Trong một tuần qua, thế giới chờ coi ông Vladimir Putin làm gì. Thứ nhất, tất cả đều công nhận ông Putin đã bị mất mặt. Thứ hai, cho tới giờ ông vẫn chưa nói gì cả, chắc chắn còn đang tính phải đi những nước cờ nào trên bàn cờ mới mà dân Ukraine đang bày ra. Mọi người chờ, mà chính ông Putin cũng đang chờ đợi. Nhưng chính người dân Ukraine sẽ quyết định kết cục của bàn cờ sẽ ra sao.
Ông Putin bị mất mặt khi Viktor Yanukovych, con gà của ông chạy trốn trước cuộc cách mạng của dân Ukraine, khiến ông không tận hưởng cuộc vui say trong ngày bế mạc Thế Vận Hội Mùa Đông. Ngày hôm qua Yanukovych họp báo ở Rostov, thành phố bên sông Don, có hai điều đáng chú ý. Thứ nhất, Yanukovych nói tiếng Nga trong cuộc họp báo. Thứ nhì, ông ta tự coi vẫn là tổng thống xứ Ukraine, bị “bọn quá khích” đe dọa, và chạy sang Nga xin bảo vệ; nhưng không thấy chính phủ Nga nói một câu nào cả.
Nói Putin bị mất mặt chưa đủ. Ông bị mất uy tín đối với dân Nga, nếu tiếp tục hoàn toàn thụ động để cho Ukraine vượt khỏi tầm tay. Hơn nữa, ông còn những mối lo khác. Putin vẫn nắm trong tay chính quyền nhiều nước Cộng Hòa cũ của Liên Xô trong vùng Trung Á Châu, và Belarus, cũng như vẫn đe dọa các sắc tộc nhỏ khác hiện còn nằm trong Liên Bang Nga. Nếu hoàn toàn bó tay ở Ukraine, Putin bị các nước kia khinh thường, từ nay khó nói gì mà họ nghe ngay.
Vì vậy, Putin không thể hoàn toàn thụ động. Nhưng nếu hành động, thì phải làm gì?
Có hai việc mà Putin không làm, hay chưa làm, không sử dụng hai thứ sức mạnh ông nắm trong tay. Thứ nhất, quân Nga không tiến qua Ukraine. Thứ hai, Putin không cắt đường dẫn hơi đốt qua Ukraine, cho dân nước này và các nước Âu Châu sử dụng (Nga cung cấp 2 phần 3 đến 3 phần 4 số hơi đốt cho vùng này), để dân Ukraine tiếp tục được sưởi ấm trong mùa Đông này, với giá hơi đốt rẻ hơn giá thị trường thế giới. Không sử dụng các vũ khí nắm sẵn trong tay, Putin muốn thế giới lưu giữ hình ảnh tốt đẹp của ông mà thế vận hội đã vẽ ra. Chủ đề của thế vận hội bao giờ cũng là hòa bình và tình huynh đệ trong nhân loại. Thứ hai, ngay khi Yanukovych chạy trốn, ngoại trưởng Nga đã nói chuyện với ngoại trưởng Mỹ rằng chính phủ Nga sẽ không can thiệp bằng quân đội. Putin cần cho thế giới thấy là chính phủ của mình giữ lời, vì cả thế giới được nghe lời tuyên bố đó.
Nhưng không thể hoàn toàn thụ động, không làm gì cả. Vì vậy, Putin phải gửi tín hiệu cho dân Nga và thế giới bên ngoài biết ông còn nhiều quân cờ nắm trong tay. Ông cho 150,000 quân với 900 chiến xa tập diễn ngay vùng biên giới sát Ukraine. Bộ Tư Lệnh Nga nói rằng cuộc tập trận này đã được hoạch định từ lâu, không liên can gì tới tình hình Ukraine; nhưng ai cũng biết đó là một cách nhắc nhở dân Ukraine, và cả khối NATO, vẫn còn đang thảo luận việc mời Ukraine gia nhập. Putin cũng muốn nhắc lại cho thế giới nhớ chuyện gì đã xẩy ra năm 2008 khi quân Nga dậy cho Georgia một bài học. Georgia cũng là một nước Cộng Hòa trong Liên Bang Xô Viết cũ như Ukraine, khi họ tiến hành việc thảo luận gia nhập NATO, Nga đã gây những xung đột biên giới rồi tấn công. Hậu quả là hai vùng thuộc Georgia được quân Nga “giải phóng,” Abkhazia và South Ossetia đã tuyên bố ly khai và tự trị; từ đó thành những lãnh thổ thân thiện với Nga. Cả hai vùng này gồm những sắc dân không phải người Georgia, và vẫn đòi tự trị từ khi nước này độc lập. Năm 2008, chính phủ Mỹ đang bận lo chiến tranh Afghanistan và Iraq, bị đặt vào thế không thể can thiệp. Các nước Âu châu bị kẹt vì ông tổng thống Georgia đã gây sự trước khi bị quân Nga tấn công chớp nhoáng; rồi rút đi ngay.
