Vĩnh Bình. Năm 1950 ông sang Bỉ học tại Đại học Louvain, một đại học công giáo, cách thủ đô Brussells khoảng 30 cây số về phía đông. Năm 1956, khi mới lấy xong Cử nhân Tâm lý học và Cử nhân Chính trị học, chưa đậu Tiến sĩ, ông về nước.
Ở Bỉ về, ông dạy môn triết học ở Đại học Văn khoa Sài Gòn và Đại học Đà Lạt. Về sinh hoạt, ông tham gia nhóm Tin Sáng của Ngô Công Đức, gia nhập phong trào Pax Romano của nhóm trí thức công giáo và nhóm Sống Đạo. Nhóm Sống Đạo do An Tôn Trang đứng tên, nhưng bên trong người lãnh đạo là Nguyễn Đình Đầu, một đảng viên đảng cộng sản. Đây là nhóm công giáo phản chiến ở Bỉ và Pháp về. Nhóm đã dùng tờ Sống Đạo để tuyên truyền phản chiến, kết án chế độ miền Nam và Giáo Hội Công Giáo Miền Nam. Chính quyền miền Nam đã phải dùng tờ Thẳng Tiến để chống lại.
Sau năm 1975, Lý Chánh Trung viết nhiều bài ca tụng cộng sản bằng một luận điệu trơ trẽn mà một người có chút liêm sỉ không bao giờ dám viết. Ông đã từng viết :
"Trên đỉnh núi Sọ, trơ vơ một cây thập giá. Trên cây Thập giá, có một người bị đóng đinh đang hấp hối. Chung quanh người bị đóng đinh vần vũ một bầy kên lông trắng, lông vàng với những cái cánh bao la che kín mặt trời.
"Tôi đến dưới chân Thập giá, ngước mắt nhìn lên. Người bị đóng đinh là dân tộc tôi".
Trong thực tế, người bị đóng đinh cũng chính là ông và người đóng đinh chính là Đảng Cộng sản Việt Nam, tổ chức mà ông đã tôn thờ.
Sau đó, ông được làm Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ; Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh ; Đại biểu Quốc hội 3 khóa VI, VII, VIII. Có người đã gọi "Lý Chánh Trung là một người cộng sản không có thẻ đảng".
Nhưng cũng như những người khác trong nhóm Sống Đạo, chính quyền cộng sản Việt Nam đã chỉ xài ông trong giai đoạn chuyển tiếp rồi vứt bỏ. Ông phải sống cuộc đời còn lại rất cơ cực, bị Alzheimer trong những năm cuối cùng và chết vì viêm phổi ngày 13/3/2016.
Di sản mà ông để lại chỉ là một căn nhà trong Làng Đại Học Thủ Đức, số 17 đường Công Lý, phường Bình Thọ, quận Thủ Đức, Sài Gòn. Căn nhà này do chế độ Đệ Nhất Cộng Hòa cấp cho ông trong thập niên 1960.
Bài "Hiện tượng Lý Chánh Trung" của anh Nguyễn Quang dưới đây có thể giúp chúng ta hiểu rõ thêm mặt thật và thân phận của một trí thức miền Nam khi đi theo cộng sản.
Lữ Giang
Miền Nam tự do trước đây có những nhân vật xuất hiện không phải là biểu tượng của sinh viên, trí thức, nhưng là hiện tượng nổi lên vào thời đó như Phạm Công Thiện và ở đây xin ghi lại vài hành vi trong sinh hoạt chính trị của giáo sư Lý Chánh Trung, nếu nói theo duy vật biện chứng, qua hiện tượng để hiểu bản chất, hy vọng với các dấu chỉ nầy có thể hiểu được phần nào bản chất con người thật của ông Trung.
Tại Đại học Văn Khoa Sài Gòn, giáo sư Lý Chánh Trung phụ trách môn Đạo đức học thuộc Khoa Triết, tôi là sinh viên ban triết học nên thường xuyên gặp giáo sư tại giảng đường. Những bài giảng của ông không có gì đặc biệt, ngoài trừ trong lối diễn giải của ông khi chiếc ống tẩu thuốc lá từng hơi, nhíu môi, nhịp nhàng với những lời châm biếm về những bạo chúa sau luôn hơn hẳn các bạo chúa trước. Hình ảnh còn lại của ông với sinh viên, đó là chiếc tẩu luôn trên tay như giúp che lấp phần nào cái mũi hểnh, trống trải của ông.
