'Gia tài của mẹ, là nước Việt buồn'

Vậy là ngày 30/4 năm thứ 39 đã trôi qua và cũng như vài năm trở lại đây, Sài Gòn vào những ngày này lại chứng kiến những đợt “di tản” rầm rộ ra khỏi thành phố!

Nhưng khác với thập niên 80, 90 thế kỷ trước, họ không đi xuống tàu vượt biển mà thay vào đó là những chuyến xe đò, phi cơ tấp nập. Người Sài Gòn giờ “di tản” cho những chuyến đi chơi xa cùng gia đình và bạn bè trong dịp lễ này.

30/4, đơn giản là dịp nghỉ lễ để “trốn chạy” khỏi thành phố xô bồ như tôi và thế hệ cùng lứa đang làm mà thôi.

Có lẽ TPP vẫn còn trong vòng thương thảo nên trên TV năm nay “trầm lắng” những biểu ngữ “Mỹ cút, Ngụy nhào” hay những đoạn phim tài liệu “giải phóng miền Nam” như mọi khi (hài hước là ở Trà Vinh, người ta còn dùng hình ảnh xe tăng.. Mỹ húc đổ dinh Độc Lập thay vì T30). Cũng phải thôi, phần thì thương thuyết chưa xong, phần thì cần phải tìm những yếu tố mới trong thời đại này.

Và người ta đã ồn ào về hai sự kiện: chuyến đi Trường Sa, thăm nghĩa trang quân lực Việt Nam Cộng hòa và sự trở về của ca sỹ Khánh Ly.

Xin không bàn về chuyến thăm Trường Sa, trong bài viết này, tôi – một người trẻ thế hệ 8x trong nước (1986) xin mạn phép đóng góp ý kiến về sự trở về của ca sĩ Khánh Ly (mà xin được phép gọi bằng Cô) – một tượng đài, một tiếng hát đã thôi thúc biết bao thế hệ…

Một cõi đi về

Nhớ một đêm tối cách đây hơn 10 năm, một thằng thanh niên 17 tuổi mở đĩa nhạc "Khánh Ly - Một cõi đi về" để tập tành nghe nhạc xưa, nhạc Vàng. Nói "tập tành" vì ở cái tuổi ấy làm sao mà chiêm nghiệm được "trên hai vai ta, đôi vầng nhật nguyệt. Rọi suốt trăm năm, một cõi đi về" được!

Ở trong cái độ tuổi đó, để chứng minh là người trưởng thành thì ngoài rượu bia, thuốc lá, bài bạc, bồ bịch trai gái thì chọn nghe nhạc Vàng, nhạc Trịnh - với tôi, cũng là một cách chứng tỏ. Rồi từ đó, đi vào "tâm" lúc nào không hay.

Giọng hát Khánh Ly đến với tôi như thế, dù không hiểu hết "nội hàm" của lời nhạc nhưng chất giọng khàn đặc biệt của cô đã thấm đượm và đưa tôi đi hết đĩa nhạc rất "ngọt".

Từ đó, với tôi nhạc Trịnh chỉ có Cô hát thôi chứ không ai khác được, nhất là những bài nhạc liên quan đến cuộc chiến (cảm giác rùng mình khi nhìn và nghe Khánh Ly "hát cho người nằm xuống" hay là "Gia tài của mẹ, để lại cho con. Gia tài của mẹ, là nước Việt buồn"). Sau này, khi nghe trên YouTube thì lại càng da diết với cô trong “Một chút quà cho quê hương”, “Kinh Khổ” hay “Sài Gòn ơi, vĩnh biệt”….

Chất giọng khàn ấy là niềm thôi thúc tôi tìm hiểu về âm nhạc và xã hội của giai đoạn "20 năm nội chiến từng ngày"

Giờ Cô về hát lại trên quê hương, không ở Sài Gòn - nơi nuôi dưỡng giọng ca Cô trưởng thành mà là ở Hà Nội! Cuộc trở về được quá nhiều sự mong đợi, nói như nhạc sỹ Tuấn Khanh là "giữa bãi hoang, ngó về đền đài" trong một bài viết rất hay của ông.

Nhưng nếu được nói, tôi vẫn giữ riêng cho mình một ý kiến là cô đừng về.

Vì Khánh Ly là một trong những tinh túy của một thời đã qua, Cô đại diện cho một xã hội mà qua tài liệu, lớp hậu bối như chúng tôi thường nói đến với một sự tiếc nuối và ao ước – “Sài Gòn ơi, vĩnh biệt”!

Cô chọn Hà Nội – nơi cô sinh ra, chắc là bùi ngùi và xúc động lắm. Và chắc hẳn trong hàng ghế hôm 9/5 tới sẽ có những quan chức ngồi nghe Cô hát và tôi cầu mong họ hãy xem lại trong 20 năm có một chế độ tạo ra một Khánh Ly lay động rất nhiều thế hệ thì sao 39 năm qua, thể chế thống nhất lại cứ phải ngóng trông giọng ca đã 70 tuổi trở về.

Chỉ mong là cuộc trở về của cô thành công tốt đẹp và ai đó đừng "lợi dụng" dịp này để nói về hòa giải với giọng điệu của kẻ bề trên.

Cuối cùng, tôi cũng nghĩ đó là ao ước của biết bao nhiêu người (và kể cả Cô nữa chăng?) là ở ngay trung tâm hội nghị Quốc Gia, Khánh Ly sẽ cất giọng:

“Một ngàn năm nô lệ giặc Tàu
Một trăm năm đô hộ giặc Tây
Hai mươi năm nội chiến từng ngày
Gia tài của mẹ để lại cho con
Gia tài của mẹ là nước Việt buồn”

Vâng, “Gia tài của mẹ là nước Việt buồn” vẫn còn đúng như thời điêu linh, Cô Khánh Ly ạ!

Nguyễn Lộc

05-05-2014

Nguồn BBC