Năm nay, ông Putin chưa có cớ gì để đánh Ukraine, như 6 năm trước tại Georgia. Nhưng ông vẫn có quân cờ ly khai để sử dụng. Và ông đã bắn một tín hiệu khác, ở bán đảo Crimea. Chúng ta biết Crimea là một vùng ngã tư quốc tế. Các đế quốc Hy Lạp, La Mã đã từng chiếm miền đất phì nhiêu bên bờ Hắc Hải này, sau đó tới những đạo quân Hung Nô, Mông Cổ, quân Thổ Nhĩ Kỳ xây dựng Đế quốc Ottoman. Chính quyền Nga từ gần 300 năm nay vẫn coi đây là một cửa ngõ để hải quân của Nga có thể đặt căn cứ tại Hắc Hải và tiến sang đến Địa Trung Hải. Sau cuộc chiến tranh Crimea đầu thế kỷ thứ 19, Nga hoàng thua, trả lại bán đảo này về địa vị ngã tư quốc tế; cho đến khi Stalin chiếm lại. Cuộc hội nghị họp các lãnh tụ Mỹ, Anh, Nga Yalta để chia cắt thế giới thời hậu chiến, Yalta nằm trên bán đảo Crimea, Stalin đóng vai chủ nhà, đón Churchill và Roosevelt.
Đáng lẽ nước Ukraine không có vùng Crimea, vì tại đó chỉ có hơn 20% là dân Ukraine; có 12% là người Tác Ta (Tartar) vốn đã lập một vương quốc khắp vùng này, cho đến khi họ bị Stalin bắt, giết và lưu đầy. Nhưng dân gốc Nga chiếm trên 55% dân số Crimea. Ukraine được hưởng vùng Crimea vì năm 1954 ông Khrushchev đã gán vùng này cho nước Cộng Hòa Ukraine. Một phần vì ông ta sinh ngay trong vùng biên giới hai nước, coi Ukraine cũng như “nhà.” Một phần cũng vì chính quyền Xô Viết nghĩ rằng Crimea thuộc nước nào cũng vậy, đằng nào cũng thuộc Liên Xô. Ông Brezhnev thì có lúc nhận chính ông là người Ukraine, chỉ nhận là người Nga khi cần leo lên trong đảng Cộng sản. Hai ông Brezhnev và Khrushchev không ngờ có ngày Liên Xô sập, với bao nhiêu chuyện rắc rối.
Chính quyền Nga sau này vẫn phải công nhận Crimea thuộc Ukraine. Năm 1994, hai nước ký một “công ước” trao đổi trên nhiều mặt: Nga tôn trọng chủ quyền của Ukraine ở Crimea, đổi lại, Ukraine trả lại cho Nga tất cả vũ khí nguyên tử đang chứa, rồi tuyên bố không bao giờ dùng vũ khí hạt nhân. Chính phủ Ukraine nắm quyền cử người làm thủ tướng Crimea mặc dù công nhận đây là một vùng tự trị. Nga được phép đóng Hạm Đội Hắc Hải tại Sevastopol, một hải cảng của Crimea. Hiệp ước này cũng hạn chế quyền di chuyển của hải quân Nga, nhưng vừa đây họ mới vi phạm. Khi chính phủ Ukraine đang thành lập ở Kiev, một nhóm người Nga đã dùng vũ khí tấn công chiếm tòa nhà Quốc Hội Ukraine. Họ có vẻ là một nhóm chuyên nghiệp, chắc là các biệt kích Nga sang giúp dân gốc Nga. Dưới họng súng, các đại biểu Quốc Hội Crimea họp, bầu một thủ tướng mới. Trong cùng thời gian đó, nhiều xe quân đội Nga ra khỏi căn cứ, đi một vòng rồi lại trở về.