Bên sau sự trống trải bề ngoài đó ẩn sâu một con người đăm chiêu với nhiều toan tính mà mắt thường chúng ta không mấy ai nhận ra, ông đang có những âm mưu gì, ngoài sự nhận xét chung trong những năm tháng tại Văn Khoa Sài Gòn : ông chỉ là cái bóng của Giáo sư Nguyễn Văn Trung.
Thời gian ông Lý xuất hiện trong Phong trào Pax Romano, trụ sở tại Tân Định, linh mục Nicôla Huỳnh Văn Nghi làm Cha sở về sau là Giám mục. Giáo sư Trung có những phát biểu bênh vực người nghèo, vấn đề Tôn giáo và Dân tộc được đặt lên qua nhiều lần phát biểu của ông tại đây. Nhưng để ý một chút, ai cũng nhận ra, sau những bài phát biểu của ông là "cần phải dẹp ngay cái chế độ Miền Nam, thối nát tham nhũng, tay sai của Đế quốc Mỹ".
Thật vậy, cho đến khi cái ngày gọi là "Báo chí đi ăn mày", mỗi lần xuất hiện ông Lý nhào ra phía trước như giới văn nghệ sĩ đanbg sắp chết đói đến nơi. Trong thực tế, khi nhìn lại người dân miền Nam có mấy ai chết đói, nhất là tại các vùng quốc gia. Những sự kiện này khiến mọi người suy đoán về những âm mưu chính trị của những trí thức như ông, nhằm lật đổ chế độ tự do miền Nam với sự xuất hiện của thành phần thứ ba mà sau đó ông rất hãnh diện. Nếu tôi không nhầm, người miền Nam đã từng nghe trực tiếp về sự tự nhận của ông trong thành phần thứ ba này.
Sinh viên chúng tôi đọc sách của ông, đều cảm nhận chúng mang tính thời sự rất nóng. Nhưng khi đọc lại lần thứ hai thì không muốn đọc thêm nữa, vì nội dung các sách chỉ mang tính thời sự nhất thời chứ không chứa đựng những giá trị phổ quát về triết hay sử trong các sách của những giáo sư như Lê Tôn Nghiêm, Nguyễn Văn Trung, Trần Thái Đỉnh, Nguyễn Duy Cần….
Những khát vọng tìm về dân tộc của ông, được hiểu như nét đặc thù của Lý Chánh Trung, được trả lời sau ngày cộng sản chiếm miền Nam. Chúng bộc lộ rõ bản chất dân tộc của nhóm trí thức thân cộng miền Nam. Ông Lý Chánh Trunglà một trong số những nhân vật trí thức miền Nam được tuyển chọn đưa ra thăm viếng miền Bắc đầu tiên, sau chuyến trở về ông tường thuật : "Chúng tôi đã ôm nhau thắm thiết khi gặp trí thức miền Bắc và cùng nhau trong nỗi vui mừng, nhảy múa đồng ca bài Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng… Chúng tôi cũng được tặng các bộ sách quý như Mác Lê Nin toàn tập…".
Sinh viên khoa Triết chúng tôi khi nghe lại bài tường thuật này đều rất ngạc nhiên về hình ảnh vị giáo sư triết học khả kính, mô phạm của mình, nay trở thành con rối nhảy nhót và ca hát những bài hát của trẻ thơ như khỉ nhại lời. Và Văn phòng khoa Triết Đại học Văn khoa cũ Sài Gòn cũng vắng dần từ đây khi sự thật được phơi bày : các giáo sư, giảng viên của mình phải khệ nệ bưng bê từng thùng mì tôm, thịt, cá… nhu yếu phẩm chia nhau tại phòng Khoa Triết. Tôi còn nhớ hình ảnh giáo sư Lê Tôn Nghiêm mang thùng mì từ lầu một lên lầu ba và thở hổn hển, thật tội nghiệp và thay vì đi xe hơi như trước kia nay dùng xe đạp mi ni để đi lại.