Ông Putin đã cho dân Ukraine trông thấy các bắp thịt trên cánh tay ông. Nhưng ông vẫn chưa nói gì cả. Không phải vì ông sợ phản ứng của Mỹ và các nước Âu Châu thuộc NATO. Nếu sợ, ông chỉ sợ dân Ukraine.
Nếu Nga làm quá, trong không khí cuộc cách mạng vừa xảy ra, dân Ukraine sẽ không chịu nhục. Ukraine không yếu như Georgia hồi 2008. Nước họ chia rẽ, nhưng đặc tính của cảnh chia rẽ này là xung đột giữa dân gốc Nga và các nhóm dân khác không phải người Nga. Tinh thần ái quốc của người Ukraine được kích thích tột độ nếu phải chống lại quân Nga. Dân Tartar và các nhóm khác cũng thù ghét người Nga vì họ được chế độ cộng sản ưu đãi. Nếu có chiến tranh, quân Nga không dễ thành công như ở Georgia.
Võ khí tự vệ tốt nhất của dân Ukraine là dùng đường lối ngoại giao hòa hoãn. Họ phải cương quyết bảo vệ lãnh thổ toàn vẹn, trong khi công khai tuyên bố bảo đảm quyền lợi của người gốc Nga, như xưa nay họ vẫn làm. Khi chính quyền và nhân dân Ukraine chứng tỏ họ đủ can đảm đối đầu với nước láng giềng lớn và mạnh, thì chắc chắn ông Putin sẽ phải nản lòng.
Ukraine sẽ được các nước Âu Châu và Mỹ giúp. Nhưng Ukraine phải biết bảo vệ quyền tự chủ của mình, không để cho các cường quốc xỏ mũi. Các nước Tây phương đang chuẩn bị giúp 15 tỷ đô la cho Ukraine để qua cơn khó khăn kinh tế, do các chính quyền tham nhũng trước gây ra. Nhưng chính phủ Ukraine có thể tuyên bố ngay rằng họ không bàn với các nước Tây phương về chuyện gia nhập minh ước NATO. Đây là một cách làm cho ông Putin khỏi bị mất mặt thêm nữa. Bởi vì một nước nhỏ không bao giờ nên dại dột làm mất mặt một nước lớn ngay bên cạnh mình. Đảng cộng sản Việt Nam đã dại dột như vậy, khi viết ngay trong hiến pháp rằng Trung Quốc là một kẻ thù truyền kiếp!
Chính quyền Ukraine cần một khoảng thời gian ít nhất ba, bốn năm để phục hồi kinh tế. Nước Ukraine vốn giầu có, nhưng từ khi độc lập, guồng máy thống trị vẫn chịu ảnh hưởng của giới thư lại cầm quyền thời cộng sản cũ. Đây là nước cải tổ kinh tế chậm chạp nhất so với Đông Âu. Nước bên cạnh Ukraine là Ba Lan thay đổi nhanh chóng, cả kinh tế lẫn chính trị, cho nên bây giờ đã giàu có. Những nước thuộc Liên Xô cũ như Estonia, Lithuiana cũng tiến mạnh được nhờ cải tổ nhanh chóng. Vì giới quyền quý Ukraine bảo vệ quyền lợi của họ, cho nên tài nguyên bị phung phí, rơi vào tay bọn tham nhũng và các đại gia thân tín với họ.
Các nước Tây phương có thể giúp Ukraine đi qua chặng đường gian nan này, bằng viện trợ kinh tế. Về mặt ngoại giao, các chính phủ Mỹ, Anh, Pháp đều ký chung bản hiệp ước giữa Nga và Ukraine năm 1994, do đó, họ có quyền nhân danh bản thỏa hiệp đó để thảo luận với chính phủ hai nước. Tốt nhất là Mỹ và các nước Châu Âu cũng giúp Ukraine bằng cách tránh không làm ông Putin mất mặt thêm. Vì nếu mất mặt quá, ông ta có thể làm bậy. Nhưng trong cuộc cờ hiện nay, mỗi bên đều đang dọ sức nhau, bên nào có vẻ yếu sẽ bị lấn. Hiện nay Putin đang phát passport cho dân gốc Nga ở Crimea, một thủ đoạn ông đã làm ở Georgia năm 2008. Chính quyền Mỹ, Anh, Pháp và Đức phải công khai phản đối hành động này, nếu không thì Putin sẽ còn làm tới.
Cuộc cách mạng lật đổ Viktor Yanukovich tại Ukraine là một thắng lợi lớn cho các nước Tây phương. Nhưng không nên coi đó là một thắng lợi chiến thuật trên bàn cờ địa lý chính trị. Thắng lợi lớn nhất nằm trong lãnh vực văn hóa. Trong khi các nước Tây phương phải thông báo cho ông Putin biết họ cương quyết chống việc ly khai, chia cắt nước Ukraine, về ngoại giao họ cần phải chứng tỏ sẽ hết sức giúp chính phủ Ukraine qua khỏi cơn khủng hoảng kinh tế.
Cuộc cách mạng cho thấy dân Ukraine đã chọn con đường sống tự do dân chủ, mặc dầu họ đã thất vọng khá nhiều sau hơn 20 năm thí nghiệm với thể chế dân chủ. Họ chọn liên minh với Châu Âu mà không chọn Nga, cũng vì mọi cam kết với các nước tự do dân chủ đều công khai, minh bạch. Trong khi đó, liên hệ với Nga, cũng như thời cộng sản, hoàn toàn là chuyện bí mật “giữa các ông lớn với nhau,” người dân không được tham dự mà cũng không được biết. Liên lạc kinh tế với Âu Châu chắc chắn phải đặt trên luật pháp, bị luật pháp ràng buộc. Trong khi các liên lạc kinh tế với các công ty quốc doanh và độc quyền ở Nga cũng nửa sáng nửa tối. Dân Ukraine đã chọn lối sống tự do dân chủ, công khai, minh bạch, cho nên họ hướng về Âu Châu. Đây là thắng lợi của nền văn minh tôn trọng tự do dân chủ.
Ngô Nhân Dụng
Theo Người Việt
Ông Putin bị mất mặt khi Viktor Yanukovych, con gà của ông chạy trốn trước cuộc cách mạng của dân Ukraine, khiến ông không tận hưởng cuộc vui say trong ngày bế mạc Thế Vận Hội Mùa Đông. Ngày hôm qua Yanukovych họp báo ở Rostov, thành phố bên sông Don, có hai điều đáng chú ý. Thứ nhất, Yanukovych nói tiếng Nga trong cuộc họp báo. Thứ nhì, ông ta tự coi vẫn là tổng thống xứ Ukraine, bị “bọn quá khích” đe dọa, và chạy sang Nga xin bảo vệ; nhưng không thấy chính phủ Nga nói một câu nào cả.
Nói Putin bị mất mặt chưa đủ. Ông bị mất uy tín đối với dân Nga, nếu tiếp tục hoàn toàn thụ động để cho Ukraine vượt khỏi tầm tay. Hơn nữa, ông còn những mối lo khác. Putin vẫn nắm trong tay chính quyền nhiều nước Cộng Hòa cũ của Liên Xô trong vùng Trung Á Châu, và Belarus, cũng như vẫn đe dọa các sắc tộc nhỏ khác hiện còn nằm trong Liên Bang Nga. Nếu hoàn toàn bó tay ở Ukraine, Putin bị các nước kia khinh thường, từ nay khó nói gì mà họ nghe ngay.Vì vậy, Putin không thể hoàn toàn thụ động. Nhưng nếu hành động, thì phải làm gì?