Một sự kiện khác về giáo sư Lý Chánh Trung, đó là không lâu sau biến cố 1975, trước sự hoang mang của sinh viên miền Nam, linh mục Hoàng Sỹ Quý, Dòng Tên, đã mời ông Lý đến Trung tâm Đắc Lộ, tại đường Yên Đổ, để nói chuyện. Trung tâm này sau đó đã bị chiếm đoạt để trở thành tòa soạn báo Tuổi Trẻ. Phần tôi, với tư cách là Chủ tịch sinh viên công giáo Cư xá Đắc Lộ, đã tổ chức cho sinh viên Sài Gòn tham dự. Theo dự định buổi thuyết trình sẽ kéo dài hai giờ với khoảng một ngàn sinh viên tham dự, nội dung nói về chế độ mới và vai trò của giới trẻ. Tất cả mọi người tham dự đều rất quan tâm và theo dõi một cách nghiêm túc buổi nói chuyện, với một tâm trạng khá căng thẳng. Cử tọa sinh viên cũng đã tỏ ra rất kiên nhẫn để tỏ lòng kính trọng các linh mục Dòng Tên và cố gắng giữ im lặng dù bắt đầu có những phản ứng khó chịu từ khách tham dự.
Đến phần đặt câu hỏi, sinh viên đã nêu những câu hỏi mà ông Lý không trả lời được. Tôi còn nhớ những câu hỏi đó là những hình ảnh thực tế tráo trở khi quân cộng sản vào chiếm miền Nam như về lời hứa đi học tập mười ngày sẽ trở về, sinh viên được tiếp tục học hành nhưng chỉ đến ca hát nghe tuyên tryền rồi trở về, cuộc sống vô cùng khó khăn và những người miền Nam bị tước đoạt nhà cửa, bị xô đuổi lên vùng kinh tế mới….
Những câu hỏi đó cũng là những tiếng nói ấm ức của người dân bị đàn áp khiến một người trí thức có lương tri cũng phải động lòng. Thế nhưng, giáo sư Lý Chánh Trung, như một người ngồi trên lưng cọp, đã đỏ mặt, nổi cáu và không trả lời được câu hỏi nào dù là biện hộ, ông đã nổi nóng và dứng dậy đưa tay hô to như các lãnh tụ cộng sản hay làm, ông nói : "Bây giờ chỉ có hai con đường, một là theo Cách mạng, hai là sẽ bị nghiền nát…".
Vừa nói xong, cử tọa liền ném tới tấp lên bục giảng tất cả những gì có thể ném vào người ông, khiến tôi và linh mục Quý, hai người mỗi bên kè ông ta, quần áo tả tơi, đưa nhanh vào phòng riêng. Sinh viên vẫn chạy theo với những lời nguyền rủa không tả xiết, tố cáovà vạch mặt một trí thức luôn nói và giảng về dân tộc nhưng lại theo cộng sản vô thần, vô tổ quốc…
Dòng Tên Sài Gòn có lẽ bị bao vây và cô lập từ ngày ấy. Toàn bộ chúng tôi, những sinh viên sinh hoạt tại Trung tâm Đắc Lộ bị chụp mũ và bị bắt về tôi tuyên truyền chống phá cách mạng. Cho đến hôm nay, Dòng Tên Sài Gòn vẫn hãnh diện vào thuở đó, không một linh mục, tu sĩ nào nào thân cộng và cũng không có một sinh viên nào của Trung tâm làm nội ứng cho cộng sản. Chúng tôi rất tự hào là những người sinh sống dưới một chế độ tự do, cuộc chiến chống quân cộng sản xâm lược là một hành động tự vệ chính đáng để bảo vệ nền dân chủ còn non trẻ ấy. Chúng tôi rất buồn về những hiện tượng nạ dòng như Lý Chánh Trung.
Theo dòng lịch sử, đất nước đã được thống nhất, ông Lý trở thành đại biểu, phó chủ tịch quốc hội cộng sản. Tại Ba Đình, ông đã đọc bài diễn văn nói về khoa học kỹ thuật như tiền đề phát triển chủ nghĩa xã hội trong giai đoạn mới. Tiếng nói của họ Lý, như lý thuyết gia mới của chế độ, được nghị trường tán thưởng nhiệt liệt, dưới sự chứng kiến của Tổng bí thư Lê Duẩn, ông vua trên các vua cộng sản. Những phát biểu của ông, một người hấp thụ nền giáo dục ki tô giáo từ tấm bé và thụ hưởng mọi ưu đãi để thành danh, nay đã như tiếng kêu trên đồng vắng và trở thành công cụ tuyên truyền cho đám vô sản lưu manh.