Có hai việc mà Putin không làm, hay chưa làm, không sử dụng hai thứ sức mạnh ông nắm trong tay. Thứ nhất, quân Nga không tiến qua Ukraine. Thứ hai, Putin không cắt đường dẫn hơi đốt qua Ukraine, cho dân nước này và các nước Âu Châu sử dụng (Nga cung cấp 2 phần 3 đến 3 phần 4 số hơi đốt cho vùng này), để dân Ukraine tiếp tục được sưởi ấm trong mùa Đông này, với giá hơi đốt rẻ hơn giá thị trường thế giới. Không sử dụng các vũ khí nắm sẵn trong tay, Putin muốn thế giới lưu giữ hình ảnh tốt đẹp của ông mà thế vận hội đã vẽ ra. Chủ đề của thế vận hội bao giờ cũng là hòa bình và tình huynh đệ trong nhân loại. Thứ hai, ngay khi Yanukovych chạy trốn, ngoại trưởng Nga đã nói chuyện với ngoại trưởng Mỹ rằng chính phủ Nga sẽ không can thiệp bằng quân đội. Putin cần cho thế giới thấy là chính phủ của mình giữ lời, vì cả thế giới được nghe lời tuyên bố đó.
Nhưng không thể hoàn toàn thụ động, không làm gì cả. Vì vậy, Putin phải gửi tín hiệu cho dân Nga và thế giới bên ngoài biết ông còn nhiều quân cờ nắm trong tay. Ông cho 150,000 quân với 900 chiến xa tập diễn ngay vùng biên giới sát Ukraine. Bộ Tư Lệnh Nga nói rằng cuộc tập trận này đã được hoạch định từ lâu, không liên can gì tới tình hình Ukraine; nhưng ai cũng biết đó là một cách nhắc nhở dân Ukraine, và cả khối NATO, vẫn còn đang thảo luận việc mời Ukraine gia nhập. Putin cũng muốn nhắc lại cho thế giới nhớ chuyện gì đã xẩy ra năm 2008 khi quân Nga dậy cho Georgia một bài học. Georgia cũng là một nước Cộng Hòa trong Liên Bang Xô Viết cũ như Ukraine, khi họ tiến hành việc thảo luận gia nhập NATO, Nga đã gây những xung đột biên giới rồi tấn công. Hậu quả là hai vùng thuộc Georgia được quân Nga “giải phóng,” Abkhazia và South Ossetia đã tuyên bố ly khai và tự trị; từ đó thành những lãnh thổ thân thiện với Nga. Cả hai vùng này gồm những sắc dân không phải người Georgia, và vẫn đòi tự trị từ khi nước này độc lập. Năm 2008, chính phủ Mỹ đang bận lo chiến tranh Afghanistan và Iraq, bị đặt vào thế không thể can thiệp. Các nước Âu châu bị kẹt vì ông tổng thống Georgia đã gây sự trước khi bị quân Nga tấn công chớp nhoáng; rồi rút đi ngay.
Năm nay, ông Putin chưa có cớ gì để đánh Ukraine, như 6 năm trước tại Georgia. Nhưng ông vẫn có quân cờ ly khai để sử dụng. Và ông đã bắn một tín hiệu khác, ở bán đảo Crimea. Chúng ta biết Crimea là một vùng ngã tư quốc tế. Các đế quốc Hy Lạp, La Mã đã từng chiếm miền đất phì nhiêu bên bờ Hắc Hải này, sau đó tới những đạo quân Hung Nô, Mông Cổ, quân Thổ Nhĩ Kỳ xây dựng Đế quốc Ottoman. Chính quyền Nga từ gần 300 năm nay vẫn coi đây là một cửa ngõ để hải quân của Nga có thể đặt căn cứ tại Hắc Hải và tiến sang đến Địa Trung Hải. Sau cuộc chiến tranh Crimea đầu thế kỷ thứ 19, Nga hoàng thua, trả lại bán đảo này về địa vị ngã tư quốc tế; cho đến khi Stalin chiếm lại. Cuộc hội nghị họp các lãnh tụ Mỹ, Anh, Nga Yalta để chia cắt thế giới thời hậu chiến, Yalta nằm trên bán đảo Crimea, Stalin đóng vai chủ nhà, đón Churchill và Roosevelt.
Đáng lẽ nước Ukraine không có vùng Crimea, vì tại đó chỉ có hơn 20% là dân Ukraine; có 12% là người Tác Ta (Tartar) vốn đã lập một vương quốc khắp vùng này, cho đến khi họ bị Stalin bắt, giết và lưu đầy. Nhưng dân gốc Nga chiếm trên 55% dân số Crimea. Ukraine được hưởng vùng Crimea vì năm 1954 ông Khrushchev đã gán vùng này cho nước Cộng Hòa Ukraine. Một phần vì ông ta sinh ngay trong vùng biên giới hai nước, coi Ukraine cũng như “nhà.” Một phần cũng vì chính quyền Xô Viết nghĩ rằng Crimea thuộc nước nào cũng vậy, đằng nào cũng thuộc Liên Xô. Ông Brezhnev thì có lúc nhận chính ông là người Ukraine, chỉ nhận là người Nga khi cần leo lên trong đảng Cộng sản. Hai ông Brezhnev và Khrushchev không ngờ có ngày Liên Xô sập, với bao nhiêu chuyện rắc rối.
Chính quyền Nga sau này vẫn phải công nhận Crimea thuộc Ukraine. Năm 1994, hai nước ký một “công ước” trao đổi trên nhiều mặt: Nga tôn trọng chủ quyền của Ukraine ở Crimea, đổi lại, Ukraine trả lại cho Nga tất cả vũ khí nguyên tử đang chứa, rồi tuyên bố không bao giờ dùng vũ khí hạt nhân. Chính phủ Ukraine nắm quyền cử người làm thủ tướng Crimea mặc dù công nhận đây là một vùng tự trị. Nga được phép đóng Hạm Đội Hắc Hải tại Sevastopol, một hải cảng của Crimea. Hiệp ước này cũng hạn chế quyền di chuyển của hải quân Nga, nhưng vừa đây họ mới vi phạm. Khi chính phủ Ukraine đang thành lập ở Kiev, một nhóm người Nga đã dùng vũ khí tấn công chiếm tòa nhà Quốc Hội Ukraine. Họ có vẻ là một nhóm chuyên nghiệp, chắc là các biệt kích Nga sang giúp dân gốc Nga. Dưới họng súng, các đại biểu Quốc Hội Crimea họp, bầu một thủ tướng mới. Trong cùng thời gian đó, nhiều xe quân đội Nga ra khỏi căn cứ, đi một vòng rồi lại trở về.
Ông Putin đã cho dân Ukraine trông thấy các bắp thịt trên cánh tay ông. Nhưng ông vẫn chưa nói gì cả. Không phải vì ông sợ phản ứng của Mỹ và các nước Âu Châu thuộc NATO. Nếu sợ, ông chỉ sợ dân Ukraine.
Nếu Nga làm quá, trong không khí cuộc cách mạng vừa xảy ra, dân Ukraine sẽ không chịu nhục. Ukraine không yếu như Georgia hồi 2008. Nước họ chia rẽ, nhưng đặc tính của cảnh chia rẽ này là xung đột giữa dân gốc Nga và các nhóm dân khác không phải người Nga. Tinh thần ái quốc của người Ukraine được kích thích tột độ nếu phải chống lại quân Nga. Dân Tartar và các nhóm khác cũng thù ghét người Nga vì họ được chế độ cộng sản ưu đãi. Nếu có chiến tranh, quân Nga không dễ thành công như ở Georgia.
Võ khí tự vệ tốt nhất của dân Ukraine là dùng đường lối ngoại giao hòa hoãn. Họ phải cương quyết bảo vệ lãnh thổ toàn vẹn, trong khi công khai tuyên bố bảo đảm quyền lợi của người gốc Nga, như xưa nay họ vẫn làm. Khi chính quyền và nhân dân Ukraine chứng tỏ họ đủ can đảm đối đầu với nước láng giềng lớn và mạnh, thì chắc chắn ông Putin sẽ phải nản lòng.
Ukraine sẽ được các nước Âu Châu và Mỹ giúp. Nhưng Ukraine phải biết bảo vệ quyền tự chủ của mình, không để cho các cường quốc xỏ mũi. Các nước Tây phương đang chuẩn bị giúp 15 tỷ đô la cho Ukraine để qua cơn khó khăn kinh tế, do các chính quyền tham nhũng trước gây ra. Nhưng chính phủ Ukraine có thể tuyên bố ngay rằng họ không bàn với các nước Tây phương về chuyện gia nhập minh ước NATO. Đây là một cách làm cho ông Putin khỏi bị mất mặt thêm nữa. Bởi vì một nước nhỏ không bao giờ nên dại dột làm mất mặt một nước lớn ngay bên cạnh mình. Đảng cộng sản Việt Nam đã dại dột như vậy, khi viết ngay trong hiến pháp rằng Trung Quốc là một kẻ thù truyền kiếp!