Tôi biết ông có nhiều dằn vặt và ưu tư vào lúc cuối đời, nhưng năng lực của một trí thức như ông, cũng như những trí thức thân cộng đi trước ông, đã không thấy hay không dám tố cáo hay từ chối tham gia vào guồng máy giả dối cộng sản. Cách nay gần chục năm, tôi vẫn còn thấy ông xuất hiện cùng Trần Văn Giàu trên tivi ca tụng đạo đức của Hồ Chí Minh, điều này quả thật là lạ đối với một giáo sư phụ trách môn đạo đức học. Ngày nay, khi gõ vào Google tên Hồ Chí Minh, một đứa bé con cũng biết ông Hồ là người dâm dật, giết vợ, từ con và hãm hại bao nhiêu phụ nữ… Ông Hồ Chí Minh là một người vô ơn, sẵn sàng ra lệnh giết hại người đã từng giúp mình trong lúc khó khăn, nếu không phải một tay sát nhân thì là gì. Mặc dù vậy, ông Lý Chánh Trung vẫn hết lời ca tụng và hô hào : Hãy sống và nói gương theo Hồ Chủ Tịch… ! Cũng may vẫn còn nhiều người Việt Nam không sống và không theo gương đó.
Giáo sư Lý Chánh Trung có gia đình, và theo Sigmund Freud, để hiểu con người, phần ý thức chỉ có ba, bảy phần còn lại nằm ở tiềm thức. Ông vẫn sống đến cuối đời trong căn biệt thự và trên mảnh đất do nền Đệ Nhất Cộng Hòa cấp cho các giáo sư Đại học miền Nam thời đó, gọi là Làng đại học Thủ Đức. Ông có người con từng là đại úy trong quân đội và tổng biên tập báo Đại Đoàn Kết. Vợ ông là em ruột bà Bùi Thị Mè, nữ anh hùng cách mệnh và là thứ trưởng trong chính phủ Cách mạng lâm thời miền Nam Việt Nam, tất nhiên phải là đảng viên cộng sản mới được như vậy. Có lẽ chỉ có vợ và con ông là những người hiểu ông nhiều nhất.
Nguyễn Quang
Nguồn : Việt Báo, 16/03/2016
Ở Bỉ về, ông dạy môn triết học ở Đại học Văn khoa Sài Gòn và Đại học Đà Lạt. Về sinh hoạt, ông tham gia nhóm Tin Sáng của Ngô Công Đức, gia nhập phong trào Pax Romano của nhóm trí thức công giáo và nhóm Sống Đạo. Nhóm Sống Đạo do An Tôn Trang đứng tên, nhưng bên trong người lãnh đạo là Nguyễn Đình Đầu, một đảng viên đảng cộng sản. Đây là nhóm công giáo phản chiến ở Bỉ và Pháp về. Nhóm đã dùng tờ Sống Đạo để tuyên truyền phản chiến, kết án chế độ miền Nam và Giáo Hội Công Giáo Miền Nam. Chính quyền miền Nam đã phải dùng tờ Thẳng Tiến để chống lại.
Sau năm 1975, Lý Chánh Trung viết nhiều bài ca tụng cộng sản bằng một luận điệu trơ trẽn mà một người có chút liêm sỉ không bao giờ dám viết. Ông đã từng viết :
"Trên đỉnh núi Sọ, trơ vơ một cây thập giá. Trên cây Thập giá, có một người bị đóng đinh đang hấp hối. Chung quanh người bị đóng đinh vần vũ một bầy kên lông trắng, lông vàng với những cái cánh bao la che kín mặt trời.
"Tôi đến dưới chân Thập giá, ngước mắt nhìn lên. Người bị đóng đinh là dân tộc tôi".
Trong thực tế, người bị đóng đinh cũng chính là ông và người đóng đinh chính là Đảng Cộng sản Việt Nam, tổ chức mà ông đã tôn thờ.
Sau đó, ông được làm Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ; Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh ; Đại biểu Quốc hội 3 khóa VI, VII, VIII. Có người đã gọi "Lý Chánh Trung là một người cộng sản không có thẻ đảng".