Chính quyền Ukraine cần một khoảng thời gian ít nhất ba, bốn năm để phục hồi kinh tế. Nước Ukraine vốn giầu có, nhưng từ khi độc lập, guồng máy thống trị vẫn chịu ảnh hưởng của giới thư lại cầm quyền thời cộng sản cũ. Đây là nước cải tổ kinh tế chậm chạp nhất so với Đông Âu. Nước bên cạnh Ukraine là Ba Lan thay đổi nhanh chóng, cả kinh tế lẫn chính trị, cho nên bây giờ đã giàu có. Những nước thuộc Liên Xô cũ như Estonia, Lithuiana cũng tiến mạnh được nhờ cải tổ nhanh chóng. Vì giới quyền quý Ukraine bảo vệ quyền lợi của họ, cho nên tài nguyên bị phung phí, rơi vào tay bọn tham nhũng và các đại gia thân tín với họ.
Các nước Tây phương có thể giúp Ukraine đi qua chặng đường gian nan này, bằng viện trợ kinh tế. Về mặt ngoại giao, các chính phủ Mỹ, Anh, Pháp đều ký chung bản hiệp ước giữa Nga và Ukraine năm 1994, do đó, họ có quyền nhân danh bản thỏa hiệp đó để thảo luận với chính phủ hai nước. Tốt nhất là Mỹ và các nước Châu Âu cũng giúp Ukraine bằng cách tránh không làm ông Putin mất mặt thêm. Vì nếu mất mặt quá, ông ta có thể làm bậy. Nhưng trong cuộc cờ hiện nay, mỗi bên đều đang dọ sức nhau, bên nào có vẻ yếu sẽ bị lấn. Hiện nay Putin đang phát passport cho dân gốc Nga ở Crimea, một thủ đoạn ông đã làm ở Georgia năm 2008. Chính quyền Mỹ, Anh, Pháp và Đức phải công khai phản đối hành động này, nếu không thì Putin sẽ còn làm tới.
Cuộc cách mạng lật đổ Viktor Yanukovich tại Ukraine là một thắng lợi lớn cho các nước Tây phương. Nhưng không nên coi đó là một thắng lợi chiến thuật trên bàn cờ địa lý chính trị. Thắng lợi lớn nhất nằm trong lãnh vực văn hóa. Trong khi các nước Tây phương phải thông báo cho ông Putin biết họ cương quyết chống việc ly khai, chia cắt nước Ukraine, về ngoại giao họ cần phải chứng tỏ sẽ hết sức giúp chính phủ Ukraine qua khỏi cơn khủng hoảng kinh tế.
Cuộc cách mạng cho thấy dân Ukraine đã chọn con đường sống tự do dân chủ, mặc dầu họ đã thất vọng khá nhiều sau hơn 20 năm thí nghiệm với thể chế dân chủ. Họ chọn liên minh với Châu Âu mà không chọn Nga, cũng vì mọi cam kết với các nước tự do dân chủ đều công khai, minh bạch. Trong khi đó, liên hệ với Nga, cũng như thời cộng sản, hoàn toàn là chuyện bí mật “giữa các ông lớn với nhau,” người dân không được tham dự mà cũng không được biết. Liên lạc kinh tế với Âu Châu chắc chắn phải đặt trên luật pháp, bị luật pháp ràng buộc. Trong khi các liên lạc kinh tế với các công ty quốc doanh và độc quyền ở Nga cũng nửa sáng nửa tối. Dân Ukraine đã chọn lối sống tự do dân chủ, công khai, minh bạch, cho nên họ hướng về Âu Châu. Đây là thắng lợi của nền văn minh tôn trọng tự do dân chủ.
Ngô Nhân Dụng
Theo Người Việt
Gửi ý kiến của bạn