Nhưng cũng như những người khác trong nhóm Sống Đạo, chính quyền cộng sản Việt Nam đã chỉ xài ông trong giai đoạn chuyển tiếp rồi vứt bỏ. Ông phải sống cuộc đời còn lại rất cơ cực, bị Alzheimer trong những năm cuối cùng và chết vì viêm phổi ngày 13/3/2016.
Di sản mà ông để lại chỉ là một căn nhà trong Làng Đại Học Thủ Đức, số 17 đường Công Lý, phường Bình Thọ, quận Thủ Đức, Sài Gòn. Căn nhà này do chế độ Đệ Nhất Cộng Hòa cấp cho ông trong thập niên 1960.
Bài "Hiện tượng Lý Chánh Trung" của anh Nguyễn Quang dưới đây có thể giúp chúng ta hiểu rõ thêm mặt thật và thân phận của một trí thức miền Nam khi đi theo cộng sản.
Lữ Giang
****
Ông Lý Chánh Trung và vợ, bà Bùi Thị Nữ - Ảnh chụp vào những năm 1950
Miền Nam tự do trước đây có những nhân vật xuất hiện không phải là biểu tượng của sinh viên, trí thức, nhưng là hiện tượng nổi lên vào thời đó như Phạm Công Thiện và ở đây xin ghi lại vài hành vi trong sinh hoạt chính trị của giáo sư Lý Chánh Trung, nếu nói theo duy vật biện chứng, qua hiện tượng để hiểu bản chất, hy vọng với các dấu chỉ nầy có thể hiểu được phần nào bản chất con người thật của ông Trung.
Tại Đại học Văn Khoa Sài Gòn, giáo sư Lý Chánh Trung phụ trách môn Đạo đức học thuộc Khoa Triết, tôi là sinh viên ban triết học nên thường xuyên gặp giáo sư tại giảng đường. Những bài giảng của ông không có gì đặc biệt, ngoài trừ trong lối diễn giải của ông khi chiếc ống tẩu thuốc lá từng hơi, nhíu môi, nhịp nhàng với những lời châm biếm về những bạo chúa sau luôn hơn hẳn các bạo chúa trước. Hình ảnh còn lại của ông với sinh viên, đó là chiếc tẩu luôn trên tay như giúp che lấp phần nào cái mũi hểnh, trống trải của ông.
Bên sau sự trống trải bề ngoài đó ẩn sâu một con người đăm chiêu với nhiều toan tính mà mắt thường chúng ta không mấy ai nhận ra, ông đang có những âm mưu gì, ngoài sự nhận xét chung trong những năm tháng tại Văn Khoa Sài Gòn : ông chỉ là cái bóng của Giáo sư Nguyễn Văn Trung.
Thời gian ông Lý xuất hiện trong Phong trào Pax Romano, trụ sở tại Tân Định, linh mục Nicôla Huỳnh Văn Nghi làm Cha sở về sau là Giám mục. Giáo sư Trung có những phát biểu bênh vực người nghèo, vấn đề Tôn giáo và Dân tộc được đặt lên qua nhiều lần phát biểu của ông tại đây. Nhưng để ý một chút, ai cũng nhận ra, sau những bài phát biểu của ông là "cần phải dẹp ngay cái chế độ Miền Nam, thối nát tham nhũng, tay sai của Đế quốc Mỹ".
Thật vậy, cho đến khi cái ngày gọi là "Báo chí đi ăn mày", mỗi lần xuất hiện ông Lý nhào ra phía trước như giới văn nghệ sĩ đanbg sắp chết đói đến nơi. Trong thực tế, khi nhìn lại người dân miền Nam có mấy ai chết đói, nhất là tại các vùng quốc gia. Những sự kiện này khiến mọi người suy đoán về những âm mưu chính trị của những trí thức như ông, nhằm lật đổ chế độ tự do miền Nam với sự xuất hiện của thành phần thứ ba mà sau đó ông rất hãnh diện. Nếu tôi không nhầm, người miền Nam đã từng nghe trực tiếp về sự tự nhận của ông trong thành phần thứ ba này.
Sinh viên chúng tôi đọc sách của ông, đều cảm nhận chúng mang tính thời sự rất nóng. Nhưng khi đọc lại lần thứ hai thì không muốn đọc thêm nữa, vì nội dung các sách chỉ mang tính thời sự nhất thời chứ không chứa đựng những giá trị phổ quát về triết hay sử trong các sách của những giáo sư như Lê Tôn Nghiêm, Nguyễn Văn Trung, Trần Thái Đỉnh, Nguyễn Duy Cần….
Những khát vọng tìm về dân tộc của ông, được hiểu như nét đặc thù của Lý Chánh Trung, được trả lời sau ngày cộng sản chiếm miền Nam. Chúng bộc lộ rõ bản chất dân tộc của nhóm trí thức thân cộng miền Nam. Ông Lý Chánh Trunglà một trong số những nhân vật trí thức miền Nam được tuyển chọn đưa ra thăm viếng miền Bắc đầu tiên, sau chuyến trở về ông tường thuật : "Chúng tôi đã ôm nhau thắm thiết khi gặp trí thức miền Bắc và cùng nhau trong nỗi vui mừng, nhảy múa đồng ca bài Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng… Chúng tôi cũng được tặng các bộ sách quý như Mác Lê Nin toàn tập…".
Sinh viên khoa Triết chúng tôi khi nghe lại bài tường thuật này đều rất ngạc nhiên về hình ảnh vị giáo sư triết học khả kính, mô phạm của mình, nay trở thành con rối nhảy nhót và ca hát những bài hát của trẻ thơ như khỉ nhại lời. Và Văn phòng khoa Triết Đại học Văn khoa cũ Sài Gòn cũng vắng dần từ đây khi sự thật được phơi bày : các giáo sư, giảng viên của mình phải khệ nệ bưng bê từng thùng mì tôm, thịt, cá… nhu yếu phẩm chia nhau tại phòng Khoa Triết. Tôi còn nhớ hình ảnh giáo sư Lê Tôn Nghiêm mang thùng mì từ lầu một lên lầu ba và thở hổn hển, thật tội nghiệp và thay vì đi xe hơi như trước kia nay dùng xe đạp mi ni để đi lại.
Một sự kiện khác về giáo sư Lý Chánh Trung, đó là không lâu sau biến cố 1975, trước sự hoang mang của sinh viên miền Nam, linh mục Hoàng Sỹ Quý, Dòng Tên, đã mời ông Lý đến Trung tâm Đắc Lộ, tại đường Yên Đổ, để nói chuyện. Trung tâm này sau đó đã bị chiếm đoạt để trở thành tòa soạn báo Tuổi Trẻ. Phần tôi, với tư cách là Chủ tịch sinh viên công giáo Cư xá Đắc Lộ, đã tổ chức cho sinh viên Sài Gòn tham dự. Theo dự định buổi thuyết trình sẽ kéo dài hai giờ với khoảng một ngàn sinh viên tham dự, nội dung nói về chế độ mới và vai trò của giới trẻ. Tất cả mọi người tham dự đều rất quan tâm và theo dõi một cách nghiêm túc buổi nói chuyện, với một tâm trạng khá căng thẳng. Cử tọa sinh viên cũng đã tỏ ra rất kiên nhẫn để tỏ lòng kính trọng các linh mục Dòng Tên và cố gắng giữ im lặng dù bắt đầu có những phản ứng khó chịu từ khách tham dự.
Đến phần đặt câu hỏi, sinh viên đã nêu những câu hỏi mà ông Lý không trả lời được. Tôi còn nhớ những câu hỏi đó là những hình ảnh thực tế tráo trở khi quân cộng sản vào chiếm miền Nam như về lời hứa đi học tập mười ngày sẽ trở về, sinh viên được tiếp tục học hành nhưng chỉ đến ca hát nghe tuyên tryền rồi trở về, cuộc sống vô cùng khó khăn và những người miền Nam bị tước đoạt nhà cửa, bị xô đuổi lên vùng kinh tế mới….
Những câu hỏi đó cũng là những tiếng nói ấm ức của người dân bị đàn áp khiến một người trí thức có lương tri cũng phải động lòng. Thế nhưng, giáo sư Lý Chánh Trung, như một người ngồi trên lưng cọp, đã đỏ mặt, nổi cáu và không trả lời được câu hỏi nào dù là biện hộ, ông đã nổi nóng và dứng dậy đưa tay hô to như các lãnh tụ cộng sản hay làm, ông nói : "Bây giờ chỉ có hai con đường, một là theo Cách mạng, hai là sẽ bị nghiền nát…".
Vừa nói xong, cử tọa liền ném tới tấp lên bục giảng tất cả những gì có thể ném vào người ông, khiến tôi và linh mục Quý, hai người mỗi bên kè ông ta, quần áo tả tơi, đưa nhanh vào phòng riêng. Sinh viên vẫn chạy theo với những lời nguyền rủa không tả xiết, tố cáovà vạch mặt một trí thức luôn nói và giảng về dân tộc nhưng lại theo cộng sản vô thần, vô tổ quốc…
Dòng Tên Sài Gòn có lẽ bị bao vây và cô lập từ ngày ấy. Toàn bộ chúng tôi, những sinh viên sinh hoạt tại Trung tâm Đắc Lộ bị chụp mũ và bị bắt về tôi tuyên truyền chống phá cách mạng. Cho đến hôm nay, Dòng Tên Sài Gòn vẫn hãnh diện vào thuở đó, không một linh mục, tu sĩ nào nào thân cộng và cũng không có một sinh viên nào của Trung tâm làm nội ứng cho cộng sản. Chúng tôi rất tự hào là những người sinh sống dưới một chế độ tự do, cuộc chiến chống quân cộng sản xâm lược là một hành động tự vệ chính đáng để bảo vệ nền dân chủ còn non trẻ ấy. Chúng tôi rất buồn về những hiện tượng nạ dòng như Lý Chánh Trung.
Theo dòng lịch sử, đất nước đã được thống nhất, ông Lý trở thành đại biểu, phó chủ tịch quốc hội cộng sản. Tại Ba Đình, ông đã đọc bài diễn văn nói về khoa học kỹ thuật như tiền đề phát triển chủ nghĩa xã hội trong giai đoạn mới. Tiếng nói của họ Lý, như lý thuyết gia mới của chế độ, được nghị trường tán thưởng nhiệt liệt, dưới sự chứng kiến của Tổng bí thư Lê Duẩn, ông vua trên các vua cộng sản. Những phát biểu của ông, một người hấp thụ nền giáo dục ki tô giáo từ tấm bé và thụ hưởng mọi ưu đãi để thành danh, nay đã như tiếng kêu trên đồng vắng và trở thành công cụ tuyên truyền cho đám vô sản lưu manh.
Tôi biết ông có nhiều dằn vặt và ưu tư vào lúc cuối đời, nhưng năng lực của một trí thức như ông, cũng như những trí thức thân cộng đi trước ông, đã không thấy hay không dám tố cáo hay từ chối tham gia vào guồng máy giả dối cộng sản. Cách nay gần chục năm, tôi vẫn còn thấy ông xuất hiện cùng Trần Văn Giàu trên tivi ca tụng đạo đức của Hồ Chí Minh, điều này quả thật là lạ đối với một giáo sư phụ trách môn đạo đức học. Ngày nay, khi gõ vào Google tên Hồ Chí Minh, một đứa bé con cũng biết ông Hồ là người dâm dật, giết vợ, từ con và hãm hại bao nhiêu phụ nữ… Ông Hồ Chí Minh là một người vô ơn, sẵn sàng ra lệnh giết hại người đã từng giúp mình trong lúc khó khăn, nếu không phải một tay sát nhân thì là gì. Mặc dù vậy, ông Lý Chánh Trung vẫn hết lời ca tụng và hô hào : Hãy sống và nói gương theo Hồ Chủ Tịch… ! Cũng may vẫn còn nhiều người Việt Nam không sống và không theo gương đó.
Giáo sư Lý Chánh Trung có gia đình, và theo Sigmund Freud, để hiểu con người, phần ý thức chỉ có ba, bảy phần còn lại nằm ở tiềm thức. Ông vẫn sống đến cuối đời trong căn biệt thự và trên mảnh đất do nền Đệ Nhất Cộng Hòa cấp cho các giáo sư Đại học miền Nam thời đó, gọi là Làng đại học Thủ Đức. Ông có người con từng là đại úy trong quân đội và tổng biên tập báo Đại Đoàn Kết. Vợ ông là em ruột bà Bùi Thị Mè, nữ anh hùng cách mệnh và là thứ trưởng trong chính phủ Cách mạng lâm thời miền Nam Việt Nam, tất nhiên phải là đảng viên cộng sản mới được như vậy. Có lẽ chỉ có vợ và con ông là những người hiểu ông nhiều nhất.
Nguyễn Quang
Nguồn : Việt Báo, 16/03/2016
Gửi ý kiến của bạn
